کیفیت زندگی زنان به کمک حمایت اجتماعی چگونه امکان پذیر است؟

کیفیت زندگی زنان از مهمترین موضوعات در زندگی همه انسان ها است، زیرا زنان ۵۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند و نقش مهمی در خانواده به عنوان همسر و مادر دارند و در واقع پرورش دهنده نسل های آینده خواهند بود. بررسی کیفیت زندگی زنان از مسائل مهم و ضروری جوامع می باشد و در توسعه پایدار کشورها موثر است. وقتی ما از حمایت اجتماعی صحبت می کنیم ، یعنی احساس امنیت و آرامشی که از دیگران گرفته ایم و همچنین القاء حس مورد نیاز بودن و مورد توجه بودن و همچنین ارزشمند بودن از طرف جامعه، خانواده ،دوستان و افراد مهم زندگیمان می باشد.

گفته می شود زنان از جهت آماری نیمی از جامعه را تشکیل می دهند و از نظر آثاری تمامی جامعه را در بر گرفته اند. زنان به دلیل ویژگی های که دارند، نقش مهمی در ساخت جامعه ایفا می کنند، زیرا پرورش دهنده نسل آینده خواهند بود، پس برای توسعه جامعه باید کیفیت زندگی آن ها را جزئی از اهداف قرار دهیم.

با توجه به این که حمایت اجتماعی در چهار مقوله ی: احساسی و عاطفی، ابزاری و فیزیکی، اطلاعاتی، شناخت و ارزیابی تعریف می شود، می توانیم از این چهار قسمت تاثیر حمایت اجتماعی را بر کیفیت زندگی زنان بررسی کنیم.

منظور از کیفیت زندگی چیست؟

کیفیت زندگی را می توان میزان رضایت یا ناراضی بودن فرد از جنبه های مختلف زندگیش دانست. در واقع در اکثر تعاریف دو مولفه شادی و رضایت در کیفیت زندگی نقش مهمی دارند. از مهمترین ویژگی های کیفیت زندگی چند وجهی بودن آن است. در برخی پژوهش ها از سه وجه جسمانی، روانی و اجتماعی.

وجه جسمانی به میزان آگاهی فرد از توانایی هایش در انجام کارهای روزانه می پردازد. کارهایی که برای پرداختن به آن ها نیاز به انرژی دارد و با معیار های: انرژی، میزان تحرک، استراحت و توانایی کار کردن سنجیده می شود.

وجه روحی و روانی همان طور که از نامش پیداست به کیفیت زندگی از لحظ روحی و روانی می پردازد. مثلا: تصویر فرد از خود، اعتقادات مذهبی، احساسات خوب و بد، تمرکز حواس و…

وجه اجتماعی به قابلیت های فرد در روابطش با افراد خانواده، همسایه، همکار و سایرین و همچنین به وضعیت شغلی و شرایط اقتصادی مربوط می شود. کیفیت زندگی یعنی داشتن احساس رضایت کلی که به وسیله آن می توانیم به ارزیابی زندگی فردی، که از نظر ذهنی هوشیار است بپردازیم.

کیفیت زندگی علاوه بر نشان دادن شرایط عمومی جامعه، با معیارهای فردی و اجتماعی تعریف می شود. در این جا تنها اقتصاد مهم نیست، بلکه مجموعه ای از مفاهیم زیر تعریف کننده زندگی است. اشتغال، سلامت، تحصیل، روابط اجتماعی، امنیت فیزیکی ، اقتصادی و اجتماعی،دولت و حقوق اساسی و محیط زندگی از بعدهای دیگر کیفیت زندگی هستند. در واقع آن چه مربوط به قابلیت های فردی و تعریفی است که آن ها از خوشبختی بر اساس ارزش ها و اصولی که دارند است.

همچنین عواملی مانند: جنسیت، سن، وضعیت تاهل، فعالیت، درآمد، سواد می توانند در کیفیت زندگی موثر باشند بر اساس آمار شاخص کیفیت زندگی در سال ۲۰۱۵، رتبه تهران به عنوان پایتخت ایران در بین ۱۱۳ کشور ۱۰۶ می باشد که آمار ترسناک و قابل تاملی است و مسلما این سطح کیفیت پایین زندگی برای زن ها که متاسفانه همیشه در شرایط بدتری هستند، نگران کننده تر خواهد بود و این مسئله در کنار نقشی که بانوان در ساختن نسل های آینده دارند باعث می شود توجه بیشتری به افزایش کیفیت زندگی آن ها مبذول داشت، در این راستا حمایت اجتماعی یکی از مولفه های موثر بر افزایش کیفیت زندگی زنان می باشد.

