زمان واکنش چیست و چگونه عمل می کند؟

در مقاله قبل، به ربایش عملکردی و مدل ABCDE اشاره کردیم و با ذکر مثالی، به چگونگی استفاده از آن در موقعیت های خاص پرداختیم. در این مقاله، به پرسش مهم زیر می ‌پردازیم. چه راه ‌هایی برای کاهش زمان واکنش وجود دارند؟

آخرین باری که خیلی سریع به موقعیتی واکنش نشان دادید، چه زمانی بوده است؟

ممکن است در این موقعیت، کنترل خود را از دست داده و بهترین راه ممکن را انتخاب نکرده باشید. در واقع، همه افراد به ‌نحوی این شرایط را تجربه می ‌کنند و شاید برای برخی از افراد همیشه این اتفاق روی دهد. نکته مهم اینجاست که زمان بین تجربه یک احساس و نشان ‌دادن واکنش در آن لحظه، بسیار سریع است. شاید در وهله اول این‌طور به ‌نظر برسد که با وجود چنین واکنش سریعی، شکستن زنجیره افکار و احساسات سخت است؛ اما با تمرین های گفته‌ شده قطعاً می ‌توان به آن جامه عمل پوشاند. در برخی مواقع، طرز فکر و نگاه ما به موقعیت ‌ها بی‌طرفانه نیست و با قضاوت همراه است. به خصوص، اگر در موقعیتی باشیم که ارتباط مستقیمی با ما داشته باشد.

افکار و احساسات و عواطف ما، به ‌سرعت و نا خودآگاهانه فعال می شوند. به ‌طور کلی، می ‌توان گفت زمانی که در شرایط دخیل هستیم، دید ذهنی در ما به ‌وجود می ‌آید؛ اما چیزی که به ما کمک می‌کند، نگاه بی ‌طرفانه ما است. زمانی که رفتاری از روی احساسات انجام می ‌دهیم، به این معناست که کنترل ما در دستان عواطف ما است که با ‌توجه ‌به موقعیت پیش‌ آمده می ‌تواند هم مفید باشد و هم مضر. برای مثال، زمانی که مشتاقانه و هیجان ‌زده با افراد صحبت می کنیم، ممکن است باعث شود تا دیگران به حرف های ما گوش دهند. در این سناریو، ما با احساسات مثبت کنترل شده ‌ایم؛ اما زمانی که با احساساتی نظیر ترس یا خشم کنترل شویم، نتایج نه ‌تنها مثبت نیست، بلکه پیامد های ناگواری برای ما به همراه خواهد داشت.

راهکار های زمان واکنش چیست؟

شاید این سؤال پیش بیاید که برای کاهش زمان واکنش و انتخاب طرز رفتار از چه تکنیک هایی می توان استفاده کرد؟

اولین گام این است، هنگامی که در حال انجام‌  واکنش احساسی هستیم، لحظه ‌ای درنگ کنیم. شناسایی زمان این اتفاق یکی از مؤثرترین راهکار هایی است که می‌توان از آن بهره ببریم. در گام دوم، زمانی که در موقعیتی دچار احساس ترس یا خشم می ‌شویم، از تنفس عمیق استفاده کنیم. برای مثال، اگر در موقعیتی سخت قرار داریم، به‌ مدت یک دقیقه از موقعیت مذکور جدا شویم و تنفس عمیق کنیم. عادت به این روند در درجه اول با سختی همراه است؛ ولی با تمرین و استمرار می ‌توانیم از آن به ‌نفع خود استفاده کنیم. در گام سوم، باید به خود زمانی برای ریکاوری بدهیم. باید به خود حتی به ‌مدت یک دقیقه زمان بدهیم. در این لحظات بحرانی، بهتر است، هیچ تصمیمی نگیریم و اجازه دهیم که بدنمان ریکاوری شود. در گام چهارم، باید افکار خود را به چالش بکشیم. برای مثال، آیا می توان به نحو دیگری به آن موقعیت فکر کرد که نتیجه بهتری برای ما داشته باشد؟ شاید در این هنگام با مقاوت ذهنی و حجم بسیاری از عواطف درگیر شویم؛ ولی می توانیم به این سؤال هم فکر کنیم که آیا این بهترین انتخاب در دراز مدت است؟ و در نهایت، گام پنجم، نوع واکنش خود به آن را انتخاب کنیم. باید سعی کنیم، بهترین انتخاب را ارزیابی کنیم و براساس آن واکنش نشان دهیم.

