بودجه بندی سرمایه ای چیست و چه اهمیتی دارد؟

– تعریف بودجه بندی سرمایه ای:
– عوامل موثر بر تصمیمات بودجه بندی سرمایه ایی کدامند؟
– مراحل مختلف فرآیند بودجه بندی سرمایه ایی را نام ببرید.
– مفروضات بودجه بندی سرمایه ایی را بیان کنید
– نقش مدیریت مالی در بودجه بندی سرمایه ایی؟

بودجه سرمایه ایی خلاصه ای است از سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده در دارایی های ثابت و بودجه بندی سرمایه ایی کل فرایند تجزیه و تحلیل طرح ها و تصمیم گیری در این باره است که کدام یک را باید در بودجه سرمایه ایی گنجانید. به عبارت دیگر بودجه بندی سرمایه ایی عبارت است از فرآیند تصمیم گیری برای تعیین مخارج سرمایه ایی در دوره بودجه است. بودجه بندی سرمایه ایی شامل برنامه ریزی هزینه ها برای یک پروژه با یک چرخه حداقل یکساله است در بخش عمومی محدوده زمانی 25 ساله غیر عادی نیست هزینه های سرمایه نیازمند برنامه ریزی گسترده با اطمینان از اطلاعات مهندسی و بازاریابی در دسترس، طراحی تولید و امتیازات لازم قابل دستیابی اند. نکته ایی که وجود دارد این است که بودجه بندی سرمایه برای مردم فقط در مسائل مالی حسابداری مهم نیست بلکه حقی در تجارت و کسب و کار نیز برای آن ها ضروری به نظر می رسد برای مثال: یک بازاریاب یا مدیر تولید که یک محصول جدیدی را تولید می کنند باید به رویه های بودجه بندی سرمایه ایی شرکت آشنایی داشته باشند.

 

هدف بودجه بندی سرمایه ایی:

شناسایی و تعیین فرصت ها و طرح هایی است که ارزش آنها بیش از هزینه آنهاست.

 

تعریف بودجه بندی سرمایه ایی:

بودجه بندی سرمایه ایی عبارت است از برنامه ریزی، ارزیابی و انتخاب طرح های سرمایه گذاری که در دوره های بلند مدت دارای بازده اند.

 

اهمیت بودجه بندی سرمایه ایی

بودجه بندی سرمایه ایی یکی از مهم ترین قسمت های تصمیم گیری و مدیریت است. اهمیت وجوه (منابع) بکار گرفته شده و همچنین زمان لازم جهت بازیافت سرمایه گذاری ها، انجام تجزیه و تحلیل های دقیق و قضاوت های معتبر را ضروری می سازد. هزینه های سرمایه ایی موجب ایجاد تعهدات بلند مدت، به منظور تحصیل منافع آتی می گردد. این مخارج، هدف هایی اساسی واحد تجاری را منعکس می کند و بر موقعیت اقتصادی این آثار بلند مدت و عمده ایی دارد از آنهایی که منافع حاصل از هزینه های سرمایه ایی، طی یک دوره زمانی نسبتاً طولانی حاصل می شوند لذا اشتباهات مدیریت در این زمینه می تواند باعث شود که واحد تجاری طی سال های متمادی هزینه های هنگفتی را متحمل گردد.

بودجه بندی سرمایه ایی فرایند تشخیص، ارزیابی، طرح ریزی و پشتیبانی مالی پروژه ایی عمده سرمایه گذاری در واحدهای سازمانی است. تصمیماتی که در ارتباط با بودجه بندی سرمایه ایی اتخاذ می شود تا حدود زیادی بر موفقیت سازمان در دستیابی به هدف های تعیین شده اثر می گذارد. بنابراین،بودجه بندی سرمایه ایی نقش عمده ایی را در موفقیت بلند مدت این واحد ها ایفا میکند.
کنترل صحیح هزینه های سرمایه ایی از طریق بررسی و ارزیابی هر یک از درخواست ها و قبل از وقوع هزینه های مزبور اعمال می گردد. اعمال کنترل های مدیریت مستلزم دریافت اطلاعاتی در ارتباط با برآوردهای مهندسی، حجم مورد انتظار فروش، هزینه های تولید و هزینه های توزیع و فروش می باشد. مدیریت معمولاً نسبت به انطباق فعالیت ها با اهداف بلند مدت واحد تجاری اعتقاد راسخ دارد و اساساً تمایل بر آن است که بهبود وضعیت مالی واحد تجاری در نتیجه انجام طرح، اطمینان حاصل شود.

 

عوامل موثر بر تصمیمات بودجه بندی سرمایه ایی

عواملی که ممکن است بر تصمیمات سرمایه گذاری مدیران اثر بگذارد به شرح زیر است.

