هوش كلامي چيست؟ | حقایقی درباره هوش کلامی زبانی که باید بدانید

براي ساليان پی در پی، هنگامي كه صحبت از هوش به ميان می آمد، همگان مبناي سنجش آن را هوش رياضي، ضريب هوشي يا همان IQ در نظر مي گرفتند. در واقع كسي از ديد همگان باهوش تلقي مي گرديد كه به راحتي از پس محاسبات سريع رياضي، ‌ارتباط بين اشكال و حل معماهاي رياضي بر مي آمد، اما نظريه هوش چندگانه ای كه توسط هوارد گاردنر، روانشناس آمريكايي مطرح گرديد، اين گونه نتيجه گيري ها را دست خوش تغييراتي اساسی نمود. گاردنر معتقد بود، اين مجموعه اي از توانمندي ها، نبوغ و استعدادها هستند كه ميزان هوش انسان را تعيين مي كنند. يكي از اين توانمندي ها هوش كلامي يا زباني است. در این مقاله، قرار است به تعریف هوش کلامی بپردازیم.

هوش کلامی فرآيندي است كه ما به طور ناخودآگاه در طول روز و با اولين ارتباطي كه با فردي ديگر برقرار مي كنيم آن را مورد استفاده قرار داده و تا زماني كه به خواب مي رويم، همچنان در حال استفاده از آن هستيم. البته هرگز نبايد هوش کلامی را با مهارت فن بيان و سخنوري، اشتباه بگيريم. هوش کلامی به نوعي مكمل و تقويت كننده فن بيان بوده و لزوم تقويت هوش کلامی، قبل از اقدام به فراگيري اين مهارت، كاملا ضروري است.

همه انسان ها دارای جنبه های مختلفی از هوش هستند، اما هوش کلامی به دلیل وابستگی ما بسیار مهم است. هوش کلامی یعنی فکر کردن به کلمات و حرف زدن با آن ها که در واقع توانایی تحلیل اطلاعات و حل مسئله به کمک استدلالات مبتنی بر زبان است.

[aparat id=”kblsC”]

اهمیت هوش کلامی چیست؟

هنگامی که کودکان ما به مدرسه می روند، اهمیت یادگیری هوش کلامی در آن ها به شدت افزایش خواهد یافت. پرسش و پاسخ باعث می شود که  کودکان کم کم شروع به استفاده از زبان نوشتاری خود کنند. کودکان ما بزرگ می شوند، علایق آن ها به کتاب ها، ویدئو ها و مکالمات کلاسی که در اصطلاح به آن ها استدلالات کلامی هم گفته می شود، بیشتر می شود به گونه ای که برای خواندن و دستور زبان به استدلال کلامی نیاز دارند.

در محیط دانشگاهی و محیط کاری، هوش کلامی مهم ترین عامل کلیدی برای درک و آموزش است، زیرا بیشتر کار ها نیاز به آموزش و آزمون زبانی دارد به گونه ای که در بیشتر کار ها دستورات کلامی به شخص منتقل خواهد شد.

ویژگی افراد باهوش کلامی چیست؟

افراد با هوش کلامی دارای توانایی های بسیار زیادی در یادگیری زبان‌های جدید هستند. این افراد به راحتی هر آن چه که در ذهن دارند را بیان می‌کنند و به راحتی جذب کلمات می‌شوند و از آن ها لذت می‌برند، زیرا انجام این فعالیت ها برای آن ها جذاب و لذت بخش است.

افرادی که از سطح بالای هوش کلامی برخوردار هستند، تمایل زیادی به فعالیت‌هایی همانند، خواندن، نوشتن یا صحبت کردن دارند که برخی از صفات افراد با هوش کلامی بالا عبارت است از:

[aparat id=”d1TZL”]

• لذت بردن از خواندن و نوشتن.
• حساسیت نسبت به معنا، ترتیب و صدای کلمات.
• علاقه مندی به یادگیری زبان‌های مختلف.
• خوش صحبت بودن.
• لذت بردن در خواند شعر و جملات زیبا.
• برخورداری از حافظه خوب در یادآوری کلمات.

