مهم ترین مهارت های ارتباطی در كسب موفقيت هاي فردي و اجتماعي چیست؟ مهارت هاي ارتباطي مجموعه عواملي هستند كه مي توانند به طرز شگفت آوري در ارتقاي جايگاه اجتماعي ما تاثير گزار باشند و ما را مبدل به فردي سازنده كه به راحتي مورد قبول ديگران واقع گرديده و بتوانيم به واسطه كسب وجهــــه اجتماعي، به فردي اثرگزار تبديل شده و عامل اتفاقات مثبتي براي خود و ديگران شويم.
مهم ترین مهارت های ارتباطی و انواع آن
مهم ترین مهارت هاي ارتباطي از ديدگاه هاي گوناگون در گروه هاي متنوعي طبقه بندي مي شوند:
1)مهارت هاي ارتباطي عملي يا فيزيكي
2) مهارت های استراتژيك يا راهبردي
مهارت هاي ارتباطي عملي يا فيزيكي
در ادامه با هم به بررسی مهارت های ارتباطی عملی یا فیزیکی می پردازیم.
اين مهارت ها خود به دو زير گروه اصلي تقسيم مي شوند:
مهارت هاي كلامي ومهارت های غير كلامي
مهم ترین مهارت های ارتباطی كلامي
فن بيان
به معناي تبحر در سخن گفتن در شرايط زماني و مكاني مختلف است. اگر بخواهيم با افراد خانواده، دوستان، همكاران و اساسا هر فردي در جامعه ارتباط مثبت و موثري برقرار كنيم مي بايست از مهارت كافي در اين خصوص بهره مند باشيم. جالب اينجاست برخي گمـان ميكنند كه از مهارت فن بيان بالايي برخوردارند، غافل از اين كه اين ديگران هستنــد كه تعيين مي كنند ما تا چه حد در اين مهارت توانمند هستيم. ما تنها مي توانيم از طريق فراگيري تكنيك هاي فن بيــــان، مهارت خود را در اين زمينه افزايش داده و از اين راه بتوانيم در نظر افراد بيشتري به عنوان فــردي توانا در اين حوزه، مورد قبول واقع گرديم. فن بيان هرگز به معناي پرحرفي، خوش صدا بودن و يا توانايي در حاضر جوابي نيست بلكه اساسا به معناي بهره مندي از صدا و بياني واضح و شيوا بهمـراه محتواي مفيد و اثرگزار است.
لحن و گفتار
لحن در واقع به معناي احساسـي است كه گوينده به زبان مي راند. شايد بتـــوان لحن وگفتار را تابعي از فن بيـان دانست ؛ ولي اهميـــت آن به حدي است كه ميتوان آن را در زير گروهي مجزا طبقه بندي نمود. در واقع كسي كه از لحن درست در گفتار استفاده ميكند مي توانـــد بسياري از تكنيك هاي فن بيان را به راحتي اجرا نمايد. احساس، مهمترين عامل انتقال پيام صحيــح در يك ارتباط است و بخش اعظم مقصود گوينده، در لحن وي نمايان مي گردد. مهم ترين ابزار لحن نيز براي انتقال احساس، صدا ميباشد. پس براي اينكه بتوانيم به لحــن مناسب و اثرگزاري دســت پيدا كنيم، مي بايست قدرت، حجم،عمق و فركانــس صداي خود را از طريق تكنيك هـــاي خاص، تقويت نماييم.
مهم ترین مهارت های ارتباطی غير كلامي
مهارت های غیر كلامي ابعاد گسترده اي دارد كه به برخي از مهم ترين آنها خواهيم پرداخت:
زبان بدن
اكثر افراد بر اين باورند از طريق سخن گفتن مي توان بيشترين ارتباط را با ديگــران بوجود آورد. اما در واقع ما از طريق مجموعه رفتارهاي فيزيكي و غيركلامي خود، كه با عنوان زبان بدن شناخته می شود، مي توانيم بيشترين ميزان ارتباط اثربخش را با ديگر افراد داشته باشيم. (ميميك) يا حركات صورت، نحوه نشستن، ايستادن يا راه رفتن و حركات دست و پا، همه و همه بوضوح، مبين وضعيت روحي و عاطفي ما هستند و چه بسا گاهي ممكن است بدون اينكه لب به سخـــن بگشاييم، بتوانيم از طريق زبان بدن، تمام احساس و منظور خود را به مخاطـــب منتقــل كنيم.
