تی ای (TA) یا تحلیل رفتار متقابل چیست؟ + حالت های شخصیتی در تحلیل رفتار متقابل

در تحلیل رفتار متقابل، نظریه پردازان و افرادی که از این نظر به دنیا نگاه می کنند اعتقاد دارند که انسان از بدو تولد یعنی حتی از لحظه ای که نطفه بسته می شود و در رحم مادر قرار می گیرد یک لوح سفید است و این جهان را حس می کند و در مسیر رشد قرار می گیرد و لحظه به لحظه که به دنیا می آید جهان را ذخیره می کند.
در ادامه به توضیحات بیشتری در مورد تحلییل رفتار متقابل می پردازیم.

تی ای (TA) یا تحلیل رفتار متقابل چیست؟

تی ای(ta)، مخفف تحلیل رفتار متقابل یا Transactional analysis است که با نام اختصاری TA نشان داده می شود. این تئوری روان شناسی  توسط دکتر اریک برن در سال ۱۹۵۰ میلادی ارائه شد و به لحاظ کاربرد آن در حل مشکلات احساسی و رفتاری، مورد قبول جامعه روان شناسی قرار گرفته است.
به طور تدریجی در زمینه های مشاوره، روان کاوی، گروه درمانی، مدیریت، جامعه شناسی، توسعه سازمانی و آموزش، نظریه های جدیدی ارائه و گسترش پیدا کرده است.

ابهام و پیچیدگی در مفاهیم، تحلیل رفتار متقابل،تخصصی بودن، زمان طولانی درمان و دیگر روش های روان درمانی باعث شده تا تحلیل رفتار متقابل با مفاهیم اساسی و واژه های ساده به سرعت جایگزین روش های روان درمانی قدیمی شود، به همین علت تحلیل رفتار متقابل عمومیت یافته است و هر جا که انسان ها حضور دارند و با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند، این نوع درمان کاربرد دارد و به عنوان ابزاری برای تغییر و حل مشکلات مورد استفاده قرار می گیرد.

تحلیل رفتار متقابل یا به اختصار تی ای (TA) یک مکتب علمی کاربردی است که در آن از به کار بردن مفاهیم پیچیده، اجتناب شده و نظریات آن به صورتی مطرح شده است که به راحتی می توان آن ها را مشاهده و تجربه کرد.

در دوره تحلیل رفتار در سایت توانا می بینیم که چه قدر نقش محیط و ارتباط اجتماعی از اهمیت فراوانی برخوردار است، اما در نهایت افراد خود مسئول زندگی و رفتار خود هستند و باید این مسئولیت را پذیرا باشند و به نقش خود در زندگی بیشتر از هر عامل دیگری توجه کنند.
تا به این جا تقریبا متوجه شده ایم که تحلیل رفتار متقابل چیست، می توان به طور کلی گفت که تئوری TA به روابط و مشکلات درونی شخص و رابطه انسان ها با یکدیگر توجه ویژه ای دارد و اعتقاد بر این است که اگر افراد با یکدیگر روابط سالم، صمیمانه و صادقانه داشته باشند و آن را جایگزین روابط مخرب، منفی و تحقیرآمیز کنند، قادر خواهند بود از فشارهای روانی خود و دیگران بکاهند و از زندگی لذت بیشتری ببرند.

تحلیل رفتار متقابل در عین سادگی این توانایی را دارد تا افکار و احساسات پیچیده؛ سردرگم و پریشان شخص را سامان بخشد تا فرد با تفکیک و سازماندهی افکار و احساسات؛ شناخت بهتری از خود به دست آورد؛ در نتیجه با آگاهی بیشتر بر نقاط ضعف و قدرت خود؛ رفتارهای سالم و سازنده را انتخاب کند و با توانمندی در بحران های روحی و روانی خود قادر به تجزیه و تحلیل مشکل و حل آن ها باشد.

علاوه بر این، تئوری تحلیل رفتار متقابل این امکان را فراهم می کند که ساختار شخصیت به صورت نمودارهای شخصیتی ترسیم شود، به صورتی که هر فرد آشنا با این روش با دیدن نمودار می تواند به ساختار شخصیتی و روابط متقابل فردی که نمودار آن ثبت شده، پی ببرد.