به طور کلی کیفیت زندگی در دو بعد عینی و ذهنی بررسی می شود که اصلی ترین مولفه های بعد عینی: بعد فردی که مهمترین آن رفاه مادی است که بر اساس آن زندگی سالم شامل داشتن شغل و درآمد و مسکن و دسترسی به طبیعت و آب و هوای سالم و امنیت اجتماعی یعنی آموزش و پرورش و بهداشت و خدمات فرهنگی و…می باشد و بعد اجتماعی، شرایط فرد در رابطه با خانواده ،جامعه و دیگران است. چون انسان موجودی اجتماعی است و زندگیش در رابطه با دیگران معنا می یابد. زندگی در بعد ذهنی هم به میزان رضایت و هدفمندی در زندگی و رشد شخصی و خود شکوفایی می باشد.

تمامی مردم در کشور های توسعه یافته به رفاه اقتصادی رسیده اند، اما عده ای حس می کنند زندگی آن ها دارای کیفیت بالایی نیست، پس توسعه یافته بودن یک کشور نمی تواند عاملی مهم در بهبود کیفیت زندگی مردم باشد. کیفیت زندگی در واقع همان سلامتی و خوشبختی و احساس رضایت ما انسان ها است، در صورتی عده زیادی کیفیت زندگی خود را با میزان درآمد و پولی که دارند می سنجند.

تمامی مردم در کشور های توسعه یافته به رفاه اقتصادی رسیده اند، اما عده ای حس می کنند زندگی آن ها دارای کیفیت بالایی نیست، پس توسعه یافته بودن یک کشور نمی تواند عاملی مهم در بهبود کیفیت زندگی مردم باشد. کیفیت زندگی در واقع همان سلامتی و خوشبختی و احساس رضایت ما انسان ها است، در صورتی عده زیادی کیفیت زندگی خود را با میزان درآمد و پولی که دارند می سنجند.

داشتن عادت های خوب می تواند کیفیت زندگی ما را افزایش دهد، پس باید عادت ها بد را برای همیشه از زندگی خود خارج کنیم و عادت های خوب را به عنوان جایگزین در زندگی خور رواج دهیم تا به صورت همیشگی بر زندگی ما حاکم شوند.

تاثیر حمایت اجتماعی بر کیفیت زندگی زنان چیست؟

در این راستا تحقیق و پژوهش های زیادی در داخل و خارج کشور انجام شده است. پژوهش هایی که روی سالمندان، زنان سرپرست خانوار،معلمان باز نشسته، زنان شاغل و باردار و دانشجویان پسر و دختر انجام شده و همه ی آن ها بیانگر رابطه ی مثبت حمایت اجتماعی در بهبود کیفیت زندگی آن ها بوده است، یعنی با کمک حمایت عاطفی و احساسی، حمایت های مالی و مشاوره و راهنمایی هایی که به این افراد داده شده میزان حس ارزشمندی، شادی و رضایت آن ها از زندگی افزایش یافته است. در پارادایم های جدید ذهنی، خوشبختی جزء جدایی ناپذیر کیفیت زندگی است و خوشبختی تنها مربوط به مسائل بیرونی و کسب موفقیت و ثروت نیست، بلکه رابطه نزدیکی با معنای زندگی و رضایت زندگی زنان دارد.

توسعه اجتماعی می تواند رفاه افراد را بالا ببرد و مشکلات جدی زندگی آن ها را بر طرف کند.

حال به بررسی تاثیر چهار مولفه حمایت اجتماعی برکیفیت زندگی و در واقع مهمترین مولفه کیفیت زندگی یعنی بحث رضایت از زندگی می پردازیم.

تاثیر حمایت عاطفی و احساسی بر کیفیت زندگی زنان

مهمترین و اصلی ترین مولفه برای کیفیت زندگی زنان در بحث حمایت اجتماعی، مولفه حمایت عاطفی و احساسی است. با توجه به این که ما زنان از لحاظ احساسی قویتر از مردان هستیم بیشتر از مردان در زمینه احساسات آسیب پذیریم. ما بر خلاف مردان که فکر می کنند دریافت و درخواست کمک از دیگران به نوعی اعتراف به شکست است، از در خواست کمک ابایی نداریم و بیشتر از مردان به دنبال یافتن حمایت عاطفی و احساسی به خصوص در شرایط تنش زا هستیم.