البته لازم به ذکر است که این فرایند به خودی خود اتفاق نمی افتد و مستلزم تمرین بسیاری است. برای مثال، زمانی که خسته و مضطرب هستیم، ممکن است انجام آن برای ما سخت باشد ولی با دیدن چشم ‌اندازی که در پس آن است، می‌توانیم بهتر به ‌سمت آن قدم برداریم. زمانی که افکار منفی افزایش می ‌یابد، برای کاهش زمان واکنش از چه راهکاری استفاده کنیم؟

در چنین شرایطی، باید ساده ‌ترین راهکار را درنظر بگیریم؛ چون زمانی که در اوج افکار منفی هستیم، یک راهکار ساده می تواند به ما کمک کند. به عنوان راهکار، در این هنگام، می ‌توانیم، از تمرین های تنفسی استفاده کنیم یا چند دقیقه به پیاده‌ روی مشغول شویم.

رابطه میان زمان واکنش و دامنه دید چیست؟

شخصی را در حال دویدن در خیابان درنظر بگیرید که ناگهان عابری را هل می ‌دهد. البته این مرد دونده، کمی مشکوک به ‌نظر می ‌رسد و کیفی در دستانش دارد و در حال دویدن است. در این هنگام، شما پازل های موجود در این موقعیت را کنار هم قرار می دهید یعنی دونده مشکوک، رهگذر هل ‌داده‌ شده، کیف دزدیده ‌شده. در این لحظه، شما نمی ‌دانید که چه کاری باید انجام دهید. جز اینکه همه قسمت های مسئله را درنظر نگرفته باشید. این سناریو می ‌تواند بگونه‌ ای دیگر هم درنظر گرفته شود: مردی که به ‌سمت غریبه ‌ای می‌دود و او را از مسیرش منحرف می کند؛ چون ماشینی به ‌سمت او می ‌آید. آیا شما هم موقعیت های پیش ‌آمده را از زاویه دیگری می ‌نگرید؟ عوض‌ کردن دید، زمانی که دچار هیجانات بسیار هستیم، کار سختی است؛ اما همین تغییر نگاه، بسیار کمک‌ کننده و مؤثر است و باعث می ‌شود، ابعاد دیگر موضوع را هم در نظر بگیریم.

راه ‌های افزایش دامنه دید چیست؟

برای اینکه دید خود را درباره موضوعی یا موقعیتی تغییر دهیم، باید آن را به عادت تبدیل کنیم. باید نقشه‌ ای طراحی کنیم تا قبل از این که رفتاری انجام دهیم، ابتدا آن را از قبل در ذهن خود تصور کرده باشیم. البته از چند تکنیک ساده زیر هم می ‌توان در این لحظات استفاده کرد.

دنبال نقاط مختلف دید باشید. برای مثال، ممکن است در موقعیتی قرار گرفته باشید که شما را قضاوت کرده ‌اند. در این هنگام تلاش کنید تا نظرات مخالف آن ها را جایزه ‌ای در نظر بگیرید. در این هنگام، لزومی ندارد که نظر خود را تغییر دهید. فقط نظرات دیگران را بشنوید. همین امر کمک شایانی به شما خواهد کرد. مهم ترین کلید این قسمت، دنبال نظرات دیگران ‌بودن است و پرسیدن سؤالات بیش تر. پرسیدن سبب می شود تا نگاه ما از حالت تک‌ بعدی به موضوع، به نگاه مکعبی و چند ‌وجهی تغییر کند. برای مثال، می ‌توانیم این سؤالات را از خود بپرسیم که این اتفاق برای من چه مواهبی داشت؟ کدام قسمت از رفتار من بهتر است، اصلاح شود؟ و… .

با افراد جدید وقت بگذرانید تا از دیدگاه های جدید بهره ‌مند شوید. جامع و وسیع مطالعه کنید. برای گسترش دیدتان باید همیشه در حال یادگیری باشید. حتی اگر اهل مطالعه هم نیستید، یک روال ساده را در نظر بگیرید. برای مثال، بعد از بیدار شدن بیست دقیقه مطالعه کنید. توانایی وسعت دید شخصی یک مهارت مهم است که توسط افرادی با عملکرد بالا صورت می گیرد. به زمانی فکر کنید که چالشی را، از همه زوایا بررسی کرده ‌اید. در این هنگام، نتیجه چه شد و چقدر توانسته است، به شما کمک کند؟

شاید در برخی مواقع، برآورد تمام دیدگاه ها کاری زمان‌ بر به ‌نظر برسد؛ ولی با این حال به ما کمک می ‌کند تا تمام جوانب را بررسی کنیم و بهترین واکنش را در نظر بگیریم. زمانی که دید خود را گسترش می ‌دهیم، با فرصت ‌های بسیاری روبه رو می ‌شویم. آمادگی برای ‌ایده ‌های جدید، تجربه راه های مختلف، فکر کردن و وقف ‌دادن خود برای رسیدن به نتایج، یکی از مهم ترین راهکار‌ های هوش هیجانی است. کسب این مهارت، بسیار با ارزش است.

بطور خلاصه، در این مقاله به کاهش زمان واکنش و افزایش دامنه دید پرداختیم و راهکار های آن را مطالعه کردیم.