فراموش نكنيد لبخند زدن يكي از مهم ترين مهارت های زبان بدن مي باشد.
گوش دادن فعال
اين مقوله به كلي با عمل شنيدن تفاوت دارد. شنيدن عملي غيرارادي است كه به وسيله گوشمان صورت مي پذيرد ولي عضو اصلي در فرايند گوش دادن مغز ماست. در اين فرايند تمام تمركز ما، روي سخنان طرف مقابل است تا بتوانيم مقصود او را بطور كامل درك نماييـــم. با اين عمل، علاوه بر درك كامل منظور ديگران، مي توانيم توجه و علاقه خود را نيز به آنان نشان داده و از طريق تقويت ارتباط و تفاهم با ديگران، از سوء برداشتهاي احتمالي جلوگيري نماييم. از طريق گوش دادن فعال، قدرت يادگيري خود را افزايش داده و به تقويت هر چه بيشتر كار گروهـــــي و روحيه مشاركت جمعي، كمك بسزايي خواهيم نمود.
تكنيك آيينه
ما مي توانيم به كمك ذهنمــــان، حالات چهره و بدن ديگران را تحليل كرده و به صورت ناخودآگاه آنها را بازتاب دهيم. اگر ما بتوانيم در موقعيت مناسب،حركات خاص طرف مقابل را تكرار كنيم، با اين كار احساس مشتركمــــان را با او به مشاركت گذاشته و حس صميميـــت و علاقمندي بيشتري را به او القا كنيم. در واقع مخاطب ما را به نوعي آيينــــه تمام نماي خود تلقي كرده و احساس بهتري نسبت بما خواهد داشت. البته اجراي اين تكنيك مي بايست با ظرافت خاصي صورت گيرد تا اين احساس در وي بوجود نيايد كه ما قصـد داريم حركات او را تقليـــد كرده يا به نوعي او را مورد تمسخر قرار دهيم.
مهارت های ارتباطی استراتژيك يا راهبردي
اين گروه ها از مهارت ها به راهكارهاي مختلفي اشاره دارند كه در ادامه به برخي از آنها مي پردازيم.
روش مناسب را انتخاب نماييم
يكي از مهم ترین مهارت های ارتباطی ، انتخاب شيوه مناسب برقـــراري ارتباط در موقعيت هاي مختلف مي باشد. ممكن است در يك وضعيت، گوش دادن فعال موثرتريـن راه باشد ولي در حالتي ديگر و در مواجهه با فردي شنود محور، بهتــر باشد از مهارت فن بيان استفاده كنيم. گاهي ممكن است بهترين راه ارتباطي استفاده از مهارت شوخ طبعي باشد و در حالتـي ديگر طرح پرسش هاي مناسب و شنيدن پاسخ ديگران ما را در شرايط بهتــــري قراردهد. پس ما بايد اين توانمندي را داشته باشيم كه با توجه به شرايط مكاني و زماني و همچنين خصوصيات رفتاري طرف مقابل، مناسب ترين روش را برگزيده و آن را بكار ببنديم.
توانايي حل مناقشات را داشته باشيم
امكان ايجاد اختلاف نظر يا سوء تفاهم در هر رابطه اي محتمل است. ما بايد در اين حالت، ضمن حفظ خونسردي كامل، به نقطه تعادل مناسبي در در ميان نظرات و احساساتمان با طرف مقابل دست پيدا كنيم و قبل از اينكه خشــــم و كدورت در ارتباطمان ريشه بدواند،مناقشه پيش آمده را مديريت كرده و خاتمه دهيم.
خودمان باشيم
اگر در يك رابطه از شخصيت واقعــي خود دور شويم و از خود يك موجـــود غيرواقعي خلق كنيم، دير يا زود دستمان براي مخاطبان باهوش رو خواهد شد و به راحتي وجهه و اعتبار خود را از دست خواهيم داد. در طول ارتباط بايد سعــي كنيم بر اساس ارزش هاي واقعي مان رفتار كنيم. در اين صورت، سخني كه از دل ما بر ميايد بر دل مخاطب نشسته و از ما فردي معتبر و قابل احترام خواهد ساخت.
موضع خود را مشخص كرده و به دانش مان بيفزاييم
در يك ارتباط موثر، مي بايست موضـــع خود را مشخص كنيم تا مخاطب، متوجه منظور واقعي ما از برقراري آن رابطه بشود. در اين صورت، تكليف وي مشخص شده و برروي منظور واقعي ما متمركز خواهد شد.
