شبکه های اجتماعی هر کدام بنا به اهداف متفاوتی ساخته شده اند، امّا چیزی که آن ها خواسته اند و هدف اصلی تمام آن شبکه ها است، جمع آوردی و گرد هم جمع کردن افراد و اطلاعات موجود در زمینه های مختلف از سر تا سر جهان، براساس یک هدف خاص می باشد و به نظر می رسد تا حدّ زیادی توانسته اند به بیشتر اهداف خود دست پیدا کنند، تقریباً می شود گفت کمتر کسی است که این روزها دسترسی به نت داشته باشد و در فضای مجازی عضو نباشد.
فضاهای مجازی که در ایران طرفدار بیشتری دارند عبارتند از؛ واتساپ، تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک، توئیتر، یوتیوب و آپارات و البته تالارهای گفت و گو در وب سایت ها، گوگل پلاس و کلّی شبکه های اجتماعی دیگر که اکثر ما ایرانی ها در یک یا چند تای آن ها عضو هستیم و هر روز هم به تعداد حضور ما در شبکه های مختلف افزوده می شود، به عبارتی هر روز هم به تعداد پلتفرم های مجازی هم به تعداد کاربرانی که از آن ها استفاده می کنند اضافه می شود.
هدف اصلی شبکه های اجتماعی مجازی چیست؟
در این جا می خواهیم اهداف ساخت تعدادی از فضاهای مجازی معروف را بازگو کنیم.
فیسبوک Facebook چیست؟
فیسبوک یک شبکه اجتماعی مجازی بر خط است که در 4 فوریه سال 2004 میلادی توسط مارک زاکر برگ و دوستانش، ادوارد ساروین، اندرومک کالم، دانستین موسکو و تیزو کریس هیوز در دانشگاه هاروارد به وجود آمد، این فضای مجازی در ابتدا فقط مختص دانشجویان دانشگاه هاروارد و بعد از آن دانشجویان دانشگاه های آیوی کیگ، استنفورد و بوستون هم توانستند در آن ثبت نام کنند و به مرور عضویت در آن برای تمام افراد بالای 13 سال قابل دسترس شد.
جولین آسانش مؤسس و مدیر وبگاه ویکی کیدس در مورد فیسبوک می گوید، منفورترین ابزار جاسوسی است که تا به حال ساخته شده است، هر کسی در آن ثبت نام می کند بداند که به شکل رایگان در خدمت دستگاه های اطلاعاتی کشور آمریکاست و این گنج اطلاعاتی قرن را برای آن ها کامل می کند، او می گوید اطلاعات ذخیره شده در فیس بوک آن را به یک ابزار خطرناک تبدیل کرده است.
فیسبوک وب سایتی است که اپلیکیشن آن هم در گوشی ها قابل نصب است و شبکه اجتماعی مجازی محسوب می شود، کاربران فیسبوک می توانند تصویر، فیلم، نقطه نظرات خود و مقاله های شان را با دوستان خود به اشتراک بگذارند و حتی بدون پرداخت هزینه می شود کسب و کاری در فیسبوک راه اندازی کرد، فیسبوک دارای مسنجر با چت خصوصی و گروهی است و ابزار دوست یابی بسیار محبوبی است. فیسبوک به کاربران جدید خود دوستانی را پیشنهاد می دهد و دوست کاربران را برای آن ها معرفی می کند.
یکی از ویژگی ها جالب فیسبوک این است که پست ها هر کدام برای دیده شدن قابلیت تنظیم دارند، مثلاً یک کاربر در یک پست مشخص می کند که آن پست قابل بازدید برای چه کسانی باشد و آن را از حالت عمومی خارج می کند، در فیسبوک قابلیت ایجاد گروه وجود دارد که به صورت یک صفحه مجزا فعالیت می کند، در این شبکه اجتماعی مجازی امکان لایک کردن و کامنت گذاشتن نیز وجود دارد. در فیسبوک هر کاربر برای خود دارای یک صفحه می باشد و در صفحۀ Home هر کاربر دوستان و صفحه هایی که دنبال می کنند را می بینند.
