بودجه بندی سرمایه ای چیست و چه اهمیتی دارد؟

بودجه ی سرمایه ای خلاصه ای است از سرمایه گذاری های برنامه ریزی شده در دارایی های ثابت. بودجه بندی سرمایه ای کل فرآیند تجزیه و تحلیل طرح ها و تصمیم گیری در این باره است که کدام یک را باید در بودجه سرمایه ای بگنجانیم. به عبارت دیگر بودجه بندی سرمایه ای عبارت است از، فرآیند تصمیم گیری برای تعیین مخارج سرمایه ای در دوره بودجه.
بودجه بندی سرمایه ای شامل، برنامه ریزی هزینه ها برای یک پروژه با یک چرخه ی حداقل یک ساله، اما نکته ای  که وجود دارد این است که بودجه بندی سرمایه ای برای مردم فقط در مسائل مالی حسابداری مهم نیست، بلکه حتی در تجارت و کسب و کار برای آن ها ضروری به نظر می رسد برای مثال: یک بازاریاب یا مدیر تولید که یک محصول جدیدی را تولید می کنند باید مسبت به رویه های بودجه بندی سرمایه ای شرکت آشنایی داشته باشد.

تعریف بودجه بندی سرمایه ای 

بودجه بندی سرمایه ای عبارت است از برنامه ریزی، ارزیابی و انتخاب طرح های سرمایه گذاری که در دوره های بلند مدت دارای بازده می باشد. بودجه بندی سرمایه ای، در واقع فرآیند تصمیم گیری برای تامین مخارج سرمایه ای در دوره بودجه یا فرآیند تشخیص ارزیابی، طرح ریزی و پشتیبانی مالی پروژه های عمده ی سرمایه گذاری واحدهای تجاری است.

در همه ی شرکت‌ ها فهرستی از طرح‌ها و پروژه‌ها، جهت برآورد هزینه‌های سرمایه‌ای توسط مدیران میانی و عملیاتی، تهیه می‌شود و پس از انجام بررسی‌ها و برگزاری جلسات، برخی از این طرح‌ها انتخاب می‌شوند، سپس بودجه سرمایه‌ای تهیه و جهت تصویب به هیئت مدیره ارائه می‌ شود. 

هدف بودجه بندی سرمایه ای

هدف بودجه بندی، شناسایی و تعیین فرصت ها و طرح هایی است که ارزش آن ها بیش از هزینه آن ها است، البته علاوه بر این، هدف بودجه‌بندی سرمایه‌ای، به حداکثر رساندن ثروت سهامداران است.

اهمیت بودجه بندی سرمایه ای

بودجه بندی سرمایه ای یکی از مهم ترین قسمت های تصمیم گیری و مدیریت است. اهمیت وجوه (منابع) به کار گرفته شده و همچنین زمان لازم جهت بازیافت سرمایه گذاری ها، انجام تجزیه و تحلیل های دقیق و قضاوت های معتبر را ضروری می سازد. هزینه های سرمایه ای موجب ایجاد تعهدات بلند مدت، به منظور تحصیل منافع آتی می گردد. این مخارج، هدف های اساسی واحد تجاری را تحت تاثیر قرار می دهند و بر موقعیت اقتصادی شرکت آثار بلند مدت و عمده ای دارند.
از آن جایی که منافع حاصل از هزینه های سرمایه ای، طی یک دوره زمانی نسبتاً طولانی حاصل می شود، لذا اشتباهات مدیریت در این زمینه می تواند باعث شود که واحد تجاری طی سال های متمادی هزینه های هنگفتی را متحمل گردد.

بودجه بندی سرمایه ای فرآیند تشخیص، ارزیابی، طرح ریزی و پشتیبانی مالی پروژه های سرمایه گذاری در واحدهای سازمانی است. تصمیماتی که در ارتباط با بودجه بندی سرمایه ای اتخاذ می شوند تا حدود زیادی بر موفقیت سازمان در دستیابی به هدف های تعیین شده اثر می گذارد، بنابراین بودجه بندی سرمایه ای نقش عمده ای را در موفقیت های بلند مدت این واحد ها ایفا می کند.
کنترل صحیح هزینه های سرمایه ای از طریق بررسی و ارزیابی هر یک از درخواست ها و قبل از وقوع هزینه های مزبور اعمال می گردد. اعمال کنترل های مدیریت مستلزم دریافت اطلاعاتی در ارتباط با برآوردهای مهندسی، حجم مورد انتظار فروش، هزینه های تولید و هزینه های توزیع و فروش می باشد. مدیریت معمولاً نسبت به انطباق فعالیت ها با اهداف بلند مدت واحد تجاری اعتقاد راسخ دارد و اساساً تمایل بر آن است که از بهبود وضعیت مالی واحد تجاری در نتیجه ی انجام طرح، اطمینان حاصل شود.

عوامل موثر بر تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای

در ادامه به بررسی عواملی که ممکن است بر تصمیمات سرمایه گذاری مدیران اثر بگذارند، می پردازیم.