تکنیک های افزایش هوش کلامی 

اگر از تکنیک‌ های افزایش هوش کلامی به خوبی استفاده کنیم، دیگران از هم‌صحبتی باشما لذت می برند و در موقعیت‌های شغلی و اجتماعی مورد احترام قرار خواهیم گرفت، بنابراین اگر بدانیم که هوش کلامی بالا به چه معناست و سعی کنیم  مهارت‌های‌ لازم برای آن را به دست آوریم، به راحتی می توانیم در این زمینه موفق عمل کنیم. 

برایان تریسی، یکی از  از مشهورترین سخنرانان دنیا می گوید: «85% موفقیت افراد، به این دلیل است که آن‌ها ارتباطات و نوع مهارت‌های ارتباطی خودشان را به شدت ارتقا دادند.»

بنابراین اگر می‌خواهیم در تمامی جوانب زندگی خود، موفق باشیم و ارتباط مؤثرتری با دیگران برقرار کنیم، بهتر است تکنیک‌ های افزایش هوش کلامی را بیاموزیم.

برخی از ان تکنیک ها عبارت است از:

یادداشت برداری
مطالعه
شرکت در بحث و گفت و گو
بازی با کلمات
نوشتن نامه
تند گویی
حل جدول

هوش کلامی و فن بيان چه ارتباطي با هم دارند؟

شايد با ارائه تعريفي كوتاه از هوش کلامی، بتوانيم تفاوت آن با فن بيان را به راحتي تشخيص داده و درک نماييم. هوش کلامی، در واقع توانايي استفاده از كلمات به منظور انتقال احساسات خود به افراد ديگر است. اين فرآيند به هر دو صورت گفتاري و نوشتاري قابل انجام مي باشد.
به تعبيري ديگر، هوش كلامي، علم و توانايي تسلط به واژه ها و استفاده درست از آن ها بر اساس مفهوم و ترتيب قرار گرفتن كلمات، شناخت قوانين دستوري و نگارشي و كاربرد واژه ها بر اساس شرايط محيطي مختلف، از جمله تركيب مخاطبان و سوابق گفت و گو با آن ها مي باشد. حال آن كه فن بيان به معنای توانايي سخن گفتن در شرايط مختلف زماني و مكاني می باشد، البتعه يكي از راه كارهاي بروز و نماياندن هوش كلامي، توانايي در نوشتن مي باشد كه اساسا با مكانيزم مهارت فن بيان، تفاوت ماهيتي دارد.

آشنايي با نگارش كلمات، ساختارهاي متنوع جملات، تسلط به متون رسمي و غير رسمي و چگونگي تنظيم آن ها، بخشي از مهارت هاي قابل توجه در حوزه هوش كلامي است. آشنايي و تسلط به اين دسته از مهارت ها علاوه بر گستردگي، به دانسته هاي ما عمق مي بخشد. بدين ترتيب ما مي توانيم به هنگام سخن گفتن با ديگران، جملات كمتري را بر زبان بياوريم و با تكيه بر  عنا و زمان مناسب كاربرد واژه ها، ارتباطات موثرتري را شكل داده و منظور و احساس خود را با قدرت بيشتر و صرف زمان و انرژي كمتر به مخاطبان خود انتقال دهيم.
با توضيحاتي كه ارائه شد مي توانيم چنين نتيجه گيري نمائيم كه شناسايي و تقويت هوش كلامي به نوعي پيش نياز فن بيان و سخنوري بوده و هر فردي كه قصد دارد سخنران توانمندی شود و از طريق جادوي كلام، ديگران را تحت تاثير خود قرار دهد،‌ ابتدا مي بايست با مفهوم و ضرورت هوش كلام آشنا شود و با تمرين و مطالعه، اين ويژگي را در خود تقويت نمايد. فن بيان، بدون توجه به هوش كلامي، در نظر مخاطب در واقع چيزي در حد پرحرفي، حاضر جوابي و يا صرفا شنيدن صدايي دلپذير، نخواهد بود.