همچنين ما مي بايست در خصوص موضوع خاصي كه ارتباطمان براساس آن شكل گرفته، اطلاعـات كافي داشته باشيم تا از طريق آن بتوانيم، ضمن اقناع مشتري، او را تحت تاثير دانش و اطلاعــات خود قراردهيم.
بيشتر همكاري كنيم
وقتي در خصوص انجام كار خاصي با ديگران ارتباط برقرار مي كنيم بايد روحيه همكاري خود و علاقمندي به كار گروهي را به رخ آنان بكشيم. با اين اقدام نه تنهــا فردي مغرور و خود محور به نظر نخواهيم رسيد بلكه باعث خواهيم شد، ديگران ما را در جمـــــع خود پذيرفته و حساب ويژه اي روي ما باز كنند.
مهم ترین مهارت های ارتباطی و درك متقابل
در طول رابطه و به كمك تكنيك هايي همچون گوش دادن فعـــال، مي توانيم به درك صحيحي از خواسته ها و نيازهاي مخاطب خود دست يافته و در برآورده شدن آنها بكوشيم. بدين ترتيب، حس اعتماد را در ديگران بوجود آورده و به فردي محبوب و ارزشمنـــد نزد آنان تبديل خواهيم شد.
هنگام انتقاد، تابع رفتار سينوسي باشيم
اگر قصد انتقاد كردن از ديگري را داريم، ابتدا بايد با برشمردن ويژگي هاي مثبت او، حس مثبتــــي را در وي بوجود آوريم. قطعـا با اين راهكار، شخص آمادگي بيشتري براي پذيرش انتقاد ما را خواهد داشت. با لحني مودبانه انتقاد خود را مطرح مي كنيم. پس از آن سعي مي كنيم صفات مثبت ديگري را در وي شناسايي كرده و با بيان آنها، حس رضايـت خاطر بيشتري را در وي برانگيخته و خاطره اي خوش از اين رابطه را در ذهن وي پديدار سازيـــم.
شوخ طبع باشيم
در برخي مواقع ممكن است شرايط ارتباط ما دستخوش رخوت و يكنواختي شده و نشاط خود را از دست بدهد و يا به واسطه يك سوء تفاهم، شرايط روحي مناسبي براي طرفين متصور نباشد. در اين حالت مي توانيم با بهره گيري از اين تكنيك، شادماني را به مخاطب بازگردانده و گامي بلند در جهت رفع سوء تفاهم پيش آمده برداريم. دراستفاده از اين مهارت بايد نهايت دقـت را به خرج دهيم تا مبادا با بكار بردن كلامي نامناسب يا حركتي ناپسند، موجبات ناراحتي بيشتــر طرف مقابل را بوجود آورده و وضعيت موجود را بحراني تر نماييم.
سوالات مناسب و مرتبط مطرح كنيم
ما بايد به سخنان مخاطب خود بصورت فعــــال و موثر گوش فراداده و از ميان آنها، سوالاتي را مطرح كنيم. بدين ترتيب وي پي خواهد برد كه ما بـراي او ارزشي ويژه قائل شده و با دقت به سخنانش توجه كرده ايم. ضمن اينكه ما مي توانيم با طرح سوالات هدفمند، به شناخت بيشتري از خصوصيات رفتاري طرف مقابل دست يافته و روش مناسب تـري را براي برقراري ارتباط انتخاب نماييم.
البته مهارت های ارتباطی ديگري مثل مهارت های نوشتاري، مهارت ايجاد دوستي، مهارت مختصر ولي جامع سخن گفتن و… قابليت افزوده شدن به اين مبحث را دارند.
ما با بررسي مهم ترین مهارت های ارتباطی به راحتي مي توانيم نقاط قوت و ضعـف خود را در برقراري ارتباط موثــــر شناسايي كرده و در تقويت نقاط مثبت و همچنين برطرف ساختن رفتارهاي منفي خود بكوشيم.
مهارت های ارتباطی كاملا اكتسابي مي باشند. پس ما مي توانيم با كسب دانش هاي مرتبط و تمريـن و تكرار آنها، توانايي هاي لازم را كسب نموده و پيشرفت و ارتقا را در تمام جنبه هاي زندگي خويش مشاهده نماييم.
