سه نکته طلایی برای مقابله با استرس و اضطراب

 روش های کنترل و پیشگیری استرس

بعد از تعریف جامعی که در درس اول  از استرس داشتیم بهتر است بدانیم :

چگونه می توانیم از ایجاد استرس پیشگیری کنیم؟

راه های کنترل استرس چیست؟

در درس قبل از دوره مدیریت استرس واکنش ستیز یا گریز را بررسی کردیم. و دلیل وجود استرس در مکانیزم بدن را مطالعه کردیم.

در همه ی اقدامات مربوط به پیشگیری و درمان استرس با روی آورد « ارادی نگر» پزشکان و درمان گران مواجه ایم. از این دیدگاه انسان؛ هر که باشد؛ به منزله یک دستگاه زیست شناختی مورد نظر قرار داده می شود؛ دستگاه هایی که به هنگام فرسودگی؛ یعنی بی رمقی عاطفی و بدنی؛ باید بتوانند بر اساس یک «اقدام ارادی» نیروهای شان را بازسازی کنند و به سرعت کار خود را از سر گیرند.

می توانیم آثار استرس بر سلامت افراد را در دو سطح تحلیل نماییم:

-یک سطح جامعه شناختی بررسی رفتار کلی افراد تنیده

-یک سطح روان شناختی واکنش های فرد به تبع تاریخچه ژنتیکی و فرآیند های تحول یافتگی روانی.

 

  حالا چگونه می توانیم از این تنیدگی ها پیشگیری کنیم؟!

همانطور که در درس قبل گفتیم، تنیدگی می تواند خود را به صورت علائم بدنی مانند اضطراب؛ افسردگی؛ تنش عضلانی ؛ بی خوابی ؛ اختلالات گوارش و قلبی و عروقی و… را نشان دهد.

 

«آیا واقعا ما می توانیم با مطالعات علمی درباره پدیده فشار روانی؛ برنامه دقیقی برای تنظیم رفتار خود طرح کنیم  تا به کمک آن ؛ تا حدودی از فشار های زندگی خویش بکاهیم و از یک زندگی رضایت بخشی بهره مند شویم؟! »

 

پر واضح و مبرهن است «بله» ؛ ما می توانیم ؛ اگر به « ما می توانیم» ایمان بیاوریم.

هر فردی باید مشکلات خود را بر حسب ویژگی های خاص شخصیتی و محیطی خود حل کند؛  ولی در اصل دستیابی به قوانین کلی که روشن کننده چگونگی تاثیر فشار روانی بر روان و تن است؛ هر فرد را برای پیشگیری از فشار روانی یا رفع آن مجهز تر می کند.

 

 

در اینجا هدف ها؛ قاعده ها و معیارهایی را که برای رفتار سالم و پیشگیری از ایجاد فشار روانی لازم است را به سه دسته تقسیم و عنوان می کنیم.

اولین هدف و معیار برای داشتن رفتار سالم – مقابله با استرس و اضطراب

هدف های کوتاه مدت در غلبه بر استرس

این هدف ها برای ارضای آنی خواسته ها انتخاب می گردند. بسیاری از این هدف ها به آسانی تحقق می یابند و نیازمند طرح ریزی های پیچیده و یادگیری های بلند مدت نیستند؛ مانند لذت بردن از طبیعت ؛ تفریح و گردش ؛ راه رفتن؛ بازی های مختلف و سرگرم کننده؛  فعالیت های خلاقانه مانند نقاشی؛ تنفس در هوای آزاد؛ مسرور شدن از دیدن دیگران و ملاقات با افرادی که دوستشان داریم و..  در این نوع فعالیت ها کار و پاداش تقریبا در یک زمان انجام می شود.  بنابراین بیاییم و برای حال خوب هم ؛ چاره باشیم.

اینکه این گونه لذت های ساده و طبیعی می توانند به احساس خوشحالی و خوشبختی منجر بشوند امری است بدیهی؛ ولی روان ؛ بیشتر قادر است  که به رضایت خاطر پایدارتر و عمیق تر برسد؛ به علاوه همه ی ما قادر نیستیم که از لذت های طبیعی و ساده مانند لذت بردن از طبیعت ؛ موسیقی و یا نقاشی بهره مند شویم. بنابراین  هر یک از ما باید در جست و جوی آن چیزی باشیم که مقبول طبع ماست  و با ساخت شخصیت مان مطابقت دارد.

