حساب مستقل وجوه اعتبارات هزینه ای (جاری)

وزارت خانه ها و موسسات دولتی و واحد های تابعه آن ها در مراکز استان ها، دستگاه های اجرائی کشور محسوب می شوند. دستگاه اجرائی به سازمانی گفته می شود که تمام یا قسمتی از برنامه های مصوب منظور شده در بودجه سالانه دولت را اجرا می نماید. هر یک از وزارت خانه ها و موسسات دولتی ایران بر طبق اصل ۵۳ قانون اساسی باید درآمد هایی را که بر اساس مجوز قانونی دریافت می کنند، به حساب های خزانه داری کل واریز نمایند، بنابراین حق برداشت از حساب های درآمد، در اختیار دستگاه های دولتی نمی باشد. از طرف دیگر وزارت خانه ها و موسسات دولتی و واحد های تابعه آن ها در مراکز استان ها و شهرستان ها، برای اجرای برنامه های مصوب خود نیاز به منابع مالی دارند. منابع مالی مورد نیاز این قبیل دستگاه های دولتی، بر اساس اعتبارات مصوب از محل بودجه ی عمومی دولت تامین می گردد. 

به بیان دیگر وجوه مورد نیاز برای اجرای برنامه های مصوب دستگاه های اجرایی، از محل اعتبارات مصوب بودجه عمومی دولت تامین و از طریق خزانه داری کل در اختیار آن ها قرار می گیرد تا برابر مقررات به مصرف هزینه اجرای برنامه ها برسد.

حساب های مستقل در وزارت خانه ها موسسات دولتی ایران

حساب های مستقل وجوه مورد استفاده در وزارت خانه ها و موسسات دولتی ایران به دودسته تقسیم می شوند:

 

الف: حساب های مستقل وجوه دولتی شامل:

 

۱.حساب مستقل وجوه اعتبارات هزینه ای (جاری):

منابع مالی این حساب مستقل که از محل درآمد های عمومی کشور تامین می شود، برای تامین هزینه های جاری و عمومی دستگاه های دولتی به مصرف می رسد.

 

۲.حساب مستقل وجوه تملک دارایی های سرمایه ای:

منابع مالی این حساب مستقل که از محل درآمد های عمومی و سایر منابع تامین مالی می شود، برای احداث، ایجاد و اجرای طرح ها و پروژه های عمرانی و یا به طور کلی برای تحصیل دارای های سرمایه ای به مصرف می رسد.

 

۳.حساب مستقل وجوه اختصاصی:

منابع مالی این حساب مستقل که از محل درآمد های خاص تامین می شود، جهت انجام هزینه های اختصاصی دستگاه دولتی به مصرف می رسد.

 

ب: حساب مستقل وجوه امانی شامل:

 

۱.حساب مستقل وجوه سپرده:

وجوه مربوط به این حساب مستقل توسط دستگاه های دولتی، به عنوان تضمین از اشخاص حقیقی یا حقوقی دریافت و در حساب های خزانه متمرکز می شود. وجوه مذکور به عنوان امانت نزد خزانه داری کل باقی می ماند و در صورت رعایت شرایط مندرج در قرار داد ها و یا انجام صحیح معامله، وجه سپرده از خزانه دریافت و به صاحب آن برگردانده می شود.

 

۲.حساب مستقل وجوه هدایا و کمک های مردمی:

وجوه مربوط به این حساب مستقل که از وجوه امانی قابل مصرف محسوب می شود، از طریق اشخاص حقیقی یا حقوقی به حساب وزارت خانه یا موسسه دولتی واریز می شود تا از طریق دستگاه های دولتی گیرنده وجه و به نمایندگی از سوی اهداکنندگان، به مصرف هزینه های معینی برسد.

 

معیار اندازه گیری در حسابداری حساب های مستقل 

معیار اندازه گیری در حساب های مستقل وجوه دولتی و وجوه امانی، جریان منابع مالی است. بدین معنا که حسابداری حساب های مستقل وجوه دولتی و وجوه امانی، بر اندازه گیری جریان منابع مالی (ورود منابع مالی و مصرف منابع مالی) تاکید داشته و وضعیت منابع مالی اختصاص یافته برای تحقق اهداف معین را گزارش می نماید. به بیان دیگر، این قبیل سیستم های حسابداری صرفا رویدادهای مربوط به ورود منابع مالی و خروج منابع مالی را نگهداری و وضعیت و نتیجه عملیات منبع مالی مستقل( حساب مستقل) را گزارش می نماید.

