پیش از آن که خلاقیت در تیم را بررسی کنیم، ابتدا باید مفهوم خلاقیت را درک کنیم. خلاقیت ترکیب ابتکار در تفکر و ذهن و عمل، انعطاف پذیری در برابر مسائل پیرامون است که باعث بروز ایده در ما می‌شود. خلاقیت می‌تواند همان ایده گذشته اما با شکل تازه باشد. یا کاملا انحصاری و بدون سابقه قبلی باشد.
همان طور که می دانیم تغییرات با سرعت چشم گیری در حال وقوع هستند و چقدر عالی می توانیم با تغییرات درست پیشرفت و ارتقا را به سمت رسیدن به هدف سوق دهیم.
حضور افراد خلاق در تیم بسیار ضروری است چرا که آن ها هر مشکلی را به شکل مفید و درست حل می کنند. آن ها افراد خبره ای هستند که با ایده های نو و بررسی از زوایای متفاوت می توانند از مشکلات بهره مفید ببرند و در تیم انگیزه دیگر افراد را هم بالا ببرند.
باید بدانیم که در خلاقیت افراد تیم، محیط و جو حاکم بر تیم بسیار اثر گذار است ما باید در سازمان ها و تیم ها برای پرورش و حمایت از این افراد برای اجرای بهتر کار به شکلی که تبدیل به حسادت نشود رقابت ایجاد کنیم. رقابت سالم عامل مهمی در شکل دادن به ذهن های خلاق تیم است.
خلاقیت عامل تغییرات مثبت همواره با پیشرفت و دست یابی به اهداف است. امروزه خلاقیت و نوآوری عامل بقا در کسب و کار است. و تیم خلاق هر اتفاقی را تبدیل به شکل مفیدی از پیشرفت می‌کند. افراد خبره و آموزش دیده تیم، ذهن خلاق تری دارند. چرا که آن ها نسبت به مسائل حساس ترند و با یافتن مشکلات و نقص ها و حل کردن آن ها به شکلی نو خلاقیت از خود بروز می‌دهند.
مدل گراهام والاس
یادآور می شویم که خلاقیت همواره ایده نو نیست، بلکه گاهی با استفاده مناسب تر و بهتر از دانش اتفاق می‌افتد.
برای رسیدن به خلاقیت مدل های زیادی وجود دارد که یکی از مدل های معروف آن مدل گرام والاس است که شامل موارد زیر است:
- آمادگی: جمع آوری داده ها
- پرورش: فعالیت نا خودآگاه روی مسئله
- بصیرت: الهام از ایده‌ها و راه حل ها
- آزمایش: آزمودن آن چه که الهام گرفته شده است.
کدام نیم کره مغز در خلاقیت فردی موثر تر است؟
فراموش نکنیم که خلاقیت قابل فراگیری است و می توانیم آن را در خود پرورش دهیم.
باید بدانیم که نیم کره های مغز ما هر دو می توانند درگیر خلاقیت باشند. برخی فکر می‌کنند نیم کره سمت راست که وظیفه حل معما، درک سه بعدی، تصورات، رویا پردازی و… را برعهده دارد، ذهن خلاق تری نسبت به نیم کره سمت چپ که وظیفه درک اعداد و کلمات و جزئیات و تجزیه و تحلیل را دارد، است. اما در واقعیت افرادی که توانایی استفاده از هر دو نیم کره را دارند افراد خلاق تری هستند، نظیر انیشتین یا بتهون.
یکی از روش های فعال نگه داشتن مغز برای خلاقیت استفاده از نقشه ذهنی است نقشه ذهنی یعنی، ترسیم آن چه می‌خواهیم به جای نکته برداری‌های سنتی استفاده کنیم. به طوری که موضوع در مرکز و موارد مرتبط با آن در اطراف نوشته می‌شود. این امر کمک می‌کند تا اطلاعات دسته بندی شده و موارد اضافی حذف شود و ذهن از حالت آشفته بیرون می‌آید.
با توجه به آن چه که به طور خلاصه بیان کردیم به عنوان یک رهبر می‌توانیم در ارتقا سطح خلاقیت اعضای تیم و در نهایت بروز نوآوری ها و کسب نتایج بهتر موثر و اثر بخش باشیم.
عوامل موثر بر خلاقیت فردی
عواملی که بر خلاقیت موثر است می تواند درونی یا بیرونی باشد.
- عوامل بیرونی: منابع کافی، وقت کافی، وجود محرک هایی که خلاقیت و…. را سبب می‌شود.
- عوامل درونی: خود انگیزی، مهارت داشتن شناخت از توانایی و….
تفاوت نوآوری و خلاقیت
نوآوری و خلاقیت با یکدیگر متفاوت هستند و باید بدانیم که نباید این دو را جای هم به کار ببریم. خلاقیت ایده ای در ذهن است که طی نوآوری به اجرا در می‌آید. در واقع نو آوری اندیشه و فکر را تبدیل به عمل می‌کند وقتی نوآوری ها اجرا شود تغییر رخ می دهد.
- نوآوری یک فناوری جدید و نو برای بهبود و یا ارتقا فرآیند موجود است. در واقع بهره وری از فرصت هاست.
- خلاقیت حساسیت به نقص ها و پیدا کردن نقاط مبهم و یافتن راه حل مناسب برای آن است. تغییر با نتایج حاصل از نوآوری تغییر ایجاد می‌شود.
