مدل صحیح یا مدل مفید چیست؟ در ایم مقاله به مدل صحیح یا مدل مفید می پردازیم.
مدل صحیح یا مدل مفید، به دنبال چه باشیم؟
اگر نگاهی به کتاب هایی مانند، تاریخ فلسفه، تاریخ روانشناسی، تاریخ جامعه شناسی تاریخ علم و یا حتی تاریخ ادیان بیاندازید آنچه به سرعت به چشم میاد شماری از افراد هستند مدعی بودند مدلی برای بهبود فهم ما از عالم دارند ومدلشان به بهبود کیفیت زندگی بشر کمک می کند.
از تالس، سقراط و افلاطون تا شوپنهاور، هایدگر و فوکو، همگی مدلی برای فهم جهان هستی و زندگی بشریت ارائه دادند. هرکس به اندازه ای سعی می کرد فهم جدیدی از چگونگی کارکرد جهان ارائه دهد. اما سوال این است که آیا باید به دنبال یک مدل واحد باشیم؟ یا می توانیم مدلی پیدا کنیم که کاملا درست باشد؟ مدل صحیح یا مدل مفید؟
جواب منفی است. در واقع هیچ مدلی کامل نیست.
یا به گفته ی جورج باکس،
آلبرت انیشتین صد سال پیش مدل نسبیت عام را مطرح کرد که یکی از مهم ترین مدل های فیزیک مدرن است. او صد سال پیش وجود امواج گرانشی را پیش بینی کرد. اما حتی مدل نسبیت عام هم مشکلاتی داشت که باید اصلاح می شد.
زیگموند فروید، آبراهام مازلو، کارل یونگ و بسیاری ار روانشناسان دیگر مدل های فوق العاده ای برای فهم ذهن بشر ارائه دادند. اما آیا مدل هایشان پاسخی کاملا درست به تمام پرسش های بشر داد؟
حتی مطالبی که شما در توانا می آموزید همگی یک مدل هستند.
برای مثال تئوری انتخاب یا تحلیل رفتار متقابل مدل هایی هستند که سعی در توضیح چرایی رفتار و شخصیت انسان ها دارند. تمام آنچه در مورد مدل ها گفتیم درباره ی این درس ها نیز صادق است.
نهایتا حتی ادیان گوناگون در دوره های مختلف و در سرزمین های مختلف ظهور کردند و مدلی برای فهم جهان هستی و چگونگی زندگی ارائه دادند. اما در طی زمان این ادیان نیز تغییر پیدا کردند و با ادیان جدید جایگزین شدند تا به نیاز های زمانه پاسخ بگویند.
در هر زمینه ای که بنگرید، در طول تاریخ مدل های بی شماری بوجود آمدند تا به فهم ما بیافزایند. به تدریج نواقصشان پیدا می شد و مدل های جدیدی برای تکمیل آن ها ارائه می شد. مدل ها هرگز کامل نبوده اند و نخواهند بود.
حتی تفکیک کردن زمان به دوره های مختلف تاریخی نوعی مدل سازی است. اصطلاحاتی مانند دوران پیش از میلاد مسیح، قرون وسطی، رنسانس، دوران مدرن و غیره در واقع نوعی مدل سازی برای فهم راحت تر تاریخ و ویژگی های هر دوران است. البته در واقعیت نمیتوان یک نقطه ی مشخص پیدا کرد که از آن زمان ویژگی های فرهنگی اقتصادی، اجتماعی یا ادبی جهان تغییر کرده باشد، اما چنین دسته بندی یا مدلی به ما کمک می کند روند تغییر جهان را بهتر بفهمیم.
اما با این همه مدل ناقص چه کنیم؟
بهترین گزینه ی پیش رو این است که خود را به مدل های مختلف مجهز کنیم نه فقط به مدل صحیح یا مدل مفید
هر مدل ذهنی ابزار و لنزی است که می توانیم جهان را به وسیله ی آن بفهمیم و تفسیر کنیم. هرچه تعداد ابزار هایمان بیشتر باشد شانس اینکه به فهم بیشتر و دقت بالاتری برسیم بیشتر است. هنگام ماهی گرفتن از آب گل آلود ما واقعا نمی توانیم بفهمیم که در زیر آب چه می گذرد، اما هرچه تعداد قلاب هایمان بیشتر باشد احتمالا ماهی های بیشتری نسیبمان خواهند شد.
بطور خلاصه در این مقاله به مدل صحیح یا مدل مفید پرداختیم و موارد مهمی را در این زمینه بررسی کردیم.