هر کاربر می تواند برای خود صفحات دیگری نیز طراحی کرده و علایق خود را در آن به اشتراک بگذارد، با همان یک عضویتی که در فیسبوک ایجاد کرده این کار ممکن است، از سال 1388 فیسبوک در ایران فیلتر شد و بعد از مدتی آزاد شد و مدت ها است که بعد آن فقط با فیلتر شکن برای ما قابل دسترس می باشد.
فضای مجازی فیسبوک چطور به وجود آمد و چگونه موفق شد؟
قدمت فیسبوک بیش از 15 سال است، مارک زاکر برگ در سال 2003 در خوابگاه خود فکر ساخت فیسبوک به ذهنش رسید که در ابتدا اسم آن face mash بود و برای طراحی پایانی آن نیاز به هک کردن پایگاه داده هاروارد داشت ولی نتوانست موفق شود و باعث شد در دانشگاهش مورد تنبیه انضباطی قرار گیرد.
امروزه این شبکه اجتماعی مجازی حدود 2/5 میلیارد عضو دارد و تقریباً یک سوم مردم جهان در فیسبوک عضو هستند، فیسبوک در حال حاضر به طور مستقیم بر بیشتر از 70 درصد ترافیک اینترنت جهان اثر می گذارد، او به تأثیر گذارترین کمپانی جهان اینترنتی بدل شده است، باید گفت فیسبوک اولین شبکه اجتماعی محبوب جهان نبود و قبل از آن Myspace وارد جهان ما شده بود و بسیار محبوب بود، امّا زمانی که فیسبوک چت را به ویژگی های خود اضافه کرد بیشتر کاربران Myspace از آن بار سفر بر بستند و به فیسبوک نقل مکان کردند.
این اتفاق در سال 2010 رخ دارد و همین اتفاق بزرگ فضاهای مجازی دیگر را به تکاپو انداخت، گوگل هم در سال 2011 گوگل پلاس را راه اندازی کرد، البته مدت ها بود که فیسبوک از گوگل پیشی گرفته بود و گوگل پلاس چندان توفیقی بدست نیاورد، وقتی در سال 2010 اینستاگرام توانست 50 میلیون کاربر را از طریق اپلیکیشن هایی که در موبایل بود جذب کند، فیسبوک احساس خطر کرد و در سال 2012 آن را با پرداخت 1 میلیارد دلار خرید و الآن بسیار دارایی با ارزشی است.
امروزه اینستاگرام حدود 1 میلیارد کاربر فعال دارد، مارک زاکر برگ در اقدامی دیگر واتساپ را خرید بعد از خرید واتساپ توسط کمپانی فیسبوک، کمپانی فیسبوک به یکی از بزرگ ترین و ثروتمندترین شرکت های تکنولوژی در دنیا تبدیل شد، در نهایت می توان گفت این تکنولوژی ها به غیر از این که در راستای ایجاد ارتباط بهتر بین مخاطبین و گروه ها اثر بهینه دارند به ثروتمند شدن صاحبان خود نیز مشغول هستند.
فضای مجازی اینستاگرام
اینستاگرام یک اپلیکیشن بر پایه نت است که بر روی گوشی ios ، اندروید و Windows Phone مایکروسافت ویندوز نصب می شود همانند فیسبوک اشتراک گذاری عکس، فیلم، متن، مقاله را در برنامه خود دارد و بیشترین خصوصیات این اپلیکیشن (فضای مجازی) شبیه به فیسبوک است، به غیر از گروه ها که نمی توانند یک صفحه جداگانه در قسمت فید داشته باشند.
ماهیت اینستاگرام فضای شبکه اجتماعی مجازی به صورت عمومی است، امّا پیج ها می توانند Privet یا همان شخصی باشند و هر فرد بتواند از عکس و فیلم های خود محافظت کرده و فقط افرادی که می خواهد آن ها را ببینند و به اشتراک بگذارند و این به صورت یکپارچه قابل اجرا است. فیسبوک یک صفحۀ عمومی است که در آن می توانست یک پست خود را یا هر تعداد پستی که نیاز بود به صورت خصوصی به اشتراک بگذارد، امّا در اینستاگرام به این صورت نمی باشد، زیرا یک صفحۀ شخصی یا عمومی است یا خصوصی می باشد، البته به تازگی امکان تبدیل یک صفحه به صفحه بیزینسی که فقط می تواند به صورت عمومی باشد به لیست تعریف های اینستاگرام اضافه شده است.
