در این درس قصد داریم تفاوت دو مفهوم کلیدی در حوزه ی تفکر سیستمی را بررسی کنیم و به تفاوت رویداد و فرآیند کسب فهم عمیق تر در این زمینه کمک شایانی برای حل مسائل به ما خواهد کرد.
طبق معمول با چند مثال شروع میکنیم.
- کریستیانو رونالدو با دریافت 30 میلیون یورو به تیم یوونتوس پیوست.
- یوتیوب به مبلغ 1.65 میلیارد دلار به گوگل فروخته شد.
- توماس ادیسون موفق به اختراع لامپ الکتریکی شد.
- فردی پس از مشاجره با همسرش خودش را در خیابان آتش زد.
- زوجی پس از دعوا بر سر تغییر کانال تلویزیون از هم جدا شدند.
گزاره های بالا همگی از جنس رویداد هستند. یعنی یک اتفاق به خصوص را گزارش می دهند. (این گزاره ها تفاوت رویداد و فرآیند را بهتر درک کنیم)
عموم اخباری که ما در زندگی چه از طریق رسانه ها چه از دوستان و آشنایان دریافت میکنیم از همین جنس هستند. اما مشکلی درباره ی این نوع اطلاعات وجود دارد. این رویداد ها تنها بخشی از یک فرایند بزرگترهستند.
رونالدو در فقر بدنیا آمد و بزرگ شد و برای عشقش به فوتبال چند دهه شبانه روز تلاش و تمرین کرد و دائما به پیشرفت فکر میکرد و دشواری های فراوانی را در این مسیر (فرایند) تحمل کرد. مشکلاتی که بسیاری از افراد در مواجهه با آن جا میزنند.
موسسین یوتیوب برای تبدیل شدن به وب سایتی که تا این حد ارزشمند باشد سال ها تلاش شبانه روزی داشتند و لحظه ای از پیشرفت دست نکشیدند.
توماس ادیسون پیش از اینکه بالاخره یک لامپ الکتریکی با دوام بالا بسازد، هزاران بار شکست خورد و شبانه روز تلاش کرد.
کسی خودش را بعد از یک مشاجره آتش میزند مطمئنا آنقدر از پیش فشار های روحی-روانی را متحمل شده بوده که طاقتش طاق شده بود.
هیچ زوجی هم به خاطر تلویزیون از هم جدا نمی شوند. این مشاجره در واقع احتمالا نتیجه ی سال ها تلنبار شدن مشکلات و ریز و درشت و حرف ها و احساسات بیان نشده بود.
فردی بار سنگینی بر شترش داشت و از بازار می گذشت. از یک پر طاووس خوشش می آید. آن را می خرد و بر پشت شتر میگذارد و در همان لحظه کمر شتر خم میشود و میشکند. وزن آن پر در مقابل آن همه بار هیچ بود اما دیگر خارج از توان شتر بود. برگرفته از ضرب المثل انگلیسی : It was the last straw that broke the camel’s back.
در بررسی یک سیستم، یکی از خطرناک ترین کارها توجه به رویدادها است بدون در نظر گرفتن فرایندهایی که در پس آن رویداد وجود دارند. اگر فرایند ها را بررسی نکنیم احتمالا رونالدو و یوتیوب را خوش شانس ، ادیسون را نابغه ، فردی که خود را آتش زد مجنون و آن زوج را احمق میخوانیم. قضاوت کردن یک رویداد بدون کسب اطلاعات درباره ی فرایندی که به آن منجر شد یکی از جدی ترین خطاهای سیستمی است.
خراب شدن یکی از قطعات موتور ماشین یک رویداد است. آن قطعه را با یک قطعه ی نو جایگزین می کنید اما بعد از مدتی کوتاه دوباره همان مشکل پیش میاید. و این چرخه ممکن است باز هم تکرار شود. در اینجا احتمالا مکانیک متوجه میشود که بجای پرداختن به آن رویداد، باید به فرایندی فکر کند که باعث بوجود آمدن این مشکل شده. ممکن است یک یا چند قطعه ی دیگر کارشان را درست انجام نمی دهند و این فرایند نهایتا منجر به بروز این رویداد می شود.
بسیاری از مشکلات مدیریتی در حوضه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، ناشی از چشم بستن روی فرایند ها است. حل این مشکلات، مخصوصا در سطح کلان، یا حتی در سطح یک سازمان نیازمند داشتن فهم بهتری از روابط اجزای سیستم، و چگونگی فرایندی است که نهایتا منجر به بروز یک رویداد می شود.
تمرین
یک موفقیت و یک شکست در زندگی خودتان یا یکی از اشخاص شناخته شده را در نظر بگیرید. سپس به فرایند و اتفاقات کوچک تر و پنهانی که نهایتا منجر به آن موفقیت یا شکست نهایی شد را بررسی کنید و با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
بطور خلاصه در این مقاله به تفاوت رویداد و فرآیند پرداختیم و مواردی را در این زمینه مورد بررسی قرار دادیم.
