توانمندی بانوان در طول تاریخ مورد توجه قرار نگرفته است. به دو علت اساسی، برتری فیزیکی مردان و وظیفه فرزند پروری (بارداری و مراقبت از نوزاد و کودکان) که بعهده زنان بود، حضور زنان در عرصه های اقتصادی و به تبع آن سایر عرصه های اجتماع کمرنگ شد.
جوامع مرد سالار و سنتی با تصویب قوانین نوشته و نانوشته که تبعیضهای جنسیتی را تشدید میکرد ، در کنار گذاشته شدن زنان از صحنه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تضعیف و خودکم بینی و عدم اعتماد به نفس زنان صحه گذاشتند.
بطوریکه اکنون پس از گذشت قرنها، زدودن این غبار از چهره زنان چه در دنیای بیرون و چه در دنیای درون آنها و توانمند شدن بانوان، نیازمند خواست و تلاش بی وقفه آنان و دولتهاست.
توانمندی بانوان چه اهمیت و ضرورتی دارد؟
با توجه به اینکه زنان نیمی از جمعیت جهان را تشکیل میدهند در کنار دلایل: عدالت جنسیتی، انسان دوستانه ، و حقوق بشر، توانمندی بانوان نقش بسزایی در رشد اقتصادی جوامع و ارتقاء بهره وری و حرکت بسمت توسعه پایدار و همه جانبه دولتها دارد.
زنان توانمند که از حقوق خود آگاهند جلوی تعرض و خشونت علیه خود و همجنسانشان را میگیرند و با توجه به بازار رقابتی و سختی که برای بدست آوردن یک شغل در مقابل مردان دارند با پرورش استعدادهای خود و آموزشهای پیشرفته میتوانند اعتماد بیشتری جلب کرده و گوی سبقت را بربایند.
ضمن اینکه زنان در برخی از مشاغل بهتر از مردان بوده و می توانند جایگزین آنها شوند. در دنیای امروز یکی از مهمترین معیارهای توسعه یافتگی یک کشور اهمیت و اعتباری ست که برای نیروی انسانی خود قائلند که نیمی از آنها را زنان تشکیل میدهند.
توانمندی بانوان چیست؟
توانمندی بانوان تعاریف متعددی دارد و به تعبیری یک مفهوم کاملا درونی ست که با خودتوانمند سازی برابر است. اما بطورکلی میتوان اینگونه گفت که توانمندی بانوان فرایندیست که موجب میشود زنان دستیابی بیشتری به هرگونه منابع مانند آموزش و اشتغال داشته باشند و بتوانند کنترل زندگی خود را چه در خارج و چه در داخل منزل در دست بگیرند.
این فرایند کمک میکند که زنان در مسایل اجتماعی ،اقتصادی و سیاسی به جایگاه مناسب خود دست یابند و از حقوق خود در این زمینه ها آگاه بوده و حتی بر تصویب قوانین جدید در جهت عدالت جنسیتی تاثیرگذار باشند که در نهایت همه ی اینها موجب رضایت و خشنودی درونی، افزایش اعتماد بنفس وارتقاء سطح روانی آنها و بهبود تصویری که از خود دارند می شود.
شش عامل موثر بر توانمندی بانوان کدامند؟
عوامل متفاوتی بر توانمندی بانوان می توانند موثر باشند. بخشی از این عوامل مربوط به خود شخص می شود و بخشی به عوامل مختلف: سیاسی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… مربوط می شود که باهم آنها را بررسی می کنیم.
۱-عوامل فردی و ویژگیهای شخصیتی زنان
مهمترین شاخص در این عامل میزان تحصیلات و دانش و آگاهی زنان می باشد. زنانی که در کسب علم و دانش موفقترند هم در توسعه فردی خود و هم در توسعه اجنماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه نقش مهمتر و موثرتری دارند. در طول تاریخ زنان با بصیرت و آگاه در آبادانی کشور خود نقش مهمی ایفا کردند.
۲- عوامل اجتماعی-فرهنگی
حذف تفکر سنتی از موثرترین عوامل بر توانمندی بانوان می باشد. نگرش سنتی معتقد است که جایگاه زن در خانه و انجام امور منزل و پرورش کودکان تعریف می شود و تاکید دارد که زنان به لحاظ داشتن احساسات زنانگی نمیتوانند واقعیتهای مشکلات مهم زندگی اجتماعی را درک کنند. این در حالیست که جوامعی که به توانمندی زنان باور داشته و زنان را از مردان جدا نمی کنند و برای آن ارزش قائل بودند به رشد و شکوفایی بیشتری رسیدند.