اینستاگرام از سال 2012 به مالکیت مارک زاکربرگ درآمد، امّا در سال 2010 به وسیله مارک کریکر و کوین سیستروم راه اندازی شده بود.
بعد از خرید اینستاگرام به ارزش 1 میلیارد دلار توسط مارک زاکربرگ و شرکت فیسبوک خیلی ها در برابر زاکربرگ جبهه گرفته و او را یک احمق دانستند، امّا می بینیم که اینستاگرام دنیا را گرفته است، البته این فقط نظر من نیست نظر تمام کارشناسان خبره در دنیا است.
وقتی مارک فهمید که سمت و سوی و افق نرم افزاری به سوی نرم افزارهای موبایلی رفته در بزنگاه، درست تصمیم گرفت و آن را عملی کرد تا دیر نشده و خود و فیسبوک را از این انحطاط نجات داد.
خود کلمه اینستاگرام بر گرفته از telegram به معنی پیام رسانی فوری و instant camera به معنی دوربین فوری می باشد و بر گرفته ایده مایک کرایگر برای ایجاد عکس های جذاب تر با گوشی و اشتراک گذاری سریع آن است.
شریل سند برگ عضو ارشد هیأت مدیره فیسبوک ادعا کرده که بیست و پنج میلیون کمپانی اقتصادی در اینستاگرام پیج مخصوص خود را دارند که از این تعداد 2 میلیون صفحه فقط مربوط به بازاریابان آنلاین می باشد، بعد از انتشار اینستاگرام در سال 2010 که فقط مخصوص گوشی های اپل و آیپد بود در سال 2012 این اپلیکیشن شبکه اجتماعی مجازی برای اندروید نیز منتشر شد و نسخه وب آن در اختیار همگان قرار گرفت، امّا این نسخه وب تفاوت هایی و کاستی هایی نسبت به مدل موبایلی آن دارد.
نسخه ویندوز موبایل در سال 2014 منتشر شد و دیگر کسی جلودار این اپلیکیشن محبوب نبود، اساسی ترین، مهم ترین و جذاب ترین تغییر این برنامه در سال 2017 بود که ویژگی استوری را به قابلیت های خود افزود و بسیار کاربردی و تأثیر گذار است و با این کار ماندگاری خود را تضمین کرد، بعد از آن لایو اینستاگرام نیز به قابلیت های استوری اضافه شد. لایو live همان فیلم گرفتن از طریق استوری اینستاگرام به اشتراک گذاری آن با دنبال کننده های خود به صورت زنده و در لحظه بود.
در سال 2018 گزینه IG TV نیز به قابلیت های این اَپ پر مخاطب اضافه شد، تا قبل از آن ویدئوهایی که می توانستیم در اینستاگرام منتشر کنیم تنها یک دقیقه بود و بعد می توانستیم یک ویدئو 10 دقیقه ای را به صورت یک آلبوم متشکل از فیلم های یک دقیقه ای منتشر کنیم، امّا با آمدن گزینه IG TV ویدئوها تا ده دقیقه قابل انتشار هستند و برای افراد با 10k یا همان 10000 دنبال کننده که اینستاگرام آن فالورها را تائید کند تا یک ساعت هم می شود فیلم آپلود کرد.
می خواهید بدانید کدام ایرانی در اینستاگرام پر لایک ترین بوده است؟
حسن ریوندی طنزپرداز مشهور ایرانی که در شبکه های اجتماعی مجازی بسیار خوش درخشیده در تعداد دنبال کننده و تعداد لایک هر پست جایگاه اول را دارا است او 14/5 میلیون دنبال کننده دارد و جالب است بدانیم مهناز افشار با 12 میلیون دنبال کننده در جایگاه دوم قرار دارد.
بیشترین فالور ها مربوط به افراد زیر است:
1-حسن ریوندی 2- مهناز افشار
3- رادیو جوان 4- رامبد جوان
5- بهنوش بختیاری 6- بی بی سی فارسی
7- گلشیفته فراهانی 8- دنیا جهان بخت
9- الناز شاکر دوست 10- محمدرضا گلزار
از لحاظ میانگین در لایک نیز همان طور که گفتیم حسن ریوندی در مکان اول لیست قرار دارد و علی کریمی فوتبالیست اسبق کشور در رتبه دوم قرار دارد که هر پست او میانگین 500000 لایک می خورد.