 

شرایط اقتصادی: Economic conditions – بودجه بندی سرمایه ای

شرایط اقتصادی و تغییرات آن، بر عملیات تجاری و نحوه تصمیم گیری مدیران موثر است در شرایط مساعد اقتصادی مدیران به افزایش سرمایه گذاری، ایجاد ظرفیت تولیدی جدید و آمادگی برای تأمین تقاضای بیشتر مشتریان تمایل دارند. در چنین شرایطی ممکن است حتی ظرفیت های اضافه بر نیاز نیز ایجاد شود تا از صرف مخارج بیشتر در دوره های اینده پرهیز گردد. میزان و نحوه تأثیر تغییرات اقتصادی بر یک واحد تجاری تولیدی معمولاً به ماهیت کار و تجارت آن بستگی دارد.

 

سیاست های رشد: Growth Policies – بودجه بندی سرمایه ای

بسیاری از واحدهای تجاری تولیدی در حال پیشرفت، بیش از توان مدیریت خود، پروژه ایی سرمایه گذاری سودآور در اختیار دارند. در این گونه موارد به جای قبول کلیه پروژه های سودآور، تنها آن تعداد پروژه پذیرفته می شود که بتواند آن را با موفقیت اداره کردو به موقع اجرا گذاشت بدهی است که این گونه پروژه ها از صدر فهرست اولویت ها انتخاب می شود.

 

ارزیابی مخاطره: Risk evaluation – بودجه بندی سرمایه ای

در بودجه بندی سرمایه ایی، اصطلاح مخاطره به معنای نوسانات احتمالی در وجوه نقدی مورد انتظار پروژه های سرمایه گذاری، بکار برده می شود. این مخاطره معمولاً در مدل های بودجه بندی سرمایه ایی در نظر گرفته نمی شود و تنها کاری که در این مورد انجام می گیرد اهمیت و بها دادن بیشتر به وجوه نقد حاصل در زمان های نزدیکتر است. در برخی موارد، مدیریت ممکن است پروژه های سرمایه گذاری سودآور را به دلیل مخاطره زیاد آن حذف کند یا در مواردی، این گونه پروژه ها را در طبقه مجزایی مورد ارزیابی قرار دهد.

 

عوامل ادراکی: Intuitive Factors – بودجه بندی سرمایه ای 

 

مدل های ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری، الزاماً و در کلیه موارد به اتخاذ تصمیمات بهینه منجر نمی شود برخی از مدیران معتقدند که سال های تجربه همراه با درک مسائل تجاری نیز عوامل ارزنده ایی در تصمیم گیری های بودجه بندی سرمایه ایی است در عمل نیز مدیران موفقی مشاهده شده اند که بدون استفاده از مدل های ریاضی، تصمیمات مناسب بودجه بندی سرمایه ایی را انتخاب کرده اند.

 

نقش مدیریت مالی در بودجه بندی سرمایه ایی

ارزیابی مالی طرح های سرمایه گذاری بر عهده مدیران مالی است به دو نوع سرمایه گذاری باید توجه کرد:

1- سرمایه گذاری هایی که هدفشان مستقیماً افزایش فروش و سود شرکت است.
2- سرمایه گذاری هایی که هدفشان کاهش هزینه ها و در نتیجه افزایش سود شرکت است.

ماهیت این سرمایه گذاری ها به گونه ایی است که پس از تصمیم گیری سودآوری شرکت را برای چندین سال تحت تأثیر قرار میدهد از دیدگاه مدیریت مالی، هدف بودجه بندی سرمایه عبارتست از گزینش آن دسته از طرح هایی سرمایه گذاری بلند مدت که انتظار می رود با اجرای این طرح ها، ثروت صاحبان سهام به حداکثر برسد.

شرایط اقتصادی به طور مداوم در حال تغییر است و حتی بهترین پیش بینی های مرتبط با عملیات آتی نیز با گذشت زمان تجدید نظرهایی را ایجاب می کند. به موازات تحصیل اطلاعات جدید در ارتباط با تقاضا برای محصولات واحد تجاری، تغییرات تکنولوژیکی و بهای تمام شده تولید، طرح های سرمایه گذاری نیز باید مورد بررسی مجدد قرار گیرد و در صورت لزوم به تغییراتی در انها اعمال گردد اطلاعات جدید بخش هایی از واحد تجاری را مشخص می کند که تعهدات مالی بیشتری را توجیه یا توقف پروژه ایی را که به طور دائمی زیان ده است توصیه می نماید. اشتباهات و موفقیت های گذشته، راهنمای تشخیص نقاط قوت و ضعف فرآیند بودجه بندی سرمایه ایی نیز محسوب می شود.

 

مراحل اجرایی بودجه بندی سرمایه ایی:

 

–    تشخیص و شناسایی طرح های سرمایه گذاری
–    ارزیابی و تعیین مطلوبیت هر یک از طرح ها
–    گزینش طرح مطلوب
–    طبقه بندی طرح ها و انتخاب بهترین آن ها در صورتی که وجوه موجود برای تأمین مالی مجموع هایی از سرمایه گذاری ها کافی نباشد.
–    تجزیه و تحلیل نتایج تصمیمات گذشته که درمورد طرح های سرمایه گذاری گرفته شده است.