مهم ترین موضوع در این نوع لذت ها ؛ خالص بودن آن هاست و اینکه هدفی خاص جز ایجاد شادی و خوشحالی در فرد ندارد.تمام افراد که سخت در تلاش زندگی هستند و در تب و تاب و کشمکش آن گرفتارند ؛ باید توجه کنند که برای حفظ زندگی و لذت بردن از آن ؛ احتیاج به چنین لذات خالص و طبیعی و ساده ای دارند. منبع این لذات عبارت است از برقرار کردن تماس نزدیک و عاطفی با طبیعت. هر یک از ما می توانیم با نگاه کردن به ستاره ها ؛ گل های زیبا و رنگارنگ؛ درختان و حیوانات؛ از طبیعت لذت ببریم و رنگ  عشق  بپاشیم به تمامی لحظه های زندگی خودمان و دیگران.

حال با هم به سراغ دومین هدف و معیار برای رفتار سالم برویم:

به نظر شما این هدف ها کدامند؟! و چه تاثیری می توانند بر اعمال و رفتار ما داشته باشند؟!

با ما همگام باشید برای یافتن پاسخ این سوالات..

هدف های دراز مدت برای غلبه بر استرس

دومین هدف  ومعیار برای دست یافتن به رفتار سالم وپیشگیری از فشار روانی داشتن هدف ها و برنامه های بلند مدت است. این هدف ها برای خشنودی در آینده ؛ طرح ریزی می شوند.آن ها در حال حاضر شاید تاثیر چندانی بر رفاه ؛ سلامت و راحت زندگی کردن ما نداشته باشند؛ اما در  دراز مدت بی شک تاثیرات مطلوبی خواهند داشت.

ما برای رسیدن به هدف های دراز مدت باید فعالیت کنیم و یاد بگیریم که چگونه بین راه هایی که پیش پای ما قرار می گیرند انتخاب گر باشیم؛ اما نکته ی مهی نیز وجود دارد و آن اینکه باید آن هدف ها دقیقا روشن شود و ما بر اساس آن ؛ نوعی الگوی زندگی کردن برای خود بسازیم تا در تعارض اجتناب ناپذیر بین حال و آینده قرار نگیریم.

 

هدف های درازمدت در اصل؛ اجتماعی هستند. بدین صورت که کوشش برای آینده؛ تلاش است برای ایجاد کردن محیطی برای به دست آوردن خوشبختی. این هدف ها می تواند ما را در مسیری که زندگی فعال؛ با معنی؛ شاد و طولانی قرار دهد و از آثار و آسیب های غیر لازم فشار روانی حاصل از ستیزه جویی ها؛  محرومیت ها و ناامنی ها دور نگهدارد.

و اما سومین هدف و معیار برای رفتار سالم و پیشگیری از فشار روانی:

 

مقابله با استرس و اضطراب – هدف نهایی

هدف نهایی بشر شکوفا شدن هر چه بیشتر وجود او؛ بر اساس ساختار وجودی اش است. این مقصدی است که باید پایه و اساس همه ی فعالیت های ما باشد. اگر فرد برای رسیدن به وجود مطلق و خلق خود و هماهنگی با طبیعت و جامعه تلاش می کند؛ لازم است تعادلی بین هدف های کوتاه مدت و درازمدت خود به وجود آورد؛ یعنی ایجاد نوعی تعادل بین کاشتن و درو کردن؛به شکلی که وجود او اجازه می دهد. البته هدف این نیست که از فشار روانی به کلی دور باشیم. این نه ممکن است و نه مطلوب؛ زیرا فشار روانی قسمتی از زندگی است و محصول طبیعی وجود و محیط ماست. اما برای اینکه بتوانیم به حد نصاب ارزش وجودی خود برسیم؛ و آن را شکوفا کنیم؛ لازم است که در ابتدا سطح مطلوب فشار روانی را در خود بشناسیم و سپس از انرژی ذخیره برای  سازگاری به شکل مطلوب و سودمند؛ استفاده کنیم.

 

اما بی شک می دانیم که منابع و راهکارهای بسیاری برای مقابله و کاهش این تنش ها و فشارهای روانی و استرس وجود دارد که در درس بعد یاد می گیریم.