لیست پر لایک ترین صفحات ایرانی در اینستاگرام:
1-حسن ریوندی 2-علی کریمی
3-محمد امین کریم پور طنز پرداز 4-علی دایی
5-نوید محمدزاده 6-گلشیفته فراهانی
7-میلاد قاسمی خواه (طنز پرداز) 8-یاس
9-صدف بیوتی 10-هومن ایران منش (طنز پرداز)
فضای مجازی توئیتر
توئیتر twitter یک شبکۀ اجتماعی مجازی است، یک نوع وبلاگ یا میکرو وبلاگ (کوتاه نوشت) به حساب می آید، چون کاربران آن اجازه دارند تا 280 حرف به صورت پیام متنی را که توئیت tweet نامیده می شود پست کنند، معنی لغوی توئیتر جیک جیک کردن می باشد، البته قابلیت آن را دارد که به غیر از نوشته های کوتاه، فیلم، عکس و صدا نیز توئیت می شود، در توئیتر برای مشاهده توئیت های دیگران نیاز به ثبت نام نیست، امّا برای ارسال پست در توئیتر نیاز به ثبت نام می باشد.
توئیتر در مارس 2006 توسط جک دورسی، اوان ویلیامز، نوآهربرت گلا سز، وَبیز استون ایجاد شد و 6 سال طول کشید تا به خوبی بین مردم جا باز کند، از سال 2018 توئیتر ماهانه بیشتر از 321 میلیون کاربر فعال دارد، توئیتر برای اطلاع رسانی در انتخابات 2016 آمریکا نیز اخبار مربوط را پی گیری و منتشر می کرد و بسیار تأثیر گذار بود.
جالب است بدانیم، شعار اولیه توئیتر ?What are you doing «چه کار می کنید؟» بود و در سال 2009 این شعار به ?What’s happening «چه چیزی در حال اتفاق است؟» تغییر کرد، همین امر باعث محبوبیت بیشتر توئیتر شد، زیرا به کاربران اجازه می داد به جای این که فقط در مورد خود صحبت کنند اخبار پیرامون خود را نیز توئیت کنند.
هدف توئیتر از ارائه سرویس خود اجازه دادن به کاربران برای کشف و دریافت اطلاعات از منابع مورد علاقه خود به اشتراک گذاری آن با دیگران است، ما می توانیم پادکست های خود را نیز در توئیتر آپلود کنیم و در سال 2011 توئیتر امکان ارسال مستقیم عکس را نیز به گزینه های شبکه اجتماعی مجازی خود اضافه کرد، البته توئیتر دو سایت وابسته به خود نیز دارد، توئیت پیک و فلیکر که در آن ها هم می شود عکس ها را آپلود کرد.
پیام های توئیتر عمومی می باشد، امّا کاربران می توانند پیام های خصوصی نیز ارسال کنند، یک اخبار مهم از توئیتر در سال 2010 پخش شد که همان سال توئیتر با همکاری کتابخانه کنگره آمریکا توئیت های ارسالی توسط کاربران که حساب های آن ها به صورت عمومی در دسترس همگان است را آرشیو و ذخیره می کند،در توئیتر می توان افراد هدف را راحت پیدا کرد هم فکران، هم صنفان خود و آن ها را دنبال کرد، با Retwitt کردن می توان پست خود را به دست افراد زیادی رساند.
در این فضا زودتر از همه می شود از آخرین و به روزترین اخبار و تحولات آگاه شد، حتی می توانند در مورد نوشته ها و کارهای خود فیدبک گرفته و شما هم نظرات خود را برای توئیت دیگران ارائه دهید.
در 27 آذرماه سال 88 به وقت ایران امکان دسترسی توئیتر در بعضی از نقاط جهان قطع شد و کاربران به جای دیدن صفحۀ اصلی یک پیام انگلیسی دریافت کردند با این مضمون:
آمریکا فکر می کند که دارد اینترنت را با دسترسی اش کنترل می کند، امّا این طور نیست، این ما هستیم که اینترنت را با قدرتمان کنترل و مدیریت می کنیم، پس سعی نکنیم مردم ایران را تحریک کنیم.
