تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 چیست؟ در این مقاله به بررسی تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 می پردازیم.
در این درس از دوره تصمیم گیری در توانا، خلاصه ای از مفاهیم تصمیم گیری سیستم 1 و سیستم 2 را ارائه می کنیم که برگرفته از کتاب معروف دانیل کانمن، برنده ی جایزه ی نوبل اقتصاد، می باشد.
در این کتاب پر طرفدار، کانمن توضیح می دهد که انسان دو سیستم متفاوت برای تصمیم گیری دارد و این دو سیستم تفاوت های بسیار زیادی با هم دارند و هر کدام نیز مزایا و معایبی دارند.
در این درس این ویژگی ها را بررسی میکنیم و به چگونگی ارتباط آن با این دوره ی تصمیم گیری اشاره می کنیم.
در ابتدا به چند مثال از تفاوت فرایند این سیستم ها دقت کنید.
سناریو 1: میخواهید برای جشن عروسیتان مکان مشخصی انتخاب کنید:
- وارد یک باغ می شوید و از شدت علاقه و ذوق بلافاصله آماده ی نوشتن قرار داد می شوید.
- از چند تالار و باغ متفاوت دیدن می کنید و لیستی از مزایا و معایب هر یک از مکان ها تهیه می کنید و با توجه به علایق خودتان و همسرتان و شرایط مالی و نوع جشنتان یکی ازاین مکان ها را انتخاب می کنید.
سناریو 2: می خواهید با ماشین به محل کارتان بروید.
- از همان مسیر همیشگی می روید.
- به دلیل بسته بودن یکی از راه ها مجبورید کل مسیرتان را عوض کنید. از روی نقشه ی اینترنتی مسیر های مختلف را مشخص می کنید. تفاوت فاصله و میزان تقریبی ترافیک را در نظر می گیرید و یکی از مسیر ها را انتخاب می کنید.
مغز انسان در هر لحظه تنها میتواند روی یک چیز متمرکز باشد. ظرفیت پردازش مغز محدود است و نمی تواند حجم زیادی از اطلاعات را، مخصوصا اطلاعاتی که مربوط به مسائل مختلف باشد همزمان پردازش کند. اما در عوض یک ویژگی فوق العاده دارد. اتوماتیک شدن.
حفظ تعادل هنگام راه رفتن، نفس کشیدن، پلک زدن و تقریبا تمام واکنش های فیزیولوژیک دیگر کاملا به صورت خودکار توسط مغز انجام می شوند. اگر قرار بود هر ثانیه به تمام این تصمیمات فکر کنیم قادر به انجام هیچ کاری نبودیم.
در یادگیری هر مهارت، ابتدا مغز مجبور است کاملا آگاهانه تمام ویژگی های آن را پردازش کند. رایج ترین مثال در این زمینه یاد گرفتن رانندگی است. اینکه چطور در مراحل اول باید به همه چیز فکر کنید و به نظر غیر ممکن می رسد که بتوانید همه ی اینکارها را همزمان انجام دهید. اما با تکرار این فرایند ها رانندگی هم در مغزتان اتوماتیک می شود و حجم بسیار اندکی از پردازش مغزی می طلبد.
تصمیماتی که در زندگی می گیریم نیز از این قائله مستثنی نیستند. حجم زیادی از تصمیم گیری روزمره مان به صورت خودکار انجام می شود. با این توضیحات به سراغ ویژگی های تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 می رویم.
تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 – تصمیمات سیستم 1
سریع، خود کار و بدون نیاز به تلاش و تمرکز هستند. غالب تصمیم هایی که می گیریم از این دست هستند ( البته عموما از آن ها آگاهی نداریم ). در این سیستم برای تصمیم گیری نیاز به اطلاعات و داده های زیادی نداریم و ذهنمان بر اساس نیاز های آنی و تجربیات گذشته به صورت نا خود آگاه تصمیم گیری می کند. البته تصمیمات سیستم 1 مستعد خطا و آلوده شدن به خطاهای شناختی هستند.
در دو سناریوی بالا تصمیمات اول از نوع سیستم یک بودند. این نوع تصمیمات در کسری از ثانیه گرفته می شوند و فرایند منطقی آن ها برای ما واضح نیست. یک نوازنده ی حرفه ای به تک تک حرکت های دستش دقت نمی کند. این حرکت ها در مغز او اتوماتیک شده اند. اما یک نوازنده ی تازه کار باید به همه ی جزییات آگاهانه توجه کند.
خواندن از روی متن برای شما کاملا اتوماتیک و بدون تلاش انجام می شود. اما یک کودک دبستانی احتمالا باید تلاش زیادی برای خواندن آن بکند.
