انواع نقاط در سیستم ها: نقاط کلیدی ، نقاط اهرمی ، نقاط مرزی در سیستم ها
بنظر شما انواع نقاط در سیستم ها چه می باشد؟
در درس های قبلی دوره تفکر سیستمی در توانا ، ویژگی های سیستم ها را بیان کردیم و مثال هایی از سیستم های مختلف و چگونگی بررسی سیستم ها را مرور کردیم.
در این درس به بررسی چند مفهوم مهم در حوزه ی تفکر سیستمی میپردازیم .
پیش از اینکه به این مفاهیم بپردازیم لازم است نکته ای را روشن کنیم.
سوال : موتور یک ماشین عضو مهم تری است یا روغن موتور ؟
وقتی با نگرش سیستمی به این سوال نگاه کنیم میبینیم که هم موتور و روغن موتور که اعضای سیستم اتوموبیل هستند و برای اینکه این سیستم به هدفش برسد ضروری هستند. فارغ از اینکه ساخت موتور چه پیچیدگی های بیشتری دارد ، یا قیمتش بیشتر است ، در هر صورت ماشین بدون روغن موتور احتمالا زیاد دوام نمیاورد.
موقعیت دیگری را در نظر بگیرید.
یک کارخانه ی اتوموبیل سازی تصمیم میگیرد میزان محدودی به بودجه تولید یک مدل ماشین اضافه کند تا میزان فروش آن مدل بیشتر شود . این بودجه در کجا باید هزینه شود؟ تقویت موتور ماشین ؟ بهبود چرخ ها؟ سیستم تعلیق ؟
قطعا همه ی اینها مهم هستند. اما ممکن است با مقداری بررسی کارخانه تصمیم بگیرد تنها ظاهر اتوموبیل را تغییر دهد تا مشتری حس بهتری نسبت به ماشین داشته باشد و فروش آن افزایش یابد. مسلما نمیتوان گفت که ظاهر ماشین از موتور آن مهم تر است اما ممکن است تغییر ظاهر تاثیر بیشتری در فروش آن ماشین داشته باشد.
هر عضو از سیستم ، مادامی که نبودنش مانع رسیدن سیستم به هدف بشود برای سیستم حیاتی و مهم است.
| در نگرش سیستمی اصطلاح پر اهمیت یا کم اهمیت چندان به درک ما از سیستم و حل مسائل کمکی نمیکند. بنابراین نیاز به مفاهیم بهتری برای بررسی سیستم داریم. |
عضو کلیدی
عضو کلیدی یک سیستم عضوی است که کل سیستم بر محور آن شکل گرفته.
برای مثال در یک سیستم آموزشی همه چیز حول معلم در کلاس درس شکل میگیرد. بی شک فضای آموزشی ، کارکنان اداری و یا کتاب های درسی اهمیت زیادی دارند اما بدون معلم هیچ کدام از این اعضای دیگر معنایی ندارند.
عضو کلیدی یک سنتور سیم های آن هستند.
عضو کلیدی یک تلویزیون لامپ تصویر آن است.
در مورد محصولات و خدمات نیز میتوان چنین نگاهی داشت.
نقطه اهرمی
نقطه ی اهرمی در یک سیستم به بخشی گفته میشود که با صرف هزینه ، انرژی و زمان بسیار کم میتوان نتایج بسیار زیادی بدست آورد.
ممکن است یک مدیر با کمی بهبود رفتارش نسبت به کارکنان و اهمیت دادن به احساسات و نیازهایشان بدون صرف هزینه ی زیادی کارایی کارکنان را افزایش دهد.
یک لبخند روی لب معلم میتواند تاثیری روی دانش آموزان داشته باشد که صد ها پاداش یا تنبیه نداشته باشند.
نقاط اهرمی به تنهایی نمیتوانند عنصر اصلی بقای سیستم باشند و همواره به اعضای کلیدی تکیه دارند. اما پیدا کردن و استفاده از این نقاط اهرمی در هر سیستمی مزایای بسیاری برای سیستم خواهد داشت.
در بسیاری از سازمان ها و کسب کار ها ، مشاوران و کارفرمایان برای بهبود خدمات و محصولات معمولا فقط روی عضو کلیدی تمرکز میکنند. اما در بسیاری از مواقع تغییرات کوچکتر و ساده تری وجود دارد که میتواند تاثیر بسیاری بیشتر با هزینه های کمتری داشته باشد.
نقطه مرزی
همانطور که از درس اول به خاطر می آورید هر سیستم مرزی دارد. این مرز در واقع جلوه ی بیرونی یک سیستم است. برای یک اتومبیل بدنه ی آن نقطه ی مرزی محسوب میشود.
نقاط مرزی از اهمیت بالایی برخوردار هستند، چرا که در واقع نقطه ی اتصال یک سیستم به بیرون هستند.
یک منشی برای یک شرکت تجاری نقطه ی مرزی محسوب میشود.
وزیر امور خارجه نقش عضو مرزی را برای سیستم یک کشور دارد.
بازاریابان یک شرکت پخش، عضو مرزی آن سیستم هستند.
این اعضا بسیار مهم هستند اما لزوما کلیدی یا اهرمی نیستند.
به نوعی میتوان گفت این نقاط ویترین سیستم ها هستند و بدون شک ویترین یک فروشگاه در میزان جذب مشتری تاثیر بسزایی دارد.
تمرین : یک سیستم را انتخاب کنید و نقاط کلیدی ، اهرمی و مرزی آن را مشخص کنید.