هوش کلامی، پديده اي ذاتي است يا اكتسابي؟

هر انساني در بدو تولد، به طور ذاتي داراي توانمندي هاي خاصي مي باشد. برخي ويژگي ها مثل، رنگ پوست، كوتاهي يا بلندي قد و نيروي بدني ارتباطي انكار ناپذير با خصوصيات ژنتيکی افراد دارند، اما بسياري از ويژگي ها و عادات ها از طريق كسب آموزش و تجربه شكل گرفته و تقويت مي شوند که هوش كلامي نيز از اين قاعده مستثنا نيست.
البته عده ای از افراد از سنين كودكي، نشانه هاي هوش كلامي بالاتري را نسبت به همسالان خود نشان می دهند ولي به جرات مي توان گفت، از طريق آموزش و فراهم نمودن بسترهاي لازم در اين خصوص، مي توان به توانمندي افراد در اين زمينه كمک بسیاری كرد. بنابراين، بايد باور ذاتي بودن هوش كلامي و ناتواني در تقويت آن را بدست فراموشي سپرده و در جهت پرورش و ارتقا آن تلاش نماييم.

4 مولفه اساسي هوش کلامی از ديدگاه گاردنر كدامند؟

بررسی هر یک از این مولفه ها به ما کمک می کند تا هوش کلامی خود را ارتقا دهیم.

مفهوم شناسي

يعني اين كه ما بايد در ابتدا بار معنايي و مفهوم واژه ها را در هر زباني بدانيم. به طور مثال، ممكن است يک كلمه خاص در جملات و فضاهاي گوناگون، معاني متفاوتي داشته باشد، پس باید توانايي تشخيص آن را در هر زمانی داشته باشيم. براي مثال، عبارت”سپيده دم”، ممكن است در يك متن سياسي به معناي پايان ديكتاتوري و يا تغيير حاكميت باشد اما در يک متن عاشقانه به معناي وصال يار است و در يک گفت و گوي عادي، معنايي به جز پايان شب نداشته باشد. اين موضوع ارتباطي مستقيم با توانمندي ما در حوزه دايره واژگان دارد.
واژه ها بسته به بستر کاربردی خود می توانند پیغام های متفاوتی منتقل کنند، اما قبل از هر چیزی ابتدا باید معنای کلماتی که استفاده می کنیم را بدانیم و سپس از هر کلمه در جایگاه درست استفاده کنیم.

[aparat id=”yzoSb”]

آوا شناسي

 اگر کلمات با لحن و آوای درستی بیان شوند، به درستی می توانیم منظور خود را برای مخاطبان خود بازگو کنیم. به شناخت وزن، طنين واژه ها و كنش آهنگين آن ها بر يكديگر آوا شناسی گفته مي شود. افرادي مثل اديبان و شاعران كه تواناييِ خلق نثرهاي موزون و يا سرودن شعر دارند، در مرتبه بالايي از تسلط بر آوا شناسي قرار مي گيرند. بكارگيري كلمات هم وزن و هم قافيه به تسلط بالاي خالق آن آثار، کمک می کند و بر آوا شناسي صحه مي گذارد.

آشنايي با قواعد چیدمان کلمات 

اين مولفه به هوش تركيب و چينش كلمات در كنار يكديگر اشاره مي كند، يعني کلمات و عبارات را به گونه اي در كنار هم قرار دهيم که از نظم معنايي و بصري لازم برخوردار شوند و در نظر مخاطب، پر مفهوم و دلنشين جلوه كنند. توانایی ما در جمله بندی و جمله سازی، یعنی به درستی استفاده کردن از کلمات و پشت سر هم قرار دادن آن ها.

