چطور می توانیم منابع انسانی توانمندی داشته باشیم؟ | چالش های منابع انسانی در سازمان

 منابع انسانی سازمان و توانمند سازی نیروی انسانی

•    ارکان اصلی رشد، توسعه و بقای سازمان ها چیست؟
•    چالش های پیش روی مدیریت منابع انسانی سازمان ها کدامند؟
•    منابع انسانی سازمان چه وظایفی را برعهده دارد؟
•    مؤثرترین راهکارها جهت موفقیت هر سازمان کدامند؟
•    توانمندسازی نیروی انسانی چیست؟
•    ابعااد توانمندسازی کدامند؟

منابع انسانی توانمند – منابع انسانی (نیروی انسانی)

وجود انسان در سازمان و نوع نگاه به او، سهم مبرایی در موفقیت یا شکست سازمان خواهد داشت با آغاز هزاره سوم، هر روز نقش منابع انسانی پررنگ تر شده و اکنون از آن به عنوان تنها عامل کسب موفقیت و مزیت رقابتی پایدار در سازمان ها یاد می شود. این امر به خصوص در اقتصاد دانش امروز بیش از پیش به حقیقت پیوسته است با این وجود مدیریت منابع انسانی در سازمان ها با چالش های متعددی مواجهه هستند که از جمله می توان جهانی شدن، کمبود نیروی کارماهر و متعهد، هرم تصمیم گیری، عدم شناخت نیاز کارکنان، ترک همکاری کارکنان قدیمی و با سابقه از سازمان و دیگر مسائلی از این دست نام برد. اما سازمان های کوشا و پویا می توانند با هوشیاری آگاهانه از طریق توانمندسازی کارکنان خود این چالش ها را رفع کرده یا از بروز اکثرآن ها پیشگیری نمایند چرا که بی هیچ تردیدی کارکنان آگاه و توانمند در جهت رفع چالش ها با مدیران ارشد سازمان نهایت همکاری و مشارکت را نموده و گاها دیده شده است می توانند راهکارهای ارزشمندی را در این حوزه ارائه نمایند زیرا در توانمند سازی منابع انسانی، انگیزه، مشارکت، تعهد، خلاقیت و وفاداری نهفته و نهادینه شده است امروزه با وجود اهمیت فوق العاده توانمند سازی، متاسفانه بنا به دلایل متعدد از جمله مبهم بودن اهداف سازمانی، نداشتن تعریف مناسب از روابط کاری و روابط شخصی، نبودن سیستم مناسب ارزیابی عملکرد، عدم تعریف شاخص های مناسب جهت سنجش بهره وری نیروی انسانی و برخی عوامل موجود در بازار که از غیررقابتی بودن محیط کسب و کار و ساختار اقتصادی ناشی می شود سبب شده است که سازوکارمشخصی در جهت کیفی سازی منابع انسانی تعریف نشده و حتی این سازو کار جدی گرفته نشود.

بشر به عنوان رکن اساسی توسعه، در چارچوب فعالیت های گروهی و سازمانی خود ایفاگر نقش مهم و پراهمیتی است. امروزه رشد و توسعه سازمان ها در گرو بکارگیری صحیح منابع انسانی است چرا که نیروی انسانی به عنوان محرک، نقش سازنده، مؤثر و همچنین کلیدی و راهبردی جهت پیشبرد اهداف هر سازمانی محسوب شده و به شمار می آید. شاید به همین دلیل یکی از ارکان اصلی رشد توسعه و بقای سازمان ها نیروی انسانی خلاق و کارآمد باشد. امروزه دیگر تجهیزات، لوازم ماشین آلات برای انجام اثر بخش امور سازمان کافی نمی باشد. لذا اهمیت قائل شدن به منابع انسانی استفاده بهینه از نیروی فکر مهارتهای فردی کارکنان، سازمان را در دستیابی به اهدافشان کمک می نماید. امروزه کارکنان با توجه به توان جمعی فیزیکی فکری خود در مجموع نیروی قابلی را به وجود می آورند این نیروی کار زمانی ارزش واقعی پیدا می کند که در تولید محصول یا ارائه خدمت بی نهایت نتیجه بخش و تأثیرگذار باشد.

همانگونه که می دانید تمامی سازمان های کوچک و بزرگ در راستای تحقق بخشیدن به یک وظیفه یا شغل سازمانی از نیروهای مخصوص آن حرفه بهره گیری می نمایند که براساس آن اهداف خود را عملی و محقق سازند و با مسائل مربوط به افراد مثل پاداش و مزد، استخدام، مدیریت عملکرد و آموزش مرتبط است. بطور کامل تر منابع انسانی (HR) بخشی از سازمان است که مسئولیت یافتن، غربالگری، استخدام و آموزش متقاضیان شغل و همچنین مدیریت برنامه های بهره وری کارکنان را بر عهده دارد لذا همان طور که سازمان ها برای ایجاد مزیت رقابتی تلاش می کند، منابع انسانی نقش مهمی را در کمک به سازمان در این راستا، با تغییرات محیطی سریع برای ارتقای کیفیت کاری ایفا می کند بنا به همین دلیل در هر سازمان یا ارگان کوچک و بزرگ منابع انسانی یکی از ضروریات اساسی به شمار رفته و محسوب می گردد. اولویت این بخش در درجه اول به حداکثر رساندن بهره وری کارکنان و حفاظت از شرکت یا سازمان نسبت به هرگونه مسئله و مشکلی است که ممکن است برای نیروی کار بوجودآید. توجه به نیروی انسانی در سازمان ها طی سال های اخیر بخش عظیمی از زمان و سرمایه سازمان های پیشرو را به خود اختصاص داده است. اکنون سازمان های موفق به خوبی می دانند که هرقدر در زمینه توسعه و ارتقای نیروی انسانی سرمایه گذاری کنند، موفقیت، کارآیی و برتری رقابتی سازمان خود را تضمین کرده اند.

شاید یکی از مؤثرترین راهکارها جهت موفقیت هر سازمانی توجه به منابع انسانی در آن سازمان باشد. بدین جهت سعی و تلاش دست اندرکاران حوزه انتخاب و جذب نیروهای سازمان بیشتر معطوف به چند اصل زیراست:

– برخورداری از توان ذهنی مناسب تحت عنوان خلاقیت و نوگرایی
– برخورداری از توان جسمی بالا
– برخورداری از قدرت کسب مهارت
– برخورداری از توان بالا در جهت فراگیری دانش روز
– برخورداری از انگیزه بالا

درس پیشنهادی : تعریف و مفهوم مدیریت استراتژیک – دوره مدیریت استراتژیک

بطور خلاصه نیروی انسانی با کیفیت و دانش مدار مهم ترین مزیت رقابتی سازمان و کمیاب ترین منبع در اقتصاد دانش محور امروز است. ارائه محصولات و خدمات متفاوت و متمایز با کیفیت، کاهش هزینه ها، خلاقیت و نوآوری و افزایش رقابت پذیری از مزایای وجود منابع انسانی کیفی و دانش مدار است. لذا در سازمان های پیشرو با درک این حقیقت، تلاش وصف ناپذیری جهت بکارگیری بهینه از این منبع کلیدی در حوزه های گوناگون از جمله کیفیت، تولید و مدیریت به منظور تحقق اهداف استراتژیک خود با استفاده از شیوه ها و نظام های نوین اثر بخش کرده اند.

چگونه منابع انسانی توانمندی داشته باشیم ؟ – توانمند سازی منابع انسانی 

به طور کلی اندیشمندان این حوزه توانمندسازی منابع انسانی را به عنوان یک راهبرد اثرگذار به عملکرد و بهسازی سازمان ها معرفی نموده و معتقدند که توانمند سازی نیروی انسانی یکی از نگرش های مهم جدید است که امروزه توسط سازمان ها بکار گرفته می شود. در واقع توانمند سازی، فرآیند نیل به بهبود مستمر در عملکرد سازمان از طریق ایجاد گسترش نفوذ مبتنی بر صلاحیت افراد و گروه ها در تمام حوزه ها و وظایف است که در عملکرد کلی سازمان اثر می گذارد. بطور کلی توانمند سازی یک راهکار مهم برای گسترش سازمان ها و انطباق با تغییرات خارجی است.

توانمند سازی منابع انسانی به عنوان یکی از ابزارهای افزایش بهره وری سازمانی مطرح است. برای توانمند سازی کارکنان الگوها و فرآیندهای بسیاری ذکر شده است اما برخی از اندیشمندان این حوزه معتقدند که این الگوها و فرآیند ها هرچه که باشند باید فعالیت خود را از آموزش پرسنل آغاز کنند چرا که اگر پرسنل دانش، مهارت و نگرش مورد نیاز سازمان را نداشته باشند، توانمند سازی محقق نخواهد شد در نتیجه مدیریت آموزشی به عنوان بازویی نیرومند به مدد مدیران منابع انسانی آمده و با افزایش دانش، مهارت و نگرش پرسنل سازمان، عرصه را جهت توسعه و گسترش موفقیت آمیز مدیران منابع انسانی برای توانمند سازی کارکنانشان آماده می کند.

مفهوم توانمند سازی:

یکی از جنبه های محوری توجه به سرمایه های انسانی سازمان مفهوم توانمند سازی است که به عنوان مقوله ای که بین افراد، وظایف، فناوری، فرآیندهای اطلاعاتی، پاداش و ساختار سازمانی تناسب ایجاد می کند و در نهایت سازمان را جهت نیل به کارآیی و اثربخش رهنمون می سازد، معرفی شده است.
برخی محققین این عرصه بر این باورند که وجود نیروهای انسانی توانمند و متعهد در هر سازمان ضمن کاهش غیبت، تأخیر، جابه جایی، باعث افزایش چشمگیر عملکرد سازمان، نشاط روحی کارکنان، تجلی بهتر اهداف متعالی سازمان و نیز دستیابی به اهداف فردی خواهد شد بر همین اساس سازمان برای رسیدن به اهداف خود بایستی کارکنانی توانمند، خلاق، صاحب نظر، خشنود و با انگیزه داشته باشد.

بطور کلی از دیدگاه برخی از اندیشمندان این حوزه ابعاد توانمندسازی بر اساس چارچوب خاصی که از سوی آنان توصیف شده است دارای ابعادی به شرح زیر می باشد:

الف) مجهز نمودن منابع انسانی به دانش و مهارت های جدید به عنوان تخصص:

ارتقای مهارت و دانش کارکنان که رابطه مستقیمی با اثربخشی کارکنان دارد و جایگزینی دانش گران به جای صنعت کاران ناشی از تغییر پارادایم در توسعه منابع انسانی است و توسعه دانش و مهارت کارکنان برگ برنده سازمان های دانشی است.

ب) ایجاد همکاری:

مدیران جهت رسیدن به اهداف و موفقیت های سازمانی به شدت نیازمند اعتماد و انتشار قدرت و پذیرش ایده های جدید هستند. جریان اطلاعات و دانش تأثیر مثبت بر این بعد و بر پاسخ گویی و مسئولیت پذیری کارکنان دارد.

ج) ایجاد ارتباطات سازمانی:

بطور کلی ارتباطات در سطح کلان وسیله ایی است که دانش منابع انسانی را در مجازی ارتباطی سازمان برای خدمت بهتر به جامعه گسترش خواهد داد توزیع اطلاعات برای کارکنان به منظور عملکرد بالای سازمان حیاتی است. کانال های ارتباطی و اطلاعاتی در سازمان ها موجب ارتقای دانش و اعتماد سازمانی نیز خواهد شد.

د) انگیزه:

توجه به نیازها و انگیزه های کارکنان و پرداخت پاداش براساس عملکرد در این مدل مورد نظر است و پاداش های معنوی (غیرمادی) نسبت به پاداش های مادی از اهمیت بیشتر برخوردارند.

اهمیت توانمند سازی نیروی انسانی در سازمان ها:

یکی از مهمترین دلایل اهمیت توانمندسازی این است که مدیران خود را در اداره سازمان تنها نبیند و بتوانند از ظرفیت های فکری و تخصصی سایر پرسنل خود در حد بالایی استفاده کنند. دلیل دیگر برای اهمیت توانمند سازی در حفظ و نگهداری پرسنل می باشد، چرا که با توانمند سازی پرسنل احساس ارزشمندی و سودمندی می کند و در نتیجه ی آن مشتاقانه برای حضور در محل کار تاکید می کنند، در اینجاست که مقوله پایداری و اصطلاح با هم ماندن معنا گرفته و شکل می گیرد چرا که هر سازمانی برای اینکه بتواند نیروی انسانی خود را حفظ کند بایدشرایطی بوجود آورد که آن ها احساس کنند اعضاء مفید و ارزشمندی در سازمان هستند.

در شرایطی که سازمان ها تحت تأثیر رقابت های اقتصادی هستند ضرورت توجه به کیفیت کاری و بهره وری سازمانی از اهمیت خاصی برخوردار است. سازمان برای اینکه بتواند عملکرد منابع انسانی تحت پوشش خود را بهبود بخشد بایستی با دید کیفی به نیروی انسانی بنگرد و تلاش نماید تا آن جا که ممکن است با ارائه راهبردهای اجرایی، کیفیت عملکرد سازمان خود را در سطح مطلوب حفظ نموده و ارتقا بخشید این یعنی اینکه اصولا هر برنامه مبتنی بر توانمند سازی می تواند به بهره وری منجر شود و تولید بیشتر، خدمات مناسب تر، جذب مشتریان و نهایتا در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازارهای داخلی و خارجی را به همراه آورد. این بهبود مستمر نه تنها برای رویارویی با تهدیدات و فرصت ها در محیط پیچیده امروزی ضروری است بلکه نوید این مطلب است که سازمان فقط اصل متفاوت بودن کارکنان از همدیگر را بپذیرد بلکه برای تفاوت ها سرمایه گذاری کند و آن ها را به کارهایی گمارد که متناسب با توانمندی هایشان باشد.
” توانمند سازی: سازوکاری است مناسب برای مقابله با آنتروپی منفی سازمانی و متعادل سازی سازمان برای حفظ آمادگی برای کسب مزیت رقابتی در دنیای رقابت ”
آنچه در راستای توسعه منابع انسانی اهمیت دارد این است که بهبود منابع انسانی تنها با آموزش های فنی و تخصصی حاصل نمی شود بلکه از طرق مختلف باید به توسعه آن پرداخت بنابراین اگر در مدیریت منابع انسانی سازمان ها، این موضوع یعنی اهمیت دادن به منابع انسانی در حوزه کاری مورد توجه ویژه قرار نگیرد آن سازمان به نوعی دچار مشکل شده و به عبارتی تضعیف می گردد. لذا بوضوح روشن است که موضوع نگهداری منابع انسانی که دو بعد تندرستی و روان درستی را شامل می شود قلمرو وسیعی است که بهداشت و ایمنی، بیمه و بازنشستگی و خدمات رفاهی تنها جز کوچکی از آن است.

به اعتقاد اغلب اندیشمندان این رشته دلایل زیررا برای شدت توجه به توانمندسازی بر شمردند:

1- مطالعات مهارت های مدیریت نشان می دهد که توانمندسازی منابع انسانی بخش مهمی از اثر بخشی سازمانی و مدیریتی است.
2- تجزیه و تحلیل قدرت و کنترل در سازمان ها حاکی از این است که سهیم کردن کارکنان در قدرت و کنترل اثربخشی سازمانی را افزایش می دهد.
3- تجربیات تشکیل گروه در سازمان دلالت براین دارد که راهبردهای توانمندسازی کارکنان نقش مهمی در ایجاد وبقاء و در نهایت بقای سازمان دارد.
تمرین: استفاده ی مؤثر از منابع انسانی و مالی در سازمان برای نیل به اهداف سازمانی چگونه میسر می گردد؟

مقالات مرتبط :