نظریه هوش چند گانه گاردنر چیست؟ + از دیدگاه گاردنر هوش به چه معنا است؟

هوش تنها چیزی است که تمامی فرآیند های شناختی انسان را درگیر می کند. با شنیدن واژه هوش بیشتر به یاد ضریب هوشی خواهیم افتاد.
هوش، توانایی بالقوه عقلانی ما انسان ها است که این توانایی همراه با هر نوزادی متولد می شود و قابلیت اندازه گیری دارد، اما تغییر دادن آن بسیار دشوار خواهد بود. البته در دهه های اخیر دیدگاه های دیگری نسبت به هوش پدید آمده است که یکی از این دیدگاه ها نظریه هوش چندگانه گاردنر است.                

هوارد گاردنر، روانشناس و استاد دانشگاه هاروارد، در سال 1943 در آمريكا متولد شد. او داراي 31 مدرك دكتراي افتخاري از دانشگاه ها و موسسات معتبر علمي، از سراسر جهان مي باشد. مهم ترين عامل در شهرت جهاني اين روانشناس بزرگ، نظریه هوش های چندگانه مي باشد. این نظریه در سال  1983 و در كتاب “چارچوب هاي ذهني، نظریه هوش چندگانه” توسط وي مطرح گرديد. او در ابتدا مدعي شد كه انسان داراي 8 نوع هوش مختلف مي باشد، ولي پس از چند سال، گاردنر دو مولفه ديگر با اسامي هوش هستي گرا يا وجودي و هوش اخلاقي را به آن ها افزود.

منتقدان می گویند، نظریه گاردنر در ارتباط با هوش بسیار وسیع و گسترده است و هشت هوش تعریف کرده ی او نشانه ی استعدادها، خصوصیات شخصیتی و توانایی ها است.

تا قبل از ارائه نظریه هوش، همه افراد هوش را محدود به هوش رياضي يا همان IQ مي دانستند. معيار سنجش باهوش بودن افراد، ضريب IQ آن ها در نظر گرفته مي شد. گاردنر معتقد بود، حل معضلات اجتماعي يا توليد محصولات و يا ارائه خدمات ارزشمند، نيازمند توانايي هايي فراتر از هوش رياضي مي باشد.

[aparat id=”MrbeX”]

تعريف هوش از نگاه گاردنر چیست؟

از نظر هوارد گاردنر، هوش، يک توان و پتانسيل بالقوه از نوع زيست روان شناختي براي پردازش و تحليل اطلاعات است كه در شرايط گوناگون و چيدمان هاي متفاوت فرهنگي، توانايي فعال شدن را داشته و کمک می كند تا افراد براي مشكلات راه كار هایی پيدا كنند و محصولاتي را توليد و ارائه نمايند كه در آن فرهنگ، ارزشمند و قابل احترام محسوب مي گردد.

طبق نظریه گاردنر، برای بدست آوردن تمام قابلیت ها و استعداد های یک فرد، نباید تنها به بررسی ضریب هوشی پرداخت، بلکه انواع دیگر هوش و استعداد او شامل هوش موسیقیایی، هوش درون فردی، هوش برون فردی، هوش منطقی- ریاضی، هوش تصویری_فضایی، هوش جسمی_ حرکتی، هوش کلامی_زبانی و هوش طبیعت گرا نیز باید در نظر گرفته شود.

هوش هاي چند گانه هوارد گاردنر كدامند؟

نظریه هوش های چندگانه گاردنر بیان می کند که انسان دارای چند نوع هوش می باشد که دارای دامنه متغیر از کمتر تا بیشتر خواهد بود، پس هوش همه انسان ها با یکدیگر متفاوت است.

هوش كلامي- زباني  

به طور خلاصه هوش كلامي به ميزان تسلط ما به واژه ها و توانايي استفاده صحيح از آن ها بر اساس مولفه هاي اصلي نظریه هوش گفته مي شود. مولفه اصلي هوش كلامي از نگاه گاردنر  معناشناسي، آواشناسي، شناخت قواعد و دستور زبان و همچنين شناخت كاربرد زبان و لغات در شرايط مختلف مي باشند.

[aparat id=”kblsC”]

هوش كلامي، زير بناي اصلي مهارت فن بيان است، به گونه ای که برخي افراد را مشاهده مي كنيم كه در اين هنر به تبحر بسياري دست يافته اند که ناشي از هوش كلامي بالا است كه در خود شناسايي و تقويت نموده اند. اين دسته افراد داراي توانمندي هايي همانند خوب گوش دادن، خوب حرف زدن، شوخ طبعي، تدريس كردن، درک معاني و يادآوري اطلاعات و اقناع ديگران هستند. این افراد در مشاغلي همچون شاعري، نويسندگي، معلمي، وكالت، مترجمي و سِمَت هاي سياسي بسيار موفق خواهند بود.

