دایره لغات خود را چگونه افزایش دهیم؟

دایره واژگان یکی از ارکان اصلی هوش کلامی محسوب می شود. منظور از دایره واژگان، عبارات و کلماتی است که افراد آموزش دیده اند و آن را در گفتار و سخنان خود به کار می گیرند. البته میزان کلماتی که ما از دنیای پیرامون خود آموخته ایم، همواره بیشتر از واژه هایی است که ما در محاوره به کار می بریم، یعنی این که ما کلمات بسیاری را در ذهن خود ذخیره کرده ایم ولی به سبب عدم تقویت هوش کلامی، زمان مناسب کاربرد آن ها را تشخیص نمی دهیم و اغلب آن ها را بدون استفاده رها می سازیم. عدم استفاده از کلمات به مرور زمان موجب تضعیف دایره لغات ما شده و در بلند مدت هوش کلامی، زبانی ما را تحت الشعاع قرار خواهد داد.

پس اگر می خواهیم به هنگام برقراری ارتباط و سخن گفتن با دیگران، از عبارات و واژه هایی وزین و فاخر استفاده کنیم و مخاطبین خود را تحت تاثیر قرار دهیم و در پاسخ گویی به آن ها دچار دستپاچگی و نقصان نشویم چاره ای جز تقویت دایره واژگان و هوش کلامی خود نداریم.

دایره لغات در واقع مجموعه ای از کلمات است که هر کدام از ما در طول زندگی خود برای صحبت کردن از آن ها استفاده می کنیم و هر چقدر این دایره گسترش یابد، فن بیان ما تقویت خواهد شد و قدرتمند تر صحبت خواهیم کرد. افرادی که دوست دارند فن بیان خوبی داشته باشند می توانند دایره لغات خود را افزایش دهند.

افزایش دایره لغات جزئی از تعاریف هوش کلامی است، پس کسانی که از هوش کلامی بالایی برخوردار باشند، دایره لغات وسیع تری دارند.
در ادامه مهم ترین راه کارهای گسترش و توسعه دایره واژگان را به شما معرفی خواهیم نمود.

[aparat id=”ODuP6″]

مهم ترین راه کارهای افزایش و تقویت دایره واژگان کدامند؟

مهم ترین بحث در موضوع فن بیان و خوب صحبت کردن، دایره لغات است. این که ما تا چه میزان قادر خواهیم بود از کلمات جدید و درست به منظور بیان هدف خود استفاده کنیم تا سخنان ما برای دیگران قابل درک باشد.

قبل از بیانِ مهم ترین راه کار های افزایش و تقویت دایره لغات، خوب است بدانیم که فقط با خواندن و حفظ کردن این لغت ها نمی توانیم دایره لغات خود را گسترش دهیم، بلکه باید این لغات را در گفت و گو های روزانه خود به کار ببریم. در ادامه مهم ترین راه کارهای افزایش و تقویت واژگان را بررسی خواهیم کرد.

یکی از متداول ترین مشکلاتی که ممکن است بیشتر ما با آن روبه رو شده باشیم، کم آوردن کلمات در هنگام صحبت کردن است، اما هستند افرادی که به عنوان اشخاص خوش زبان از آن ها یاد می شود. این افراد برای صحبت کردن دارای گنجینه ای پر از لغات تازه و کامل خواهند بود و البته به خوبی آگاهی دارند که در کجا باید از چه کلمه ای استفاده کنند.

مطالعه خود را افزایش دهیم

یکی از اصلی ترین کار ها برای تقویت دایره واژگان و افزایش تسلط در کلام به هنگام صحبت کردن، مطالعه مستمر و منظم است، زیرا ممکن نیست ما کتابی بخوانیم و با واژه ها، عبارات و اصطلاحات جدیدی آشنا نشویم. مطالعه کتاب نویسندگان توانمند داخلی و خارجی که در حوزه ادبیات از جایگاه ویژه ای برخوردارند را در اولویت قرار دهیم. این گونه نویسندگان، از دایره لغات بسیار وسیع و ارزشمندی برخوردارند و در آثارشان، تمامی آن ها را عرضه کرده و به اشتراک می گذارند. مطالعه کتاب های کلاسیک و قدیمی که در تاریخ ادبیات کشورمان، بسیار شناخته شده و ارزشمند تلقی می گردند، گنجینه ای از واژگان و عبارات اصیل و فاخر را به ما ارائه کرده و به طور باور نکردنی در تقویت دایره واژگان ایفای نقش می کنند. گلستان سعدی، کلیله و دمنه، مرزبان نامه و البته آثار منظوم شعرای بزرگ کشورمان و حتی دیگر کشورها، نمونه ای از این منابع ارزشمند هستند. مطالعه کردن بیشترین سهم را در تقویت دایره لغات نسبت به دیگر کارهای ارائه شده ایفا می کند.

