فن خلاصه نویسی در نگارش به معنای نوشتن یک متن در قالبی کوتاه تر می باشد، البته بدون آن که تاثیری بر تغییر معنای آن داشته باشد، از فن خلاصه نویسی و خلاصه نویسی به عنوان نوعی ایجاز نام برده می شود، به این معنا که مقصود در کوتاه ترین حالت بیان می شود. هدف از خلاصه نویسی این است که،خواننده بتواند بدون صرف وقت به جزئیات و نکات با اهمیت دست پیدا کند و به منظور اصلی و هدف نویسنده پی ببرد.
انواع فن خلاصه نویسی چیست؟
فن خلاصه نگاری به معنای نگارش با استفاده از فن خلاصه نویسی است و فن خلاصه سازی یا تلخیص، به معنای خلاصه کردن آثار نویسندگان دیگر با استفاده از فن خلاصه نویسی است.
آن چه که ما با عنوان خلاصه نويسي از آن ياد مي کنيم، شامل فنون مختلف، يادداشت برداري، حاشيه نويسي، خط کشي زير جملات، دسته بندي و علامت گذاري می باشد.
اهمیت فن خلاصه نویسی چیست؟
خلاصه نویسی و فن خلاصه نویسی قسمت مهمی از مطالعه را تشکیل می دهد، زیرا خلاصه نویسی علاوه بر کمک به درک بهتر اطلاعات به ما کمک می کند بیشتر بر روی آن ها تمرکز کنیم و برای مرور مطالب زمان کمتری را صرف کنیم.
انجام این کار از مهم ترین منابع در زمان فراغت یا فراموشی خواهد بود، البته زمانی که بتوانیم مطالب را خلاصه بنویسیم در واقع به این معنا است که آن را به خوبی درک کرده ایم و فهم درستی از آن بدست آورده ایم، زیرا به کمک نوشتن، بسیاری از ابهامات رفع خواهند شد، پس می توانیم بگویم “قسمت عمده مطالعه باید از روی خلاصه نویسی ها صورت گیرد.”
- هنگام مطالعه، دقيق خواني یکی از اصول مهم به شمار مي‌آيد، زیرا در عميق تر شدن يادگيري ما بسیار مؤثر خواهد بود.
- حجم و زمان مرور کمتر خواهد شد و این امکان را به وجود می آورد که چندین بار به روشی سریع آن ها را مورد مطالعه قرار دهیم.
- اگر خلاصه نویسی به روشی صحيح انجام شود به هنگام مرور، بهتر و مؤثرتر از خود مطلب، واقع مي شوند.
- اين امکان را فراهم مي‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با يک موضوع جمع آوری شود و در زمان خواندن نیاز به پراکنده خوانی نباشد و زمان بیشتری تلف نشود.
اهداف خلاصه نویسی
- افزایش اعتماد به نفس
- تفکر و تدبیر در اطلاعات به منظور عمیق کردن مطالب
- افزایش میزان دریافت اطلاعات
- امکان اصلاح و تکمیل اطلاعات
- سازماندهی اطلاعات دریافت شده
- ایجاد فرصت به منظور انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت
- تازه کردن مطالعه و یادآوری
- تداعی معانی و همبستگی مطالب
مراحل فن خلاصه نویسی چیست؟
1.بررسی موضوع اولیه
2.مطالعه پاراگراف به پاراگراف
3.یادداشت برداری از هر پاراگراف
4.مقایسه یادداشت ها با متن اصلی
5.مهم تر از همه اول خوب بخوانیم و یاد بگیریم بعد به خلاصه نویسی بپردازیم.
در فن خلاصه نویسی باید دقت کنیم که ایده ها و نکته های اصلی در دو جمله اول پاراگراف بیان شوند و بقیه پاراگراف ها توضیحات این مطب باشند، اما این امر بدان معنی نیست که بقیه متن مهم نخواهد بود، بلکه در ادامه متن باید به کلمات مهم مانند، نخست، مهم ترین عامل، بیشترین تاثیر، نکته اساسی و در نتیجه بسیار توجه کرد.
مهم ترین دلیل برای خلاصه نویسی یک متن، افزایش خوانایی و آسان‌خوانی است، چرا که با افزایش طول جمله بر حسب کلمه و طول کلمه بر حسب حرف، خواندن دشوار می‌شود.
لذا خلاصه خوانی برای خود انسان مفید است و فوایدی از این قبیل دارد:
1.بهره مند شدن از یادداشت های خلاصه، در مراحل بعد به وسیله مراجعه مجدد به هر کدام از آن‌ها
2.تمرینی برای كار قلمی و رشد نیروی نویسندگی انسان
3. تقویت بینش و رشد فكری خود در سایه این گزینش و تلخیص
4. تسهیل برخوردار شدن از محتویات کتاب و مقالات، در حجمی کم
5. ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای مطالعه
6. کمک در به خاطر سپردن مطالب و از یاد نرفتن آن ها
7. كمك به تمركز فكر هنگام خواندن كتاب و مطالعه سایر مقاله ها.