درک كاربرد زبان در شرايط مختلف

يعني بتوانيم با شناخت مخاطب و خصوصيات اخلاقي و رفتاري او، سوابق گفت و گو ها و تجربيات قبلي او را بشناسیم و همچنين با پيش بيني تصوري كه او از قصد و نيت ما دارد، از واژه ها و عباراتي مناسب استفاده کنیم و به این شکل قصد و نيت خود را به بهترين شكل ممكن انتقال دهيم.

[aparat id=”MrbeX”]

مهارت هاي هوش کلامی كدامند؟

براي تقويت هوش کلامی به مجموعه اي از مهارت ها نيازمنديم كه هر يک از آن ها، نقشي اساسي را در موفقيت ما در اين حوزه ايفا مي كنند. براي ارتقاي هوش كلامي، مي بايست هنر گوش دادن فعال را به خوبي بياموزيم. مهم ترين عامل در شناسايي و درک واژه ها و عبارات و همچنين ترتيب چينش كلمات در كنار يكديگر، از طريق گوش دادن فعال و موثر حاصل مي شود. اين مهارت علاوه بر تقويت هوش كلامي، نقشي انكار ناپذير در برقراري ارتباطات موثر و پايدار دارد. توانمند بودن در هوش كلامي می تواند ما را به سخنرانان و راويان قدرتمندي مبدل سازد. با تقويت هوش كلامي و به تبع آن كسب مهارت در فن بيان و سخنوري،‌ به افرادي تبديل مي شويم كه ديگران از مصاحبت با ما لذت خواهند برد.
هوش كلامي به طرز قابل توجهي، مهارت توضيح دادن و تدريس نمودن را در ما بهبود مي بخشد و ما را به مدرسان، اساتيد و وكلاي برجسته اي مبدل خواهد نمود، در نتیجه مي توانيم معنا و مفهوم كلمات را به راحتي درک كنیم و در گفت و گو هاي خود به نحو احسنت بهره ببريم، همچنین از طريق مجموعه ای از اين توانمندي ها مي توانيم ارتباطات موثر فراواني را ايجاد و مديريت كرده و به راحتي ديگران را متقاعد سازيم.

شناسايي و تقويت هوش کلامی نقشي انكار ناپذير در موفقيت هاي فردي و اجتماعي ما ايفا مي كند. از طريق هوش كلامي است كه مي توانيم ديگران را تحت تاثير قرار داده و از ديد آن ها فردي محبوب و البته اثرگذار به نظر برسيم. از طريق تسلط بر قابليت هاي هوش كلامي مي توانيم در حوزه فن بيان و سخنوري حرف هاي بسياري براي گفتن داشته باشیم و در مشاغلي همچون نويسندگي، روزنامه نگاري، معلمي، مجري گري، شاعري و حتي سياستمداري كه ارتباطي تنگاتنگ با اين دسته از مهارت ها دارند به موفقيت هايي چشمگير دست يابيم.

چگونه هوش کلامی کودکان خود را ارتقا دهیم؟

کودکانی که از هوش کلامی بالا برخوردار هستند، معمولاً ارتباط بهتری با دیگران برقرار می کنند و همچنین در زندگی شخصی و اجتماعی خود نسبت به دیگران موفق‌تر عمل خواهند کرد، زیرا این کودکان می‌توانند منظور خودشان را بهتر انتقال دهند و مفهوم صحبت‌های طرف مقابل را به خوبی درک کنند. پس در برقراری ارتباط مؤثرتر از دیگران عمل می کنند.
کودکانی که از هوش کلامی بالایی بهره مند هستند، شنوندگان خوبی خواهند بود. پس اگر می‌خواهیم فرزندان ما از هوش کلامی بالایی بهره ببرند، بهتر است به کودکان خود خوب گوش دادن را یاد دهیم.

هوش کلامی همچون عصايي معجزه گر در دستان ما است تا به كمک آن اتفاقات و موفقيت هاي شگفت انگيزي را در زندگي خود رقم بزنيم.