فیلم ببینیم

منظور از تماشای فیلم صرفا گذراندن وقت نیست، بلکه فیلم های مناسب را انتخاب کرده و به قصد آموزش، به نظاره آن ها بنشینیم. تماشای فیلم با این شرایط، کم از یک کارگاه آموزشی نداشته و به شدت در ارتقای دایره لغات ما تاثیر گذار خواهد بود. قلم و کاغذ برداریم و با تمرکز و آرامش و دقت کامل، به مکالمه های رد و بدل شده بین بازیگران گوش کنیم، وقتی در انتها به کاغذ خود نگاه کنیم، با انبوهی از کلمات و عبارات روبرو می شویم که کمتر از آن ها در سخنان خود استفاده می کنیم، البته نمونه فیلم های مناسب برای این منظور بسیارند. اگر بخواهیم از یک کارگردان نام ببریم که در نوشتن فیلم نامه توجه فراوانی به کلمات و عبارات داشته و در انتخاب جملات بازیگران، وسواسی خیره کننده به خرج می داد، باید از مرحوم علی حاتمی یاد کنیم. نمونه ای از فیلم های این کارگردان ارزشمند عبارت است از دل شدگان، مادر، کمال الملک و هزار دستان را به نظاره بنشینیم، به گفته های شخصیت ها با دقت گوش کنیم و از شنیدن عبارات و واژه های دل انگیز و ارزشمند حیرت زده شویم.

به سخنرانی گوش کنیم

سخنرانیِ سخنرانان بزرگ را به دقت گوش کنیم. این سخنرانی می تواند انگیزشی، علمی، آموزشی و یا هر موضوع  کاربردی دیگری باشد. افرادی که این سخنان را به زبان می آورند، از دانش و فرهنگ  بسیار بالایی برخوردار هستند و کلمات و واژه هایی که در سخنرانی های خود استفاده می کنند، با دقتی بسیار بالایی انتخاب شده اند، پس بهتر است برای این دسته از سخنرانی ها، بیشتر وقت بگذاریم تا علاوه بر تغییر در دیدگاه و نگرش های خود و آموختن مطالب بسیار مهم و ارزنده، دایره لغات خود را به طور محسوسی تقویت نمایم.

کلمات و عبارات هم معنی و متضاد را بشناسیم

 یکی از بهترین راه کار هایی که تعداد کلمات موجود در دایره واژگان ما را به شدت افزایش می دهد، شناسایی و به خاطر سپاری عبارات مترادف و متضاد می باشد. فراگیری این گونه واژه ها بسیار ساده است و دست ما را در انتخاب واژه های مناسب در موقعیت های کلامی مختلف باز می گذارد. برای مثال، کلماتی همانند، ارزنده، ارزشمند، شایسته، گران سنگ، با ارزش و بهادار همگی به یک معنا می باشند ولی می توانیم با آموختن آن ها به فراخور موقعیت، یکی از آن ها را به کار ببریم و گستره دایره واژگان خود را به رخ دیگران بکشیم.
حالا بهتر است به  این کلماتی همانند کم بها، بی ارزش و رخیص توجه کنیم. این واژه ها متضاد کلماتی است که پیش تر به آن ها اشاره کردیم، پس با شناسایی کلمات مترادف و متضاد می توانیم به واژه های بیشتری دسترسی پیدا کرده و با فراغت و اعتماد به نفس بیشتری با دیگران ارتباط برقرار کنیم.  

از تکنیک تند گویی استفاده کنیم

یک کلمه و یا یک مطلب را انتخاب کنیم و خود را ملزم کنیم تا در مدت زمانی کوتاه، هر آن چه از آن موضوع می دانیم به صورت متوالی و بی وقفه به زبان بیاوریم. این بهترین راه کار برای به یاد آوردن کلماتی است که در ذهن داریم ولی از آن ها استفاده نمی کنیم. با تمرین تند گویی به مغز خود کمک می کنیم تا کلماتی را که در خود جای داده است بر زبان بیاورد.