همچنین ما زنان خواستار امنیت عاطفی هستیم و وقتی احساس می کنیم از طرف خانواده، جامعه و دیگران مورد توجه و محبت قرار می‌گیریم و در شرایطی که به دلایل مختلف مثل، طلاق و فوت همسرشان، مسائل و مشکلات محل کار، زایمان و یا هر شرایط دیگری که ما را تحت فشار روانی و ذهنی گذاشته و دچار استرس و افسردگی می شویم، فردی هست که به ما اهمیت می دهد، توجه می کند و با ما احساس همدلی می کند، احساس امنیت می کنیم. این نوع از حمایت اجتماعی نه تنها باعث کاهش و حتی از بین رفتن استرس ها می شود، بلکه موجب احساس رضایت و شادی ما می گردد. همچنین در کنار اثر گذاری روی مسائل ذهنی موجب سلامت جسمانی ما هم می شود که در نهایت منجر به بهبود کیفیت زندگیمان می شود.

تاثیر حمایت ابزاری و فیزیکی بر رضایت زندگی زنان

کمک های مادی، عینی و واقعی که از طرف نزدیکان و جامعه به ما زنان می شود نیز در افزایش حس رضایت از زندگیمان موثر است. وقتی ما بدانیم افرادی هستند که برای رفع مشکلاتمان و همچنین رفع نیازهای روزانه مان حاضرند به ما پول قرض دهند، در کار منزل به ما کمک کنند، در جا به جا کردن وسایل کمک مان کنند، یا ماشین به ما قرض دهند، از فرزندمان نگهداری کنند و یا در صورت بیماری از ما پرستاری کنند احساس خوبی خواهیم داشت و میزان حس رضایتمان افزایش می یابد و در واقع این کمک ها می توانند از لحاظ ذهنی ما را خشنود کنند و باعث افزایش کیفیت زندگی مان می شود. این نوع حمایت در کنار حمایت عاطفی، از اهمیت بسیــاری برخوردار بوده و می تواند زندگی جوانان را به ویژه تحت تاثیر قرار داده و آنان را در شکل گیری یک زندگی مطلوب یاری نماید.

تاثیر حمایت اطلاعاتی بر کیفیت و رضایت از زندگی

این که ما زنان بتوانیم در صورت نیاز به مشورت و بدست آوردن اطلاعات در خصوص موضوع خاص شغلی یا مسائل روزمره زندگی از افراد خانواده و همکاران خود کمک بگیریم و آن ها به ما توصیه ها و پیشنهادات سازنده و کار آمد مورد نیازمان را بدهند و دیدگاه های جدیدی به ما بدهند که بتوانیم تصمیم های کارآمدتری بگیریم ،می تواند احساس رضایت و خشنودی در ما ایجاد کند. گفت و گو و مشورت بزرگترهای خانواده در مواردی مثل خرید ماشین و یا خانه و انتخاب رشته تحصیلی هم در این حس تنها نبودن نقش دارد و موجب می شود از انزوا طلبی دوری کنیم و همراهی با جمع در ما تقویت شده و حتی خودمان در همدردی و همدلی با دیگر زنان در شرایطی که نیاز به کمک دارند، داوطلب شویم.

تاثیر حمایت شناخت و ارزیابی بر کیفیت و رضایت از زندگی

همه ی ما در زندگی مدام در حال قضاوت خودمان هستیم به خصوص در شرایطی که دچار مشکل هستیم، مدام خودمان را سرزنش می کنیم و ارزیابی منفی نسبت به خودمان داریم و این باعث می شود احساس ارزشمندی نکنیم، اما وقتی از حمایت های اجتماعی برخوردار می شویم و توجه و همدلی دیگران را نسبت به خود می بینیم این اهمیتی که خانواده، جامعه و دیگران به ما می دهند باعث تقویت حس ارزشمندی در ما شده و دیگر نسبت به خود قضاوت های منفی و اشتباه نخواهیم کرد و این حس ارزشمندی با احساس رضایت از زندگی رابطه مستقیم دارد که در نهایت منجر به افزایش کیفیت زندگیمان می شود.
در مجموع همه ی این انواع حمایت اجتماعی که از طرف خانواده و دوستان و افراد مهم در زندگیمان برای ما صورت می گیرد منجر به کاهش استرس های ما شده و به تبع آن کیفیت زندگی مان افزایش یافته و سلامت روحی و جسمی ما ارتقاء می یابد.