فیل در تاریکی – تفاوت در مدل های ذهنی افراد

در درس قبل به چگونگی شکل گیری الگو ها و مدل های ذهنی پرداختیم.        

برای واضح تر شدن تاثیر مدل ذهنی در زندگی، در این درس از داستان فیل در تاریکی استفاده خواهیم کرد. این داستان در حوضه های بسیار مختلف و توسط افراد زیادی مورد استفاده قرارگرفته که نشان دهنده ی اهمیت و میزان سودمندی اش می باشد.

داستان فیل در تاریکی را می توان در فرهنگ های مختلف به شکل های کمی متفاوت یافت. ریشه ی داستان به هند و اختلافات مذهبی افراد بازمی گردد.

 

مولانا این داستان را به زیبایی در شعری در دفتر سوم مثنوی معنوی گنجانده است.

 

داستان از این قرار است که فیلی در اتاقی تاریک قرار داشت. و مردم برای بررسی فیل به اتاق می رفتند  اما هیچ کدام از آن ها پیش از آن فیلی ندیده بود

از آنجایی که نوری وجود نداشت افراد برای شناسایی فیل فقط به آن دست می کشیدند و هر کس بخشی از فیل را لمس می کرد و برداشتی از تجربه ی خود را با دیگران به اشتراک می گذاشت.

اما از آنجایی که افراد اعضای متفاوتی از فیل را لمس کرده بودند تعریف متفاوتی از آن داشتند و بر سر آن با هم به مباحثه جدال می پرداختند. یکی میگفت این چون ناودان است و دیگری آن را به شکل باد بزن می دید.

 

 

اما حق با کدامشان بود؟ همه یا هیچ کدام؟  همه شان واقعا بخشی از فیل را لمس کرده بوند و فهمی حاصل کردند و این تجربه ای واقعی بود. اما از طرفی هیچ کدامشان تصویر کاملی از این موجود نداشتند و بر سر ماهیت آن با هم جدال می کردند.

 

این داستان کوتاه به روشنی نتایج مخرب تفاوت مدل های ذهنی افراد و آگاهی نداشتن آن ها از چVاییِ این تفاوت را نشان می دهد.

هرچند این داستان سعی بر تاکید به یگانگی حقیقت دارد و این که مذاهب و فرق مختلف را همگی مانند افرادی می داند که دستی بر فیل حقیقت می کشند و بر سر همان اختلاف از حقیقت با هم می جنگند غافل از اینکه همگی بدنبال فهم موجودی واحد هستند. اما کاربرد آن در زندگی روزمره و کسب و کار را می توان براحتی دید.

 

بسیاری از سو تفاهمات، جدال ها و نزاع ها در زندگی افراد ناشی از این تفاوت در فهم جهان است. آگاهی و فهم از مدل های ذهنی خودمان و دیگران و ریشه های شکل گیری آن ها کمک زیادی به ما در کاهش و سامان دادن به این جدال ها می کند. این که بدانیم همگی در اتاقی تاریک به دنبال شناخت فیل واحدی هستیم، جهان بینی متفاوتی به ما خواهد داد که در آن امکان بروز اتحاد و همکاری بین افراد بیشتر خواهد شد.