منظور از این هوش توانایی به کار بردن زبان گفتاری و نوشتاری به گونه ای موثر برای بیان احساسات و اندیشه های خود است. انسان های که از این نوع هوش برخوردار هستند به خوبی می توانند از کلماتی مناسب در نوشتن و حرف زدن استفاده کنند.

نظریه هوش تصویری- فضايي

اين نوع هوش توانايي ساخت تصاوير ذهني بدون حضور محرک اصلي، درک اطلاعات ديداري و فضايي و دگرگون كردن آن ها را شامل مي شود. توانايي ما براي تجسم محيط و دنياي پيرامون ما نيز به اين مولفه وابسته است.

هوش تصویری-فضایی به معنای استفاده و تفسیر تصاویر و الگوها و توان ایجاد مجدد اشیاء به صورت سه بعدی است. افراد با هوش ديداري بالا، براي كسب اطلاعات، ابتدا يک تصوير ذهني كاملا واضح را در ذهن خود ايجاد مي كنند. اين گونه افراد علاقه بسياري به تماشاي نقشه ها، نمودارها و تصاوير دارند و در تجسم هر چیزی بسیار قوی هستند. هوش ديداري، كم و بيش در همه افراد وجود دارد، ولي بدون شک برخي افراد در زمينه هوشي توانمند تر از ديگران هستند. ساختن پازل، درک نمودارها و اشكال، جهت شناسي خوب، طراحي، نقاشي و هنرهاي تجسمي از مهارت هاي اين گروه مي باشد. مشاغل مناسب اين دسته افراد شامل، دريا نوردي، مجسمه سازي، مخترع، كاشف، معمار، طراح داخلي، مكانيك و مهندس.

هوش جنبشي- حركتي  

توانايي بهره گرفتن از كل يا بخشي از بدن براي حل مساله و يا كنترل حركات خشن يا ظريف و دست كاري حرفه اي اشيا، وجه تمايز افرادي با هوش جنبشي- حركتي بالا نسبت به ديگران مي باشد. افراد اين گروه در حفظ تعادل، هماهنگي بين دست و چشم (مثل تيراندازي) و همچنين جمع آوری اطلاعات از طريق تعامل با دنياي اطرافشان توانايي بالايي دارند.

این نوع از هوش این قابلیت را دارد تا با استفاده از بدن احساسات خود را به خوبی بیان کنیم. افرادی که از هوش جنبشی بسیار بالایی برخوردار هستند از تسلط بدن خود استفاده می کنند، زیرا در حرکت های بدنی، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی هستند.

رقص، زبان بدن، حركات ورزشي، هنرپيشگي و ابراز احساسات به كمک زبان بدن از جمله مهارت هاي آن ها می باشد که مي توانند به عنوان ورزشكار، مربي ورزش، آتش نشان، صنعت گر، رقصنده و هنرپيشه به موفقيت هاي چشمگيري دست پيدا كنند.

[aparat id=”57Z9J”]

هوش اجتماعي یا برون فردی

توانايي برقراري ارتباط و فهميدن ديگران از طريق شناخت و تمايز بين احساس، نيات و باورهاي آن ها است که به راحتي مي توانیم خود را جاي ديگران قرار دهیم و همچنين اجتماعات را سازماندهي نمايم و در نتیجه از تمام مهارت هاي كلامي و غير كلامي بهره برده و ديگران را به كار گروهي ترغيب كنیم. قراردادن خود در موقعيتي كه ديگران قرار دارند، همدلي، درک ديگران، حل و فصل اختلافات و تزريق انرژي مثبت به سايرين، از مهارت هاي اين گونه افراد است. اين گروه سياستمداران، فروشندگان، مشاوران و تاجران بسيار خوبي خواهند شد.

نظریه هوش درون فردي

اين هوش به معناي توانايي درک خود و همچنين آگاه بودن از حالات دروني و شخصي خود مي باشد. اين گونه افراد تمامي احساسات، تصميمات دروني و نقاط مثبت و منفي خود را شناخته و كاملا درک مي كنند. افراد با هوش درون فردي بالا، بر روي استدلال و تفكر خود كنترل كامل دارند و مي توانند به عنوان فيلسوف،‌ نظريه پرداز و پژوهش گر در جامعه، منشا اثرات بسياري باشند.

هوش موسيقيايي

توانايي توليد، درک و فهم موسيقي، ساخت و انتقال معناي آهنگ در كنار تسلط به كاربرد سازهاي مختلف، طنين و كيفيت آن ها است. موسيقي بخش مهمي از زندگي آن ها محسوب شده و به شدت نسبت به مسائل مربوط به آن واكنش نشان مي دهند. به تمام صداهاي پيرامون خود توجه كامل داشته و از آن ها براي خلق آثار فاخر، الهام مي گيرند. طبيعي است كه اين افراد مي توانند موزيسين، خواننده، آهنگ ساز و همچنين طراح آلات موسيقي موفقي شوند.