 

هدف استفاده از نظام حسابداری حساب های مستقل در دولت و دستگاه های اجرایی

 

هدف از بکارگیری نظام حسابداری حساب های مستقل در دولت و دستگاه های اجرائی آن و استفاده از معیار اندازه گیری جریان منابع مالی در این نظام، کسب اطمینان از مصرف صحیح منابع مالی، در برنامه ها، طرح ها، فعالیت ها و تحقق هدف هایی است که قانون تعیین نموده است.

بنابراین آن چه در نظام حسابداری حساب های مستقل اهمیت دارد، آن است که هر منبع مالی که به موجب قانون برای اجرای برنامه ها، فعالیت ها و تحقق هدف های مشخص اختصاص یافته است، برای اجرا و تحقق هدف های همان برنامه ها و فعالیت ها مصرف گردد.

 

حساب مستقل وجوه اعتبارات هزینه ای (جاری)

تعریف اعتبارات هزینه ای یا جاری:

وجوه جاری به منابعی گفته می شود که هزینه های عمومی و اداری سازمان های دولتی را تامین می کند.( هزینه های مصرفی دولت ).
همه ی سازمان های  دولتی حتی کوچک ترین آن ها نیز از وجوه جاری جهت انجام فعالیت های عادی و عمومی خود استفاده می کنند.

عملیات حسابداری وجوه اعتبارات هزینه ای

برای ثبت عملیات اعتبارات هزینه ای از سرفصل های زیر استفاده می کنیم:

۱.بودجه جاری.
۲.اعتبارات مصوب.
۳.اعتبارات تخصیص یافته.
۴.جاری با خزانه – بودجه جاری.
۵.درخواست وجه.
۶.تنخواه گردان حسابداری.
۷.دریافتی از خزانه.
۸.بانک پرداخت وجوه جاری.
۹.تنخواه گردان پرداخت.
۱۰.علی الحساب سال جاری.
۱۱.درآمد های عمومی وصولی.
۱۲.بدهی به سایر سازمان ها.
۱۳.درآمد های خصوصی ارسالی.
۱۴.پیش پرداخت سال جاری.
۱۵.هزین سال جاری.
۱۶.درآمد های خصوصی وصولی.
۱۷.درآمد های عمومی ارسالی.
۱۸.حساب موقت بانکی.

 

کاربرد سرفصل حساب های اعتبارات هزینه ای

۱.در زمان ابلاغ بودجه ی مصوب به سازمان دولتی ثبت زیر انجام می شود:

بودجه جاری  xx
          اعتبارات مصوب  xx

 

۲.در زمان ابلاغ تخصیص اعتبار: یکی از شرایط لازم برای استفاده از اعتبارات مصوب تخصیص اعتبار است. هدف از سیستم تخصیص اعتبار ایجاد تعادل مناسب بین دریافت ها و پرداخت های دولت است.

در ایران در شرایط عادی در چهاد دوره ی سه ماهه اعتبار تخصیص می یابد.

در زمان تخصیص اعتبار ثبت زیر در دفاتر انجام می شود:

۱.اعتبارات مصوب  xx
                               اعتبارات تخصیص یافته  xx

۲.جاری با خزانه ـ بودجه جاری    xx
                                   بودجه جاری  xx

 

۳.معادل مبلغ تخصیص اعتبار ذیحساب سازمان دولتی موظف است از خزانه درخواست وجه نماید.
پس از آن که درخواست وجه انجام شد ثبت زیر در دفاتر انجام می شود:

درخواست وجه    xx
                    جاری با خزانه ـ بودجه جاری   xx

 

۴.پس از انجام درخواست وجه خزانه معادل تخصیص وجه به حساب سازمان دولتی واریز می نماید و ثبت زیر دفاتر انجام می شود:

بانک پرداخت وجوه جاری     xx
                         دریافتی از خزانه   xx

 

۵.اگر چنان چه تخصیص اعتبار به دلایلی به تاخیر افتد لذا دستگاه های اجرایی جهت انجام هزینه ها و سایر پرداخت ها وجوه موقتی را از خزانه درخواست و دریافت می دارند که به آن تنخواه گردان حسابداری می گویند، این حساب قابل انتقال به سال بعد نبوده واز حساب های موقت محسوب می شود  و در پایان سال باید تسویه شود.(مانده آن صفر شود.)  