تاثیر شرایط اقتصادی در بودجه بندی سرمایه ای

شرایط اقتصادی و تغییرات آن، بر عملیات تجاری و نحوه تصمیم گیری مدیران موثر است. در شرایط مساعد اقتصادی مدیران به افزایش سرمایه گذاری، ایجاد ظرفیت تولیدی جدید و آمادگی برای تأمین تقاضای بیشتر مشتریان تمایل دارند، در چنین شرایطی ممکن است حتی ظرفیت های اضافه بر نیاز ایجاد شود تا از صرف مخارج بیشتر در دوره های آینده پرهیز گردد. میزان و نحوه تأثیر تغییرات اقتصادی بر یک واحد تجاری و تولیدی معمولاً به ماهیت کار و تجارت آن بستگی دارد.

سیاست های رشدی در بودجه بندی سرمایه ای

بسیاری از واحدهای تجاری و تولیدی در حال پیشرفت، بیش از توان مدیریت خود، پروژه های سرمایه گذاری سودآور در اختیار دارند. در این گونه موارد به جای قبول کلیه پروژه های سود آور، تنها پروژه هایی پذیرفته می شوند که بتوانند این شرایط را با موفقیت اداره کنند و به موقع  به اجرا در آورند، بدهی است که این گونه پروژه ها از صدر فهرست اولویت ها انتخاب می شوند.

ارزیابی مخاطره در بودجه بندی سرمایه ای

در بودجه بندی سرمایه ای، اصطلاح مخاطره به معنای نوسانات احتمالی در وجوه نقدی مورد انتظار پروژه های سرمایه گذاری، به کار برده می شود. این مخاطره معمولاً در مدل های بودجه بندی سرمایه ای در نظر گرفته نمی شود و تنها کاری که در این مورد انجام می گیرد، اهمیت و بها دادن بیشتر به وجوه نقد حاصل در زمان های نزدیک تر است. در برخی موارد، مدیریت ممکن است پروژه های سرمایه گذاری سودآور را به دلیل مخاطره زیاد آن حذف کند یا در مواردی، این گونه پروژه ها را در طبقه ی مجزایی مورد ارزیابی قرار دهد.

عوامل ادراکی در بودجه بندی سرمایه ای 

مدل های ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری، الزاماً و در کلیه موارد به اتخاذ تصمیمات بهینه منجر نمی شود، زیرا برخی از مدیران معتقدند که سال ها تجربه به همراه درک مسائل تجاری از مهم ترین عوامل ارزنده در تصمیم گیری های بودجه بندی سرمایه ای است، البته در عمل مدیران موفقی وجود دارند که بدون استفاده از مدل های ریاضی، تصمیمات مناسب بودجه بندی سرمایه ای را انتخاب کرده اند.

نقش مدیریت مالی در بودجه بندی سرمایه ای

ارزیابی مالی طرح های سرمایه گذاری بر عهده مدیران مالی است، پس به همین دلیل باید به دو نوع سرمایه گذاری توجه شود:

1- سرمایه گذاری هایی که هدف آن ها مستقیماً افزایش فروش و سود شرکت است.
2- سرمایه گذاری هایی که هدف آن ها کاهش هزینه ها و در نتیجه افزایش سود شرکت است.

ماهیت این سرمایه گذاری ها به گونه ای است که پس از تصمیم گیری، سودآوری شرکت  برای چندین سال تحت تأثیر قرار می گیرد. از دیدگاه مدیریت مالی، هدف بودجه بندی سرمایه ای عبارت است از گزینش آن دسته از طرح های سرمایه گذاری بلند مدت که انتظار می رود با اجرای این طرح ها، ثروت صاحبان سهام به حداکثر برسد.

شرایط اقتصادی به طور مداوم در حال تغییر است و حتی بهترین پیش بینی های مرتبط با عملیات آتی با گذشت زمان تجدید نظرهایی را ایجاب می کند. به موازات تحصیل اطلاعات جدید در ارتباط با تقاضا برای محصولات واحد تجاری، تغییرات تکنولوژیکی، بهای تمام شده تولید و طرح های سرمایه گذاری باید مورد بررسی مجدد قرار گیرد و در صورت لزوم تغییراتی در آن ها اعمال گردد، اطلاعات جدید، بخش هایی از واحد تجاری را مشخص می کند که تعهدات مالی بیشتری را توجیه می کند یا توقف پروژه ای را که به طور دائمی زیان ده است توصیه می نماید. اشتباهات و موفقیت های گذشته، راهنمای تشخیص نقاط قوت و ضعف فرآیند بودجه بندی سرمایه ای محسوب می شود.

مراحل اجرایی بودجه بندی سرمایه ای

–    تشخیص و شناسایی طرح های سرمایه گذاری
–    ارزیابی و تعیین مطلوبیت هر یک از طرح ها
–    گزینش طرح مطلوب
–    طبقه بندی طرح ها و انتخاب بهترین آن ها در صورتی که وجوهِ موجود برای تأمین مالی مجموعه ای از سرمایه گذاری ها کافی نباشد.
–    تجزیه و تحلیل نتایج تصمیمات گذشته، که در مورد طرح های سرمایه گذاری گرفته شده است.