فعالانه به سخن دیگران گوش فرادهیم

هر گاه در جمع یا جلسه ای حاضر می شویم به جای این که بخواهیم به صورت مداوم صحبت کنیم، سعی کنیم سکوت کرده و با دقت و تمرکز به سخنان دیگران گوش کنیم. با این کار علاوه بر این که مهارت های ارتباطی خود را به دیگران عرضه می کنیم، از طرفی دیگر با عبارات و واژه های جدیدی مواجه خواهیم شد که ضمن به خاطر سپاری آن ها، به راحتی آن ها را به دایره واژگان خود افزوده و هنگامی که قصد صحبت کردن داشته باشیم با به کار بردن آن ها، هوش کلامی و توانایی فن بیان خود را آشکار سازیم.

ریشه کلمات را بشناسیم

اگر از ریشه کلمات اطلاع داشته باشیم، به راحتی می توانیم کلمات هم خانواده را شناسایی و به دایره واژگان خود اضافه نماییم. مثلا، ریشه کلمه سلام، عبارت سه حرفی (سلم) می باشد و ما با علم به این موضوع می توانیم کلمات هم مصدر سلام از قبیل ؛ تسلیم، اسلام، سلامت و سلامتی را شناخته و از آن ها استفاده نماییم. بخاطر سپردن این دسته از کلمات کار آسانی است و با صرف کمترین انرژی دایره لغات ما تقویت می شود.

از به کار بردن کلمات جدید نهراسیم

 هنگامی که واژه ای را می آموزیم، می بایست بارها از آن استفاده کنیم و در موقعیت های مختلف آن را به کار ببریم تا اصطلاحا آن واژه ملکه ذهن ما شده و هرگز از یاد ما نرود. ممکن است به کار بردن برخی کلمات در ابتدا دشوار به نظر برسد، به دل خود ترس راه ندهیم و تسلط خود را در خصوص شناخت واژه ها و مهارت فن بیان به دیگران ثابت کنیم.

کلمات و عبارات جدید و زیبا را یادداشت کنیم

 اگر به فکر تقویت دایره واژگان خود هستیم، در هر شرایطی کاغذ و قلم خود را به همراه داشته باشیم. هر زمان که با کلمه ای زیبا، مهم و ارزشمند برخورد کردیم که در دایره واژگان ما وجود ندارد، آن را یادداشت کرده و با تکرار و تمرین به گنجینه دانسته های خود بیفزاییم.

یکی دیگر از روش های کاربردی در این مورد این است که صبح پس از بیدار شدن از خواب بدون این که با شخصی صحبت کنیم به مغز خود فشار آورده و تا جایی که ممکن است کلماتی که به ذهن ما می آید را یادداشت کنیم. انجام این کار تاثیر زیادی در گسترش دایره لغات ما در هنگام گفت و گو خواهد داشت، زیرا کلماتی را که تا به امروز در ذهن خود نگه داشته بودیم ولی استفاده نمی کردیم را از ذهن ما بیرون می کشد. 

برای بازی ها و سرگرمی ها، زمان بیشتری صرف کنیم

بسیاری از بازی ها و سرگرمی ها نقش انکار ناپذیری در افزایش دایره لغات ما بر جای می گذارند. برای مثال، جدول کلمات متقاطع، جدول کلمات بهم ریخته، جمله سازی با کلمات غیر مرتبط (که البته در تقویت مهارت بداهه گویی نیز بسیار موثر است )، بازی اسم و فامیل، شرکت در نمایش ها و تئاترها به خصوص به صورت بداهه، مسابقات کتاب خوانی، داستان نویسی و سرگرمی هایی از این دست، دایره واژگان ما را به چالش کشیده و به شدت در تقویت آن اثرگذار هستند.  

دایره لغات موجب بهبود هوش کلامی، زبانی می شود. هوش کلامی تقویت مهارت های مهمی همچون فن بیان را در پی دارد. افزایش مهارت های کلامی، میزان ارتباط اثربخش ما را افزایش می دهد و این ارتباطات موفقیت های بسیاری را درحوزه فردی و اجتماعی برای ما به ارمغان خواهد آورد. دایره واژگان را تنها به چشم چند کلمه نبینیم، دایره واژگان نقش انکار ناپذیری در دسترسی ما به اهداف از پیش تعیین شده دارد.