خطای تایید خود چیست؟ در این مقاله موضوع مهم خطای تایید خود را مورد مطالعه قرار می دهیم.
در چند درس گذشته با اشتباهات ذهن انسان و مفهوم سوگیری شناختی آشنا شدیم.
اولین خطای سوگیری که بررسی کردیم ، استریوتایپ یا تفکر قالبی بود. در انتهای درس قبل گفتیم که آنچه سبب بقای استریوتایپ ها می شود و باعث ندیدن شواهد نقض کننده ی عقاید ما می شود خطای تایید خود است. (از این به بعد برای راحتی از اصطلاح خطای تایید استفاده می کنیم که البته این اصطلاح هم در ادبیات خطاهای شناختی رایج است). در این درس بیشتر با این مفهوم و مثال های آن آشنا میشویم و تاثیر آن را در زندگی خود و مخصوصا در تصمیم گیری هایمان بررسی خواهیم کرد.
اگر دوره مدل ذهنی توانا را خوانده باشید تا حدی با این پدیده آشنایی دارید. در درس ویژگی های مدل های ذهنی خواندیم که یکی از مهم ترین ویژگی مدل های ذهنی این است که این مدل ها باعث تثبیت و تقویت خود می شوند و این خاصیت باعث می شود نگرش افراد به زندگی کمتر دستخوش تغییر شود.
طبق معمول اجازه دهید ابتدا تاثیر خطای تایید را در یک مثال مشاهده کنیم.
فرض کنید شما معتقید افراد متولد ماه اسفند افرادی گوشه گیر هستند. در واقع یک استریوتایپ در ذهن شما وجود دارد و به تبع آن همه ی اسفندی ها را در این گروه و با یک سری ویژگی های خاص در نظر می گیرید – و البته استثنائاتی را نیز در نظر می گیرید.
هر اسفندی گوشه گیری که می بینید مهری است بر تایید اعتقاد شما. اما خب دیر یا زود با اسفندی هایی روبرو می شوید که نه تنها گوشه گیر نیستند بلکه بسیار اجتماعی و صمیمی هستند. اما چه اتفاقی می افتد که این استریوتایپ در ذهن شما از بین نمیرود؟ احتمالا خیلی سریع آن ها را به دسته ی استثنائات می فرستید.
همانطور که در درس میانبر های ذهنی خواندیم ، مغز انسان از دریافت و بررسی داده های بسیار زیادی چشم پوشی می کند تا سرعت و راحتی تصمیم گیری افزایش یابد. در این میان، مغز ترجیح می دهد سازه های قدیمی خود را حفظ کند و اطلاعات جدید را در همان قالب قبلی بگنجاند.
ما آن قدر ها که فکر می کنیم موجودات منطقی ای نیستیم. ذهنمان انسان دوست دارد اعتقادات قبلی خود را حفظ کند و داده های جدید را بر اساس همان معیار های قبلی سنجیده و تفسیر کند.
نکته ی دیگری که بسیار جالب دیگر این است که در بسیاری مواقع ما اساسا گزاره هایی که با عقاید کنونی ما سازگار نیستند را نمی بینیم.
وقتی کتابی می خوانیم یا فیلمی میبینیم، برداشت هایی که از آنها داریم عموما بر اساس دانسته های پیشین خودمان است.
به بیان دیگر می توان گفت ما تنها بخشی از داده های ارائه شده را دریافت می کنیم.
اینکه افراد مختلف برداشت های متفاوتی از یک اثر هنری دارند، یا تفسیر های متفاوتی از یک رویداد واحد دارند نشانه هایی از وجود خطای تایید خود است.
البته همیشه این طور نیست. گاهی اوقات سیل اطلاعات متناقض آنقدر زیاد می شود که افراد ناچارا مجبور به تغییر عقیده می شوند. در غیر این صورت در حالت عادی اکثر افراد ترجیح می دهند تا شرایط موجود را حفظ کنند ، که خود یک خطای سوگیری و به نوعی ریشه ی خطای تایید است.
در درس بعد با خطای حفظ وضعیت موجود آشنا خواهیم شد.