ماهیت این حساب بستانکار می باشد و در زمان دریافت از خزانه طی درخواست وجه انجام و ثبت های زیر صورت می گیرد:

۱.درخواست وجه    xx
                  جاری با خزانه – بودجه جاری    xx

۲.بانک پرداخت وجوه جاری    xx
                      تنخواه گردان حسابداری        xx

 

۶.ذیحساب سازمان دولتی به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای انجام پرداخت های جزیی و متوسط وجهی را در اختیار واحد تدارکات یا کارپردازان قرار می دهد که به آن تنخواه گردان پرداخت می گویند.
و پس از آن که اسناد و مدارک و هزینه هایی که از محل تنخواه گردان پرداخت می شود به ذیحسابی سازمان دولتی تحویل و مجددا وجه دریافت می نماید تا تنخواه گردان پرداخت مجددا تکمیل شود.
در این هنگام ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد:

تنخواه گردان پرداخت      xx
                  بانک پرداخت وجوه جاری     xx

۱.هزینه سال جاری     xx
                      تنخواه گردان پرداخت     xx

۲.تنخواه گردان پرداخت       xx
                      بانک پرداخت وجوه جاری         xx

این حساب دارای ماهیت بدهکار بوده و جز حساب های موقت محسوب می شود و باید در پایان دوره مالی تسویه شود.

 

۷.پیش پرداخت ها و علی الحساب ها:

الف: پیش پرداخت به پرداخت هایی گفته می شود که قبل از تحویل کالا یا انجام خدمت یا قبل از اجرای قرار داد توسط سازمان دولتی پرداخت می شود.

ب:علی الحساب عبارت است از پرداختی که ادای قسمتی از بدهی سازمان دولتی است که توسط سازمان پرداخت می شود.

در زمان پرداخت های حساب فوق ثبت زیر انجام می شود:

۱.پیش پرداخت سال جاری     xx
                       بانک پرداخت وجوه جاری      xx

۲.علی الحساب سال جاری       xx
                      بانک پرداخت وجوه جاری     xx

در زمان تسویه ی حساب های فوق بابت خرید کالا و خدمات اگر معادل مبالغ پرداخت شده هزینه ارائه شود ثبت زیر در دفاتر انجام می گیرد:

۱.هزینه سال جاری      xx
                    پیش پرداخت سال جاری    xx

۲.هزینه سال جاری     xx
                  علی الحساب سال جاری    xx

چنان چه اسناد تحویلی از محل پیش پرداخت یا علی الحساب بیش از مبالغ پرداختی باشد، ثبت های زیر انجام می گردد:

۱.هزینه سال جاری   xx
         پیش پرداخت سال جاری    xx
        بانک پرداخت وجوه جاری    xx

۲.هزینه سال جاری   xx
              علی الحساب سال جاری   xx
             بانک پرداخت وجوه جاری    xx

 

۸.در زمان پرداخت های قطعی (تحویل کالا یا انجام خدمات) ثبت زیر انجام می شود:

هزینه سال جاری    xx
            بانک پرداخت وجوه جاری    xx

 

۹.پرداخت حقوق کارکنان:

حقوق کارکنان که در سازمان های دولتی انجام می شود ثبت عملیاتی سه مرحله ای دارد:

مرحله اول: پرداخت مساعده به کارکنان، دز این زمان ثبت زیر صورت می گیرد:

۱.حساب موقت بانکی    xx
            بانک پرداخت وجوه جاری    xx

مرحله ی دوم: پرداخت خالص حقوق کارکنان در پایان ماه به همراه لیست حقوق و مزایای تنظیم شده و ارسال آن به بانک:

۲.حساب موقت بانکی    xx
            بانک پرداخت وجوه جاری    xx

مرحله ی سوم: منظور نمودن لیست حقوق و مزایای تایید شده توسط بانک که به سازمان دولتی برگشت داده می شود:

۳.هزینه سال جاری    xx
                   حساب موقت بانکی    xx
                  درآمد های عمومی وصولی   xx
                 درآمد های خصوصی وصولی   xx
                بدهی به سایر سازمان ها   xx

 

۱۰.در زمان ارسال و پرداخت کسورات قانونی به سازمان های مربوطه ثبت زیر انجام می شود:

درآمد های عمومی ارسالی       xx
درآمدهای خصوصی ارسالی    xx
بدهی به سایر سازمان ها         xx  
                           بانک پرداخت وجوه جاری    xx

مثال:

قسمتی از فعالیت مالی و دریافت ها و پرداخت های انجام شده در ذیحسابی یکی از موسسات دولتی به شرح زیر بوده است:
۷۵٫۱٫۵ ابلاغ بودجه مصوب سال ۷۵ به مبلغ   ۲۱۵٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۱۰ دریافت تنخواه گردان حسابداری به مبلغ  ۱۷٫۵۰۰٫۰۰۰ریال.
۷۵٫۱٫۱۰ پرداخت به واحد تدارکات به عنوان تنخواه گردان به مبلغ ۱٫۷۵۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۱۵ پرداخت به یکی از کارکنان قبل از انجام ماموریت به مبلغ ۲۵۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۱۵ صدور و ارسال چک مساعده ی فروردین ماه کارکنان به مبلغ ۳٫۲۵۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۲۰ پرداخت علی الحساب بابت یکی از قرار دادهای موسسه به مبلغ ۹۵۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۲۵ صدور و ارسال چک و لیست حقوق و مزایای ماه فروردین کارکنان به مبلغ ۳٫۲۵۰٫۰۰۰ ریال.
۷۵٫۱٫۲۷ کارمندی که به ماموریت اعزام شده بود مراجعت و با واریز ۱۵۰٫۰۰۰ ریال وجه نقد به حساب سازمان و ۱۰۰٫۰۰۰ ریال اسناد هزینه با سازمان تسویه نمود.
۷۵٫۱٫۲۷ تحویل یک فقره سند هزینه به مبلغ ۵۵۰٫۰۰۰ ریال از محل علی الحساب سال جاری.
۷۵٫۱٫۲۹ دریافت لیست تایید شده از بانک و منظور نمودن آن به حساب هزینه ی سال جاری که مشخصات لیست به شرح زیر می باشد:

ـ جمع کل لیست حقوق ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال.
ـ مالیات  ۱٫۱۵۰٫۰۰۰ ریال.
ـ باز نشستگی   ۸۵۰٫۰۰۰ ریال.
ـ بدهی به شرکت تعاونی مسکن کارکنان ۱٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال.
ـ ۷۵٫۱٫۲۹ دریافت اسناد هزینه از واحد تدارکات به مبلغ ۱٫۵۰۰٫۰۰۰ ریال و پرداخت همین مبلغ در همین روز با صدور چک در وجه تدارکات.

مطلوب است:
ثبت فعالیت های فوق در دفتر روزنامه عمومی.

حل: 

۱٫۵  :  بودجه جاری    ۲۱۵٫۰۰۰٫۰۰۰
                     اعتبارات مصوب   ۲۱۵٫۰۰۰٫۰۰۰

۱٫۱۰  :  ـ درخواست وجه  ۱۷٫۵۰۰٫۰۰۰
                               جاری با خزانه ـ بودجه جاری   ۱۷٫۵۰۰٫۰۰۰
            ـ بانک پرداخت وجوه جاری    ۱۷٫۵۰۰٫۰۰۰
                              تنخواه گردان حسابداری   ۱۷٫۵۰۰٫۰۰۰

۱٫۱۰  : تنخواه گردان پرداخت   ۱٫۷۵۰٫۰۰۰
                          بانک پرداخت وجوه جاری   ۱٫۷۵۰٫۰۰۰
۱٫۱۵  :  پیش پرداخت سال جاری  ۲۵۰٫۰۰۰
                          بانک پرداخت وجوه جاری   ۲۵۰٫۰۰۰

۱٫۱۵  :     حساب موقت بانکی   ۳٫۲۵۰٫۰۰۰
                                                   بانک پرداخت وجوه جاری   ۳٫۲۵۰٫۰۰۰
۱٫۲۰  :  علی الحساب سال جاری  ۹۵۰٫۰۰۰
                                                   بانک پرداخت وجوه جاری   ۹۵۰٫۰۰۰
۱٫۲۵   : حساب موقت بانکی ۳٫۲۵۰٫۰۰۰
                           بانک پرداخت وجوه جاری       ۳٫۲۵۰٫۰۰۰

۱٫۲۷ :  بانک پرداخت وجوه جاری   ۱۵۰٫۰۰۰
            هزینه سال جاری                  ۱۰۰٫۰۰۰
                                              پیش پرداخت سال جاری  ۲۵۰٫۰۰۰

۱٫۲۷  :    هزینه سال جاری           ۵۵۰٫۰۰۰     
                                        علی الحساب سال جاری  ۵۵۰٫۰۰۰     

۱٫۲۹  :  هزینه سال جاری ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰
                                حساب موقت بانکی                       ۶٫۵۰۰٫۰۰۰        
                               درآمد های عمومی وصولی             ۱٫۱۵۰٫۰۰۰
                               درآمد های خصوصی وصولی           ۸۵۰٫۰۰۰ 
                                بدهی به سایر سازمان ها                 ۱٫۵۰۰٫۰۰۰        
۱٫۲۹  :  ـ هزینه سال جاری ۱٫۵۰۰٫۰۰۰
                                  تنخواه گردان پرداخت  ۱٫۵۰۰٫۰۰۰
             ـ تنخواه گردان پرداخت ۱٫۵۰۰٫۰۰۰
                                  بانک پرداخت وجوه جاری ۱٫۵۰۰٫۰۰۰

مقالات مرتبط با این نوشتار: