پشیمانی در تصمیم گیری

در درس قبل الویت بندی ارزش ها را بررسی کردیم. در این درس می خواهیم دو نوع جامع پشیمانی در تصمیم گیری را بررسی کنیم و پیشنهاداتی برای جلوگیری از پشیمانی در آینده ارائه کنیم. همچنین پس از آن در مورد مواقعی که نباید از تصمیماتمان پشیمان باشیم نکاتی مطرح می کنیم.

پشیمانی دو ریشه ی کلی دارد. پشیمانی از: کارهایی که تصمیم گرفتیم انجام دهیم و کارهایی که تصمیم گرفتیم انجام ندهیم.

 

پشیمانی در تصمیم گیری – پشیمانی از کارهایی که انجام دادیم

این اتفاق معمولا وقتی میافتد که فکر داشتن چیزی یا انجام کاری مارا درگیر خود می کند و ممکن است اصطلاحا “جَو گیر” شویم و به تصمیمات شتاب زده روی آوریم.

یکی از معروف ترین و رایج ترین انواع پشیمانی “buyers’ remorse” یا پشیمانی خریداران می باشد. این مفهوم به زمانی گفته می شود که پس از خرید چیزی ، از خریدمان پشیمان می شویم. این خرید ممکن است خریدن یک غذای بخصوص باشد و یا مسائل بزرگ تر مانند موبایل، ماشین یا خانه.

دکتر مارکمن (Art Markman) در نتیجه ی تحقیقاتش در مورد انگیزش و تصمیم گیری می گوید

“وقتی هدفی را به صورت آگاهانه در ذهنمان انتخاب می کنیم تمام سیستم انگیزش مغز به کار می افتد تا به آن هدف برسد. در این مسیر تمام اهداف و مسائل دیگر در ذهن فرد کمرنگ و کم اهمیت جلوه می کنند. از این رو ذهن انسان تصمیماتش را طوری برنامه ریزی می کند که به آن هدف نزدیک تر شود و هرچیزی که به آن هدف مربوط باشد اهمیت بالایی برایش پیدا می کند. “

وقتی به فکر خرید یک ماشین میافتید و آن را به عنوان هدفتان انتخاب می کنید مسائل دیگر مانند هزینه های زندگیتان، خرج و مخارج تحصیل فرزندتان و … اهمیت خود را از دست میدهند و شما فقط به خرید ماشین فکر می کنید.

 

اما مسئله این است که به محض اینکه به آن هدف می رسید ( و آن ماشین را می خرید) سیستم انگیزش مغزتان آن اهمیت قبل را به هدف گذشته تان نمی دهد چرا که آن را بدست آورده اید. پس از آن ممکن است مسائل دیگر دوباره اهمیتشان را در ذهنتان بدست بیاورند و در شرایط جدید ممکن است احساس پشیمانی کنید.  

تصمیماتی که در چنین شرایطی گرفته میشوند عموما منجر به پشیمانی می شوند.

برای جلوگیری از پشیمانی در انتخاب های این چنینی شاید بهتر باشد به خودمان زمان بیشتری دهیم و از دور به قضیه نگاه کنیم. شاید اگر خرید آن ماشین را یک ماه به تعویق بیاندازید بتوانید در این مدت دید دقیق تری از شرایط بدست آورید و از آن حالت تکانشی برای تصمیم گیری دور شوید.

اما همیشه منبع پشیمانی کارهایی نیستند که انجام داده ایم.

پشیمانی در تصمیم گیری – پشیمانی از کارهایی که انجام ندادیم

 

به ازای هر فردی که از تصمیمات شتاب زده اش پشیمان است، فردی نیز وجود دارد که از کارهایی که نکرده و ریسک هایی نپذیرفته پشیمان است. 

میزان ریسک پذیری در افراد متفاوت است. افرادی که حتی کمترین ریسک را هم قبول نمی کنند از جمله کسانی هستند که این نوع پشیمانی را بیشتر تجربه می کنند. چرا که به خاطر کم ترین میزان خطر حاضر به انجام آن کار نمیشوند.

اگر شما نیز جز این دسته افراد هستید تکنیک کوچک و ساده ای وجود دارد که شاید بتواند به شما در برخی مواقع کمک کند.

 “بدترین حالت ممکن”

در هنگام گرفتن تصمیمی که میزانی ریسک در آن وجود دارد ، “بدترین حالت ممکن” و احتمال وقوع آن را در نظر بگیرید. در بسیاری از مواقع حتی “بدترین حالت ممکن” هم آنقدر ها وحشتناک نیست. و البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که احتمال وقوع این “بدترین حالت ممکن” نیز معمولا بسیار کم است.

در هرصورت اگر فردی هستید که پایین ترین میزان ریسک را هم قبول نمی کنید باید بدانید که “امنیت” برای شما یک نیاز و یک ارزش است. از این رو شما بر اساس ارزشتان تصمیم گیری می کنید. و اگر در آینده به این فکر افتادید که چرا آن کار را انجام ندادید می توانید این گونه تصمیم خود را توجیه کنید تا در دام پشیمانی نیافتید.

 

با همه ی این اوصاف ، موقعیت هایی پیش می آید که شما تمام تلاشتان را می کنید، سوال مسئله را واضحا مشخص می کنید، گزینه های متنوع را مشخص و بررسی می کنید، پیامدها و نتایج احتمالی هر گزینه را می سنجید، ارزش هایتان را در نظر می گیرید و اولویت های زندگیتان را بررسی می کنید ، اما باز هم نتیجه ی تصمیمتان مطلوب از آب در نمی آید.

در اینجا باید توجه داشته باشید که:

فرآیند تصمیم گیری درست همیشه به نتایج دلخواه منجر نمی شود.

در موارد دیگر ممکن است همان میزان ریسک اندک که آن را از قبل پیش بینی هم کرده بودید دردسر ساز شود .

همانطور که در این مثال ها واضح است در بسیاری از موارد مشکل در نحوه ی تصمیم گیری شما نبوده است بلکه به دلایل مختلف که از کنترل شما خارج بوده نتیجه ی تصمیم برایتان مطلوب نبوده. در چنین شرایطی نباید احساس پشیمانی کنید. البته تجربه ی احساس پشیمانی ممکن است خیلی آگاهانه و به انتخاب مستقیم شما نباشد، اما طرز فکرتان و نحوه ی نگرش شما به مسئله تاثیر زیادی بر میزان پشیمانیتان دارد.

 

تمرین

سناریوهای زیر را در نظر بگیرید:

 

آیا حسین  و آقای سعیدی باید از تصمیم خود پشیمان باشند؟

آیا در زندگیتان تصمیمات مشابه این داستان ها را داشته اید؟ الان احساس پشیمانی می کنید؟