این افراد در فکر کردن به ریتم ها، صدا ها بسیار قوی عمل می کنند، زیرا آن ها از موسیقی لذت می برند و در نواختن هر ساز از موسیقی و آهنگ سازی مهارت خواهند داشت.

هوش منطقي- رياضي

 

اين مولفه مربوط به توانايي محاسبات عددي و رياضي است. اين افراد به راحتي الگوهاي بين اعداد را شناسايي كرده و تحليل مي كنند. روحيه پرسشگري دارند، درباره هر چيزي سوالات بسياری مي پرسند و دوست دارند دست به آزمايش هاي مختلف بزنند. افراد با هوش منطقي- رياضي بالا، اطلاعات را به خوبي طبقه بندي مي كنند. در خصوص پديده هاي طبيعي تفكر مي كنند و محاسبات دشوار رياضي و كار با اشكال هندسي را به سهولت انجام مي دهند. براي پيشرفت در پاسخ گويي به مسائل، استدلال هاي طولاني و دشواري را مطرح مي سازند. اين افراد بسيار ساده تر از ديگران مي توانند دانشمند، مهندس، رياضي دان، حسابدار و برنامه نويس موفقي شوند.

نظریه هوش طبيعت گرا

برخي افراد در هيچ يک از گروه هايي كه تا كنون بیان کردیم قرار نمي گيرند ولي علاقه فراواني به طبيعت دارند. اين افراد شيفته گياه شناسي، جانور شناسي، چادر زدن در طبيعت،‌ عكاسي، كوهنوردي و صحرا گردي هستند. كشاورزي، باغباني، زيست شناسي، محيط باني، نقاشي و عكاسي از طبيعت و كوه پيمايي از مشاغل محبوب اين دسته افراد مي باشد.

نظریه هوش اخلاقی

اين هوش به همراه هوش هستي گرايي، سال ها بعد از ارائه مدل هوش هاي هشت گانه توسط گاردنر مطرح و به موارد قبلي افزوده شد. هوش اخلاقي به معناي توانايي درک درست از اخلاق، دارا بودن اعتقادات اخلاقي مستحكم و عمل به آن ها و رفتار در جهت صحيح و منطقي مي باشد. اين افراد در برخورد با ديگران بسيار اخلاق مدار عمل نموده و الگوي اخلاقي مناسبي براي ديگران محسوب مي شوند.

اگر خواهان برخورداري از جامعه اي سالم و اخلاق محور هستيم، مي بايست هوش اخلاقي را به خوبي شناخته و آن را در افراد مختلف جامعه تقويت نماييم. براي انجام اين كار، بايد نخست با آموزش دادن به كودكان آغاز كنيم. كارهاي ضد اخلاقي و پيامدهاي منفي ناشي از آن را به کودکان خود شناسانده و آن ها را به انجام وظايف خود هدايت نماييم. مناسب ترين سن براي آموزش كودكان، سنين بين 7 تا 14 سالگي مي باشد. صد البته بهترين راهنما و الگوي كودكان، پدران و مادران هستند.

نظریه هوش وجودی يا هستي گرا

چنين افرادي به دنبال درک فلسفه وجودي مسائل پيچيده اي از جمله خدا، جهان هستي و پيدايش حيات هستند و همچنین تا حدودي متمايل به مسائل ماورايي مي باشند. اين افراد تمام وقت خود را صرف پيدا كردن پاسخ براي سئوالاتي پيچيده از اين قبيل مي كنند: خدا كيست؟، جهان هستي چگونه خلق شد؟، مرگ چه معنايي داشته و انسان پس از مرگ چه سرنوشتي پيدا خواهد كرد؟ و …. افراد با هوش هستي گرايي بالا، بخش اعظمي از توان و انرژي خود را در اين حوزه صرف مي كنند. مشاغل مناسب این گروه از افراد عبارت است از: فيلسوف، روحاني، ستاره شناس، مربي كنترل ذهن و مديتيشن.

نظريه هوش چندگانه، مخالفاني نيز دارد. مخالفان مي گويند؛ معناي هوش در اين نظريه به صورت بسيار گسترده ای مطرح شده و امكان جمع بندي و نتيجه گيري در اين خصوص به راحتي امكان پذير نيست. برخي هم بر اين عقيده اند كه اين نظريه، مبناي پژوهشي محكمي ندارد. از سوي ديگر، اين نظريه موافقان فراواني نيز داشته و مورد توجه بسياري از مجامع علمي و اجتماعي قرار گرفته است.

مقالاتی مرتبط برای شما :