- خلاقیت به معنای ترکیب ایده ها در یک روال منحصر به فرد و ایجا پیوستگی بین آن ها است ولی نوآوری در واقع ایجاد ایده خلاق و تبدیل آن به محصول و روش های جدید عملیات می باشد.
- خلاقیت در واقع به کارگیری توانایی های ذهنی است تا به ایجاد یک مفهوم جدید بپردازد، اما به دلیل ارتباط بسیار زیاد و پیچیدگی آن با نوآوری تعریف مستقل از هر کدام کمی دشوار است.
آن چه خلاقیت یک تیم را کم رنگ می‌کند
انجام بعضی کار ها خلاقیت افراد یک تیم را به شدت کاهش می دهد، از قبیل:
- انجام کارهای متداول و اجباری در چند روز متوالی باعث خستگی و روزمرگی تیم و به نحوی سرکوبی خلاقیت می‌شود. این امر نشاط را از تیم سلب می کند. برای رفع این مشکل باید با کارهای هر چند کوچک در انجام امور تنوع و لذت ایجاد کنیم.
- حضور در کنار افرادی که بی انگیزه اند و همواره نگرش منفی دارند زمینه را برای از بین بردن خلاقیت فراهم می‌کند. همانطور که 5 نفری که بیش ترین ارتباط را با آن ها داریم بیش ترین اثر را در زندگی ما دارند مرآوده تیم و اعضای آن با گروه های این چنین مانند نوشیدن زهر به مقدار کم و مداوم است که در نهایت تیم را از پای در می‌آورد.
- نارضایتی از محیط پیرامون انگیزه و تلاش را در وجود تیم از بین می‌برد و دیگر زمانی برای خلق ایده و تفکرات خلاقانه باقی نمی ماند چرا که همواره تیم در حال شکایت خواهد بود.
اگر تیم به کاری که اعضای آن علاقه دارند بپردازد وقت و زمان کمتری را از ما می گیرد و دیگر کسل کننده نیست. پس در تقسیم وظایف لحاظ کنیم چه کسی به چه اموری علاقه دارد. یا در حین انجام کار علاقه را هم کنارش قرار دهیم. علاقه باعث بروز ایده و اجرایی کردن آن می‌شود.
تکنیک های خلاقیت در تیم
یکی از هدف های مهم برای هر تیم خلاقانه کار کردن است. لذا باید برای تیم و اعضا آن آموزش های لازمه جهت داشتن تفکرات خلاقانه لحاظ گردد که اصول و فن های خاص خود را دارد که در زیر به چند نمونه اشاره می‌کنیم.
تکنیک طوفان مغزی
افراد گروه می کوشند تا هر ایده‌ای که به ذهن آن ها در رابطه با مشکل یا موضوع پیش آمده را مطرح کنند و در نهایت راه حل مناسب را می‌یابند. در این تکنیک انتقاد از ایده ها مطرح نیست. حتی از ایده‌های غیر معقول هم استقبال می‌شود. تلاش بر مطرح شدن ایده‌های بیشتر مد نظر است.
الگو برداری از محیط پیرامون
با توجه بیشتر به محیط پیرامون خود ایده های خلاقانه را می‌گیریم. برای مثال: ایده بلند شدن هواپیما از پرواز کلاغ یا بلند شدن هلی کوپتر از پرواز گنجشک.
خیال پردازی
افراد تیم شرایط بروز مشکل را متصور می‌شوند و ایده که به ذهن میرسد را مطرح می‌کنند و به هدف نو دست می‌یابند.
تکنیک های دیگری نیز برای بروز خلاقیت وجود دارد نظیر تکنیک علت و معلول یا تکنیک دلفین، روش حل مسئله و….
اثرات مثبت خلاقیت بر تیم
ابتدای امر باید ببینیم چه کسانی در ترکیب قرار دارند. آیا مهارت و توانایی لازم جهت خلق ایده در آن ها وجود دارد. آیا آن ها متفاوت می‌اندیشند، اعضای یک تیم خلاق بازیگوش، حرفه ای، بداهه گو و همواره در پی نوآوری هستند.
بازدهی تیم خلاق به حدی بالا است که هر یک از افراد به تنهایی با خلاقیت خود نتایج این چنین کسب نخواهند کرد. در ذیل به توضیح چند نمونه از اثرات مثبت خلاقیت بر تیم می پردازیم:
- ثبات و پیوستگی در ایده‌ها: یک تیم خلاق مانند ماشینی عمل می‌کند که بهترین مسیرها را برای موفقیت طی می‌کند. خلاقیت در ایده ها امکان ظهور دارد و منحصر به زیست، ریاضی، فیزیک و هنر و موسیقی و…. نیست.
- گسترش ایده‌ها: در تیم خلاق انعطاف پذیری به اندلزه متفاوت فکر کردن و استفاده درست از مسائل اهمیت دارد. تیم خلاق در خلق عقیده‌ها، ایده‌هاريال رشد مهارت ها و استفاده از روش‌های نوین پیشرو است.
نباید فراموش کنیم که خلاقیت انحصاری نیست و در همه افراد به اشکال متفاوت وجود دارد و قابل توسعه و پرورش است. به هیچ عنوان به سطح فرهنگ، میزان تحصیلات ارتباط ندارد اما این موارد می تواند عاملی برای توسعه آن باشد.
تیم خلاق به افرادی با دانش و توانایی متفاوت برای داشتن تنوع در اندیشه نیاز دارد. تا مسائل را روشن تر و بهتر بررسی کنند.
مقالات مرتبط با این نوشتار :