در چه زمانی خلاصه نویسی کنیم؟
در دوران مطالعه می توانیم مباحث کتاب و جزوه‌ی خود را با استفاده از فن خلاصه نویسی خلاصه نویسی کنیم تا در زمان امتحان از آن ها استفاده کنیم. مثلا، در زمان خواندن خیلی از نوشته ها را برای خود مهم در نظر می گیریم در صورتی که پس از بررسی آن ها متوجه می شویم یک سری از مطلب عادی هستند و بسیاری از مطالب مهم را یادداشت نکرده ایم.
در زمان مرور دوباره مباحث درسی، این بار آن چه را که خط کشیده‌ایم با دقت تر مطالعه می‌کنیم، زیرا این عمل موجب صرف وقت در زمان مطالعه ما می شود. برای مطالعه باید وقت کافی بگذاریم تا بتوانیم بر روی مطالب تسلت پیدا کنیم و بتوانیم مطالب مهم را جمع آوری کرده و یادداشت کنیم، به کمک این مطالب می توانیم تمامی اطلاعات مورد نیاز خود را بدون تلف کردن دوباره وقت بدست آوریم.
يکي از دغدغه هاي مهم تمام پشت کنکوری ها و دانشجویان، کمبود وقت است. همان طور که در مطالب قبل گفته شده برنامه ريزي درست و اصولي براي فردي که قصد موفقيت دارد، بسیار مهم محسوب مي شود و هر انسانی که براي رسيدن به موفقيت برنامه ريزي نداشته باشد، مسلما براي شکست برنامه ريزي خواهد کرد، ولي برنامه ريزي به تنهایی برای انجام این کار خوب نخواهد بود و باعث موفقيت ما نمی شود. در کنار برنامه ريزي بايد از ساير فن ها و تکنيک ها نيز استفاده کنيم.
يکي از مهم ترين اين فن ها و تکنيک ها “فن خلاصه نويسي” است. زمانی که با داوطلبين کنکور و داوطلبین دیگر آزمون هاي سراسري در ارتباط با خلاصه نویسی صحبت می شود آن ها همگی یک پاسخ می دهند.
” وقت کافي براي خواندن مطالب درسي نداريم، پس نمی توانم خلاصه نويسي کنیم”
راز بسیاری از موفقيت های مهم در رتبه بندی ها، خلاصه نويسي درست است، اما اشتباهات رايجی در اين زمينه وجود خواهد داشت که باید مورد بررسي قرار گیرد.
اشتباهات رايج و مهم در خلاصه نويسي چیست؟
ابتدا بايد بدانيم که مفهوم خلاصه نويسي و فن خلاصه نویسی اين نيست که الزاما باید مطالب نوشته شود، بلکه يکي از راه کارهاي که برای خلاصه کردن مطلب، استفاده می سود نوشتن مجدد آن ها است.
یکی ديگر از راه هایی که وجود دارد خط کشيدن زير مطالب و يا هايلايت کردن آن ها می باشد. عده زیادی از دانش آموزان زیر قسمت هایی از کتاب خود خط می کشند یا آن ها را رنگی می کنند، اگر از آن ها دلیل انجام این کار را بپرسیم می گویند آن ها تمامی موارد مهمی است که از مطالعه خود بدست آورده اند.
کشيدن خط زير تمام سطرها يکي از بزرگ ترين و شايع ترين اشتباهاتي است که بين دانش آموزان ديده مي شود. البته آن ها یک اشتباه دیگر هم مرتکب می شوند آن هم نوشتن خود متن به عنوان یادداشت در دفترچه شان می باشد. آن ها با این کار نه تنها به خلاصه نویسی نمی پردازند، بلکه وقت خود را تلف می کنند و سردرگمی را به وجود می آورند.
مورد بعدي که در زمره ي اشتباهات خلاصه نويسي قرار دارد، پراکنده نويسي است. هنگامي که ما خلاصه مطالب را به صورت پراکنده در برگه هاي جدا گانه می نویسیم، علاوه بر اين که جست و جوي مجدد آن ها کاري سخت و زمان بر خواهد بود، ممکن است به سادگي اطلاعات را گم کنیم، آن چه بیان شده است به عنوان اشتباهات موجود در خلاصه نویسی می باشد. البته ما سعی می کنیم در مقاله بعد به چگونگی نوشتن خلاصه بپردازیم.