احتمال دارد برخی طرح های سرمایه گذاری در یکی از مراحل فوق رد شوند. اجرای یک طرح وقتی متوقف می شود که مدیران شرکت اطمینان یابند که ادامه آن تاثیری در افزایش ثروت سهامداران نخواهد داشت. بودجه بندی سرمایه ای را غالبا فرآیندی پویا می دانند، زیرا می تواند طرح های مختلف را به صورت مستمر شناسایی کند.

2مورد از مفروضات بودجه بندی سرمایه ای

در بودجه بندی سرمایه ای 2 مورد مفروضات وجود دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

1. به حداکثر رساندن سود سهامداران

مبنای اصلی رد یا قبول طرح های مختلف سرمایه گذاری، نقشی است که این طرح ها در افزایش ثروت سهامداران شرکت ایفا می کند، در غیر این صورت به سایر اهداف شرکت برای تصمیم گیری در این خصوص، توجه نمی شود.

2.قطعی بودجه میزان درآمد و هزینه ها

کل درآمد ها و هزینه های مربوط به هر یک از طرح های سرمایه گذاری به صورت قطعی، قابل تعیین هستند. در این خصوص روش هایی وجود دارد که با استفاده از آن ها می توان با کمترین اشتباه مقادیر را پیش بینی کرد.

7 طرح سرمایه گذاری در بودجه بندی سرمایه ای

در بودجه بندی سرمایه ای از طرح های سرمایه گذاری استفاده می شود که در ادامه به بررسی 7 مورد از آن ها می پردازیم.

1.پروژه های مستقل

طرح هایی هستند که از دیگر طرح های سرمایه ای تاثیر نمی پذیرند.

2.پروژه های غیر مستقل (وابسته)

چنان چه جریانات نقدی طرح اول ما از جریانات نقدی طرح دوم ما تاثیر پذیرفت، طرح اول طرحی غیر مستقل (وابسته) به طرح دوم خواهد بود. طرح های غیر مستقل را با توجه به ماهیت وابستگی می توان به دو بخش تقسیم نمود.

الف) اگر به واسطه تصمیم گیری مدیران، طرح دوم به نوعی اجرا شود که سود طرح اول را افزایش دهد یا هزینه طرح اول را کاهش دهد، به طرح دوم مکمل طرح اول گفته می شود.

ب) اگر تصمیم گیری به گونه ای باشد که بخشی از هزینه های اجرای طرح های جدید از محل فروش پروژه های قدیمی جبران شود این دو پروژه جانشین هم محسوب می شوند.

3. پروژه های ناسازگار 

چنان چه با ارزیابی یک پروژه، پروژه های دیگر منتفی شود، به این پروژه های رقیب گفته می شود.

4. جریان های ورودی و خروجی به صورت نقد

داده هایی که از آن ها برای قضاوت و ارزیابی پیشنهادهای سرمایه گذاری استفاده می شود، جریان های نقدی هستند، نه ارقام مربوط به سود طرح، زیرا شرکت برای پرداخت سودهای سهام عادی و ممتاز به پول نقد نیاز دارد و اگر بتواند از محل سرمایه گذاری ها بازده نقدی به دست آورد، دیر یا زود ورشکست خواهد شد. جریان های نقدیِ ورودی و خروجی به صورت سالانه محاسبه می شوند، یعنی وجوه نقد فقط یک بار در سال به داخل شرکت یا به خارج از آن جریان می یابد.

5- الگوهای متعارف جریان های نقدی یک طرح 

معمولا هر نوع سرمایه گذاری با جریان نقدی خروجی آغاز می شود و بودجه حاصل از اجرای طرح، نشان دهنده جریان نقدی ورودی به شرکت است.

اگر برای جریان های خروجی علامت (-) و برای جریان های ورودی علامت (+) انتخاب کنیم، آنگاه جریان نقدی متعارف را یک سلسله جریان نقدی که فقط یکبار تغییر جهت می دهد تعریف می کنیم.
برای مثال: +،+،+،- یک الگوی جریان نقدی متعارف شناخته می شود، اما اگر به صورت -،+،+،- باشد نمی توان آن را جریان نقدی متعارف نامید، زیرا این جریان دوباره تغییر جهت داده است.

6. ثابت بودن و مشخص بودن نرخ بازده مورد توقع

معمولا نرخ بازده مورد توقع، حداقل نرخی است که شرکت باید به دست آورد تا این که ثروت سهامداران آن کاهش نیابد. نرخ بازده مورد توقع را (هزینه ی سرمایه) می نامند.

7. عدم وجوه جیره بندی سرمایه ای 

اگر شرکتی وجوه لازم را برای اجرای تمام طرح های خود در اختیار داشته باشد، می گوییم شرکت با مسأله (جیره بندی سرمایه) رو به رو است و در چنین مواردی باید از اجرای بعضی از طرح ها دست بردارد.

دوره های بی نظیر سایت توانا :