تصمیم های سیستم 2
نیاز به توجه و تلاش و انرژی زیادی دارند ، بسیار کند تر هستند و در سطح خودآگاه گرفته می شوند. در حالت پیش فرض سیستم 2 روی حالت استراحت است تا زمانی که موقعیت غیر منتظره ای پیش بیاید ، یا پاسخ های سیستم 1 به مشکلات راضی کننده نباشد.
وقتی در یک رستوران سلف سرویس یک غذا را انتخاب می کنید، احتمالا از در سیستم1 تصمیم گیری می کنید اما برای خریدن یک تلفن همراه مطمئنا تمام ویژگی های گوشی ها را بررسی می کنید و با هم مقایسه می کنید، شرایط مالی تان را در نظر می گیرید و با مشورت با افرادی که قبلا از آن گوشی استفاده کرده اند و مشورت با متخصصین یک گوشی را انتخاب می کنید.
با این حال خیلی اوقات پیش میآید که ما از سیستم 1 برای تصمیم گیری استفاده می کنیم اما تلاش می کنیم آن را با سیستم 2 توجیه کنیم.
خیلی از افراد همسرشان را با سیستم 1 انتخاب میکنند اما وقتی می خواهند برای دوستان و خانواده شان توضیح دهند که چرا این فرد را انتخاب کرده اند از سیستم 2 استفاده می کنند و به دنبال دلایل منطقی می گردند. وقتی به گذشته مان نگاه می کنیم بسیاری از تصمیماتمان را بدون تامل و بررسی دقیق گرفته ایم اما هنگام بررسی و تحلیل رفتارمان سعی می کنیم آن ها را با دلایل منطقی توجیح کنیم.
تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 به ما می گوید: زندگی امروزمان چیزی جز نتیجه ی تصمیم هایمان در گذشته نیست. تصمیم هایی از قبیل اینکه چه کاری بکنیم و چه کاری نکنیم و در شرایطی که اتفاقات خارج از کنترل ماست چگونه با شرایط جدید کنار بیاییم. معمولا تصمیم ها و انتخاب های خیلی بزرگ نیست که نتیجه ی زندگی ما را مشخص میکند بلکه انتخاب های بسیار کوچک و نامرعی ای که همیشه اجازه داده ایم در ناخود آگاه صورت بگیرند. با فهم کنونی مان از این دو شیوه ی مختلف تصمیم گیری ضروری است که نگاه تیزبینانه تری به تصمیمات روزمره مان داشته باشیم و آن ها را تا حد نیاز در سیستم 2 بررسی کنیم.
همانطور که در درس اول این دوره توضیح دادیم، تصمیم گیری یک مهارت است و یکی از ویژگی ها مهارت این است که با تمرین و توجه آگاهانه بهبود میابد. همانطور یک راننده یا یک نوازنده در مراحل اول به انرژی و تلاش زیادی برای نواختن و راندن نیاز دارند ، تصمیم گیری در سیستم 2 نیازمند تمرکز ، تلاش و توجه آگاهانه است.
در مرحله ی اول باید تصمیماتی را که تاکنون اجازه می دادیم ذهنمان به صورت خودکار بگیرد را پیدا کنیم و از آن پس آن هارا در سیستم 2 بررسی کنیم. اگر این اتفاق برای مدتی تکرار شود این نوع تصمیمات مجددا اتوماتیک می شوند اما این بار آگاهانه و طبق خواسته و معیار های خودمان.
ممکن است شما از نحوه ی پول خرج کردن خود راضی نباشید. مرحله اول این است که تمام مخارجتان را ثبت کرده و تصمیماتتان را بررسی کنید. سپس آگاهانه تصمیم بگیرید چگونه میخواهید این روند را طبق اهداف، خواسته ها و ارزش هایتان تغییر دهید. پس از آن تا مدتی باید برای هر خریدی که انجام میدهید آگاهانه فکر کنید و بررسی کنید که آیا این تصمیم به نفع شماست یا خیر. پس از گذشت مدتی ذهنتان الگویی برای نحوه ی پول خرج کردن که برایتان مناسب است پیدا خواهد کرد و دیگر نیاز نیست دائما به تک تک خرید هایتان فکر کنید. این تصمیمات مجددا اتوماتیک می شوند اما این بار شما بر آن کنترل کامل داشته اید.
تمرین:
نمونه هایی از تصمیماتی که در زندگی به عهده ی سیستم 1 گذاشته بودید اما از نتایج بدست آمده راضی نبودید را پیدا کنید و به اشتراک بگذارید. اگر می توانستید آن ها را در سیستم دو بررسی کنید چه فاکتور هایی را در نظر می گرفتید؟
بطور خلاصه در این مقاله به تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 پرداختیم و موارد مهمی را در مورد تصمیم سیستم 1 و سیستم 2 مورد مطالعه قرار دادیم.