۳-عوامل سیاسی–اداری
سیاستهای حمایتی دولت از زنان نیز از عوامل موثر بر توانمندی بانوان است.دولت با آماده سازی زمینه ها و بستر مناسب میتواند به بروز تواناییهای بالقوه و بالفعل زنان کمک نماید.امروزه دولتها به اهمیت و نقش زنان در جامعه کاملا واقفند وبعنوان نیمی از قشر جمعیت سعی در توانمند سازی آنها با تدوین و تصویب قانونها و برنامه های متعدد دارند.
۴-عوامل اقتصادی
عامل اقتصاد نقس بسیار اساسی در توانمندی بانوان دارد که مهمترین مولفه آن اشتغال میباشد. به کمک اشتغال زنان می توانند با دنیای اطراف خود ارتباط موثری برقرار کنند و توانمندیها و پتانسیلهای خود را نشان دهند همچنین اشتغال به غلبه بر تفکر سنتی که به تواناییهای زنان باور ندارد، کمک میکند.
۵- عوامل تکنولوژی
مقصود از این عامل ،استفاده از فن آوری اطلاعات است. امروزه به کمک اینترنت و دنیای مجازی زنان قادر به دورکاری وانجام کار در منزل بوده وزمینه های کاری آسانتری برای آنان فراهم شده است. ضمن اینکه به مدد این فضاها دستیابی به اطلاعات و دانش روز سریعتر و سهلتر بوده و این امر به آگاه سازی زنان کمک فراوانی نموده است همچنین این امر در آگاه سازی زنان از حق و حقوق خود در زمینه های مختلف انسانسی و اجتماعی نقش مهمی ایفا میکند.
۶- عوامل رقابتی
مولفه اصلی این عامل ایجاد تفکر کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی و اینکه زنان مانند مردان و در کنار آنها می توانند ایجاد کسب و کار و نوآوری کنند وحتی گاهی در برخی مواقع بهتر از مردان ظاهر شوند می تواند از عوامل مهم توانمند سازی زنان باشد. چنانکه میبینیم خیلی از کسب و کارهای موفق ،شرکتها و یا واحدهای تولیدی پیشرو توسط زنان راه اندازی یا مدیریت شده است.
معیارهای توانمندی بانوان و برابری در جامعه کدامند؟
میزان رفاه یعنی درآمد زنان و به دنبال آن مسکن، تغذیه مناسب، امکان تفریح و ورزش و هرآنچه نشان دهنده آسایش هر انسانی است یکی از معیارهایی ست که میزان توانمندی زنان در جامعه را نشان می دهد.
از دیگر معیارها دسترسی به منابع، میزان آگاهی هم به معنی دانش و تحصیلات و هم به این مفهوم که زنان بدانند مشکلات آنها به دلیل کمبودهای شخصی آنها نیست بلکه ناشی از مشکلات تبعیض جنسیتی و فرهنگیست، حقوق برابر زن و مرد، میزان مشارکت زنان در جامعه (در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی) بصورت بالقوه، میزان مشارکت آنها در تصمیم گیریها چه در خانه و چه جامعه و میزان کنترلی که بر زندگی خود دارند می باشند.
در نهایت میزان شادی و رضایت بانوان از خود و زندگیشان در یک جامعه، مهمترین معیار توانمندی بانوان در آن جامعه است.
سخن آخر
در پایان دردناک است که، در حالی که زنان ۵۰ درصد جامعه را تشکیل میدهند و در عمل۳۲ درصد فعالیتهای روزمره را انجام میدهند تنها ۱ درصد از داراییهای دنیا به آنها تعلق دارد در واقع زنان نیمه ی گمشده جامعه هستند.
آنها مورد بی توجهی و بی مهری جامعه قرار گرفته اند و این میزان تبعیض و نابرابریهایی که در جوامع وجود دارد را نشان می دهد و با وجود همه ی تلاشهایی که در زمینه توانمندی و برابری بانوان شده تنها ۶کشور(سوئد، بلژیک، دانمارک، فرانسه، لتوونی و لوکزامبورگ ) از ۱۸۷ کشور جهان تساوی حقوق زنان را بصورت قانونی تصویب کرده اند.
اما با وجود همه ی این موانع و نابرابریها، زنان توانمند باید در راه رسیدن به جهان برابر که آنرا در کنار مردان آگاه خواهند ساخت تلاش کنند و ناامید نشوند. در این راه با توجه به همه ی موارد گفته شده در این مقاله، نقش آگاهی و دانش که لازمه آن آموزش صحیح است از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
حائز اهمیت است که با آموزش یک مرد تنها یک ذهن و یک انسان را آموزش داده ایم اما با آموزش به یک بانو یک خانواده را آموزش داده و برای آینده سرمایه گذاری کرده ایم.