احتمال دارد برخی طرح های سرمایه گذاری در یکی از مراحل فوق رد شوند. اجرای یک طرح وقتی متوقف می شود که مدیران شرکت اطمینان یابند که ادامه آن تاثیری در افزایش ثروت سهامداران نخواهدداشت. بودجه بندی سرمایه ایی را غالبا فرآیندی پویا می دانند زیرا می توان طرح های مختلف را به صورت مستمر شناسایی کرد.

 

مفروضات بودجه بندی سرمایه ایی

1-    به حداکثر رساندن سود سهامداران:

مبنای اصلی رد یا قبول طرح های مختلف سرمایه گذاری، آثاری است که این طرح ها در ثروت سهامداران شرکت دارند سایر اهداف شرکت برای تصمیم گیری در این خصوص توجه نمی شود.

2-    قطعی بودجه میزان درآمد و هزینه ها:

کل درآمدها و هزینه های مربوط به هر یک از طرح های سرمایه گذاری به صورت قطعی و قابل تعیین هستند. در این خصوص روش هایی وجود دارد که با استفاده از آنها می توان با کمترین اشتباه مقادیر را پیش بینی کرد.

 

انواع طرح های سرمایه گذاری در بودجه بندی سرمایه ایی

1- پروژه های مستقل: 

طرح هایی هستند که از دیگر طرح های سرمایه ایی تاثیر نمی پذیرند.

 

2- پروژه های غیر مستقل (وابسته) – بودجه بندی سرمایه ای

چنانچه جریانات نقدی طرح اول ما از جریانات نقدی طرح دوم تاثیر پذیرفت طرح اول طرحی غیر مستقل (وابسته) به طرح دوم خواهد بود طرح های غیر مستقل را با توجه به ماهیت وابستگی می توان به دو بخش تقسیم نمود.

الف) اگر به واسطه تصمیم گیری مدیران طرح دوم به نوعی اجرا شود که سود طرح اول را افزایش دهد یا هزینه طرح اول را کاهش دهد به طرح دوم مکمل طرح اول گفته می شود.

ب) اگر به واسطه تصمیم گیری به گونه ایی که بخشی از هزینه های اجرای طرح های جدی از محل فروش پروژه قدیمی جبران می شود این دو پروژه جانشین هم محسوب می شوند.

 

3- پروژه های ناسازگار یا مانع الجمع:

چنانچه با ارزیابی یک پروژه، پروژه های دیگر منتفی شود به این پروژه های رقیب گفته می شود.

 

4- جریان های ورودی و خروجی به صورت نقد:

داده هایی که از آنها برای قضاوت و ارزیابی پیشنهادهای سرمایه گذاری استفاده می شود جریان های نقدی هستند و نه ارقام مربوط به سودطرح، زیرا شرکت برای پرداخت صورت ها و سودهای سهام عادی و ممتاز به پول نقد نیاز دارد و اگر بتواند از محل سرمایه گذاری ها بازده نقدی به دست آورد، دیر یا زود ورشکست خواهد شد. جریان های نقدی ورودی و خروجی به صورت سالانه محاسبه می شوند. یعنی وجوه نقد ققط یک بار در سال به داخل شرکت یا به خارج از جریان می یابند یا در پایان سال در زمان مشخص دیگر، این کار باشیوه گزارش های سالانه سازگار است.

 

5- الگوهای متعارف جریان های نقدی یک طرح – بودجه بندی سرمایه ای

معمولا هر نوع سرمایه گذاری با جریان نقدی خروجی آغاز می شود و بودجه حاصل از اجرای طرح نیز نشان دهنده جریان نقدی ورودی به شرکت است.

اگر برای جریان های خروجی علامت (-) و برای جریان های ورودی علامت (+) انتخاب کنیم آنگاه جریان نقدی متعارف را یک سلسله جریان های نقدی که فقط یکبار تغییر جهت می دهد تعریف می کنیم.
برای مثال: +،+،+،- یک الگوی جریان نقدی متعارف شناخته می شود.
اما اگر به صورت -،+،+،- باشد نمی توان آن را جریان نقدی متعارف نامید زیرا این جریان دربار تغییر جهت داده است.

 

6- ثابت بودن و مشخص بودن نرخ بازده مورد توقع:

معمولا نرخ بازده مورد توقع حداقل نرخی است که شرکت باید به دست آورد تا اینکه ثروت سهامداران آن را کاهش نیابد. نرخ بازده مورد توقع را (هزینه سرمایه) نیز می نامند.

 

7- عدم وجوه جیره بندی سرمایه ایی – بودجه بندی سرمایه ای

اگر شرکتی وجوه لازم را برای اجرای تمام طرح های خود در اختیار داشته باشد می گوییم شرکت با مسأله (جیره بندی سرمایه) روبروست و در چنین مواردی باید از اجرای بعضی از طرح ها دست بردارد.
تمرین: هدف از بودجه بندی سرمایه ایی در واحدهای تجاری چیست؟ و چرا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؟

بطور خلاصه در این مقاله به بودجه بندی سرمایه ای پرداختیم و موارد مهمی را در این زمینه مطرح نمودیم.