چطور ارزش هایمان را در تصمیم گیری الویت بندی کنیم؟

در کشورم بمانم یا مهاجرت کنم؟

وقت آزادم را صرف خانواده کنم یا با دوستانم به تفریح بپردازم؟

پیشنهاد رشوه را قبول کنم یا نه؟

در نمونه های بالا، آنچه که تصمیم گیری شما را جهت دهی می کنید ارزش های شما در زندگی است.

اگر صداقت و امانت برای شما مهم تر از پول باشد احتمالا پیشنهاد رشوه را رد خواهید کرد. اگر داشتن یک خانواده ی سالم برای شما مهم تر باشد احتمالا ترجیح می دهید وقت بیشتری با خانواده تان بگذرانید.

در بسیاری از موارد آنچه باعث تردید و یا پشیمانی در تصمیم گیری می شود آگاه نبود از ارزش هایمان است.

اگر برای مهاجرت تردید دارید احتمالا به این خاطر نیست که شرایط زندگی در شهر یا کشور جدید را نمی دانید. بلکه شاید هنوز مطمئن نیستید کدام تصمیم زندگیتان را غنی تر می کند.

 

برای اینکه بتوانیم تصمیمات بهتری داشته باشیم ضروری است که از ارزش هایمان در زندگی آگاهی داشته باشیم. باید بدانیم آنچه در زندگی به دنبال بدست آوردنش هستیم چیست. آنوقت تصمیماتمان می توانند زندگیمان را غنی تر کنند و رضایت ما را از زندگی افزایش دهند.

برخی از این ارزش ها عبارت اند از:

• دوستی
• وفاداری
• لذت
• خانواده
• پیشرفت شخصی
• امنیت
• دانایی
• ارتباطات اجتماعی
• ثروت
• خدمت به جامعه
• پرستیژ
• قدرت
• سلامتی
• صداقت

 

در نگاه اول به نظر میرسد این ها ارزش هایی هستند که برای همه ی افراد در زندگی مهم هستند و همه به دنبال زندگی ای هستیم که این ارزش ها در آن وجود داشته باشد.

اولویت بندی ارزش ها – مسئله همینجاست!

پیدا کردن ارزش ها در زندگی کافی نیست. بلکه نکته ی مهم تر الویت بندی ارزش هاست. همانطور که در درس مدل تصمیم گیری PROACT توضیح دادیم بین بسیاری از خواسته های ما رابطه ی Trade-off یا داد و ستد وجود دارد. بدین معنی که برای بدست آوردن یکی از اهداف یا ارزش هایمان مجبوریم هدف یا ارزش دیگری را قربانی کنیم.

داشتن خانواده سالم و صمیمی و داشتن درآمد بالا همواره از برترین الویت ها برای همه ی افراد هستند. اما در بسیاری از موارد در تصمیم گیری مجبوریم یکی از آنها را بخاطر دیگری کنار بگذاریم. 

 

پیدا کردن و الویت بندی ارزش ها

با یک جستجوی کوچک در اینترنت میتوانید لیست بلند بالایی از ارزش ها پیدا کنید و ارزش های خودتان را از آن میان پیدا کنید. همچنین میتوانید از تمرینی که دراینجا میآوریم برای یافتن ارزش های خود در زندگی کمک بگیرید.

مرحله اول اولویت بندی ارزش ها

پاسخ دادن به سوالات زیر به شما کمک میکند ارزش های زندگیتان را براساس تجربیات واقعی زندگی خود پیدا کنید. همین الان کاغذ و خودکاری بردارید و به سوالات زیر پاسخ دهید.

• سه دوست یا سه فردی که دوست دارید بیشتر با آنها در ارتباط باشید چه کسانی هستند؟ چه ویژگی هایی در آن ها باعث میشود بخواهید وقتتان را با آنها بگذرانید؟

 

• برای چه کسی بیشترین احترام را قائل هستید؟ او چه ارزش هایی در زندگی دارد؟

 

• اگر این امکان را داشتید که یک ویژگی شخصیتی را در خود بوجود بیاورید آن چه ویژگی بود؟

• سه نفر که نمیتوانید آن ها را تحمل کنید و از آنها متنفرید را مشخص کنید. دلیل این نفرت چیست؟

• اگر می توانستید ویژگی های شخصیتی فرزندتان را انتخاب کنید چه چیز هایی را انتخاب می کردید؟

• اگر همین امروز آن قدر پول دار می شدید که دیگر نیازی به کار کردن نداشتید، آیا باز هم شغلتان را حفظ می کردید؟ اگر خیر دوست داشتید چه کاری انجام دهید؟

 

با پاسخ دادن به این سوالات احتمالا می بینید که چند مورد در لیستتان تکرار شده اند. به نظر می رسد این ویژگی ها، ارزش های اصلی زندگیتان را تشکیل می دهند. حالا نوبت به اولویت بندی ارزش ها می رسد.

مرحله دوم اولویت بندی ارزش ها

ارزش هایی را که در تمرین بالا بدست آوردید لیست کنید. لیست ارزشهایتان را به صورت A,B,C,D,E,F,G,… در نظر بگیرید. سپس گزینه ی A و B را با هم مقایسه کنید. برای این کار می توانید داستانی برای خودتان بسازید که در هر کدام یکی از این ارزش ها به طور کامل حضور دارد. سپس این دو داستان را با هم مقایسه کنید و ببینید دوست دارید کدام یک از آنها در زندگیتان وجود داشته باشد.

برای مثال زیبایی و سلامتی را در نظر بگیرید. ترجیح میدهید فرزندی داشته باشید که بسیار زیبا و تحسین برانگیز باشد اما از لحاظ جسمانی ضعیف و مبتلا به بیماری باشد یا فرزندی که دیگران او را زشت می دانند اما از لحاظ جسمانی کاملا سالم است؟

این کار را بین همه ی گزینه ها انجام دهید و هر بار که یکی از ارزش ها را انتخاب می کنید به آن یک امتیاز بدهید. در آخر امتیازات هر کدام از گزینه ها را جمع بندی کنید تا تصویر واضحی از اولویت ارزش های خود داشته باشید.

 

حال که ارزش هایتان را در زندگی می شناسید تصمیم گیری باید تا حد زیادی برایتان راحت تر شود. حالا می توانید اهداف زندگیتان را دقیق تر و با خیال راحت تر مشخص کنید. هر چقدر هم که گزینه ها وسوسه انگیز باشند، باید به ارزش های خود پایبند باشید تا از تصمیم هایتان پشیمان نشوید.

راستی چرا ما از برخی تصمیم هایمان پشیمان می شویم؟

در درس بعد به مسئله ی پشیمانی در تصمیم گیری می پردازیم.