امروزه متخصصان تحلیل رفتار متقابل ادعا می کنند که با استفاده از روش های کاربردی و زبان تازه ای که برای روان شناسی ابداع شده، دامنه این علم، علوم اجتماعی، آموزشی، مدیریت منابع انسانی، ساختارهای سازمانی، روان کاوی و گروه درمانی را نیز در بر می گیرد، به این ترتیب پویایی تئوری تحلیل رفتار، آن را از دیگر مکتب ها متمایز کرده است.

حالت های شخصیتی «والد»، «بالغ» و «کودک»

اریک برن بیان می کند که شخصیت انسان از سه حالت «خودآگاه» تشکیل شده و رفتارهای پیچیده بین انسان‌ها قابل فهم است. حالت خودآگاه مجموعه ای کامل از احساسات، افکار و رفتارهایی است که ما با استفاده از آن‌ها واکنش نشان می‌دهیم. تحلیل ساختار شخصیت به معنی بررسی ساختار رفتار انسان است که به صورت احساسی بروز می‌نماید و درون هر فرد را به سه قسمت والد، کودک، بالغ تقسیم می کند.

تعریف من والد در نظریه تحلیل رفتار متقابلTA

آن قسمت از شخصیت و باورهای ما که با توجه به رفتار والدین ما شکل گرفته است و در مواقعی که ما از بعد قدرت، کنترل کردن، قضاوت کردن و نگاه بالا دستی به کسی نگاه می کنیم، فعال می شود.

تعریف من کودک  در نظریه تحلیل رفتار متقابل TA

آن قسمت از شخصیت و باورهای ما که با بعد احساسات وجودمان کار دارد و موجب می شود که رفتارهای دوران کودکی و تصمیمات احساسی ما تکرار شود.

تعریف من بالغ در نظریه تحلیل رفتار متقابل TA 

آن بعد از وجود شخصیتی ما است که با منطق سر و کار دارد و موجب می شود در موقعیت های مختلف تصمیمات منطقی و بالغانه بگیریم. به این تصمیمات، تصمیمات مکانی یا زمانی هم می گویند.

یک بخش از وجود ما پیام های والدی به نام والد، یک بخش از وجود ما پیام های بالغانه و بخش دیگری از وجود ما کودک درون ما است.
در تعریف تحلیل رفتار متقابل یاد می گیریم که ما مثل یک ماشین، کودکی و رفتارهای دنیای اطراف خود را ضبط می کنیم و با توجه به آن زندگی و رفتارهای بزرگسالی خود را شکل می دهیم.

از دیدگاه TA، ما از قبل برنامه نویسی شده ایم که شغل ما چه باشد، ازدواج ما با چه کسی باشد، سرنوشت ما، احساسات ما و حتی افرادی که به زندگی ما می آیند چه کسانی باشند و ما در حال حاظر فقط داریم طبق آن زندگی می کنیم.
ما از پدر و مادر خود یاد گرفته ایم که در هر شرایط زندگی به چه شکل رفتار کنیم وتا زمانی که خودمان کنترل وجود خود را یاد نگیریم، احتمالا تا به پایان عمر با همان پیش نویس، پیش می رویم.

با دست یابی به نظریه تحلیل رفتار متقابل TA می توانیم به شناخت مشکلاتی که موجب عدم تعادل در ساختار شخصیت، ارتباط با دیگران، تکرار بازی های روانی و نمایش نامه زندگی می شود، پی ببریم و راه کارهای تغییر و درمان آن ها را کشف و ارائه کنیم.

در تحلیل رفتار متقابل، هر تغییر رفتاری یا احساسی در مرحله اول با بینش منطقی شروع می شود که در واقع شناخت مجموعه نقاط ضعف و قوت رفتار، تفکر یا احساس فرد است و پس از پذیرش منطقی آن توسط حالت های شخصیتی، درک احساسی برای تغییر نهایی حاصل می شود. مهم ترین عوامل کمک کننده برای قبول و پذیرش تغییر در نظریه رفتار متقابل، شفاف بودن، عامل بودن و انعقاد قرارداد برای تغییر در خویشتن است که قرار داد توسط خودِ درمان جو یا بین او و درمان گر تعیین می شود.