اثرات توزیعی پول

وقتی نوبت به توضیح  اثرات توزیعی از تولید پول می رسد؛ اقتصاد دانان از عصر « نیکلاس اورسم » و « خوان دو ماریانا » تا به حال معمولا به توضیح یک نوع اثر بسنده کرده اند.    
همگی آن ها به این نکته اشاره کرده اند که افزایش پول منجر به کشش تمامی قیمت های پولی رو به افزایش خواهد شد و قدرت خرید پول را کاهش خواهد داد. به نظر آن ها این کاهش قدرت خرید قرض گیرندگان را منتفع خواهد ساخت؛ چرا که مقدار قرضی که آن ها بعد از این کاهش باید بپردازند ارزش کم تری نسبت به قبل از آن خواهد داشت؛ و بنابراین چنین نفعی برای قرض گیرندگان لزوما از کیسه ی طلب کاران خواهد رفت. اما در واقع تفسیر این چنینی این اثر خیلی هم درست نیست. 

آن چه که برای همه ما اهمیت دارد مهارت چگونه بالا بردن ارزش پول است، زیرا می خواهیم بدانیم چگونه ارزش پول بالا می رود.

 

این درست است که افزایش در عرضه ی پول احتمالا قیمت های پولی را بالا برده و در نتیجه قدرت خرید هر واحد پول را کاهش می دهد؛ اما این که چنین روندی لزوما به سود قرض گیرندگان و به زیان قرض دهندگان باشد؛  درست نیست.  یک وام دهنده اگر بتواند در زمان قرض دادن افت قدرت خرید پول را پیش بینی کند حتی با کاهش ۲۵ درصدی قدرت خرید پول هم متوجه هیچ ضرری نخواهد شد. فرض کنیم او می خواهد سرمایه ای که قرض می دهد را با ۵ درصد سود باز پس بگیرد ؛ به این ترتیب فقط این پول را با ۳۰ درصد بهره قرض خواهد داد تا بتواند از دست دادن قدرت خریدش را جبران کند. این جبران را در اقتصاد « اضافه ی قیمتی » می نامند؛ یعنی مقدار اضافه ای که بالاتر از نرخ بهره ی خالص پرداخت می شود تا افزایش قیمت پولی مورد انتظار را پوشش دهد. این همان روندی است که در جاهایی که کاهش ارزش پول با سرعت و شدت اتفاق می افتد؛ به راحتی قابل مشاهده است. وام دهنده حتی با وجود کاهش قدرت خرید ممکن است از قرض دادن پول منتفع هم بشود. در مثال بالا اگر کاهش ارزش برخلاف انتظار او به جای ۲۰ درصد با نرخ ۱۵ درصدی اتفاق بیفتد؛ چنین خواهد شد. حال این ۳۰ درصد شامل ۳ بخش خواهد بود : 

۵.۱ درصد نرخ بهره خالص
۲. ۱۵ درصد اضافه ی قیمتی که خسارت ناشی از کاهش ارزش پول را جبران می کند.
۱۰.۳  درصد « سود»

همین مشاهدات با این تفاسیر برای قرض گیرندگان هم قابل انجام است.  آن ها لزوما از کاهش قدرت خرید پول منتفع نمی شوند؛ و حتی اگر افزایش در قدرت  خرید پول کم تر از پیش بینی ای باشد که نرخ بهره ی وام نسبت به آن تعیین شده؛ ممکن  است قرض گیرندگان از این افزایش متحمل « ضرر » شوند. همه ی این ها به  صحت انتظارات آن ها بستگی دارد. با همه ی این ها؛ تولید پول اثر توزیعی دیگری هم دارد. این اثر بسیار مهم تر از آن چیزی است که توضیح دادیم چرا که به انتظارات حاضرین در بازار ارتباطی ندارد. این اثر به نحوی  است که حاضرین  در بازار نمی توانند با استفاده از دقت یا احتیاط بیشتر از آن جلوگیری کنند. 

 

برای فهم این اثر توزیعی باید متذکر شویم که تبادل و توزیع؛ فعالیت های منفصلی نیستند. در روند تعاملات بازار این ها دو روی یک سکه هستند. فرد الف سیبش را به ازای گرفتن گلابی فرد به او می دهد. بعد از این تبادل توزیع سیب و گلابی متفاوت با آن چیزی می شود که در غیر آن صورت می بود. بنابراین هر تبادلی منجر به تغییر « توزیع » منابع نسبت به حالت قبل از آن خواهد شد. چنین بر می آید که هر تولید افزوده ای از کالاها و خدمات هم مستلزم چنین تاثیری بر توزیع خواهد بود. مشخصا عرضه ی جدید محصول جهت توزیع  را به سود تولید کننده ی آن تغییر خواهد داد. حال تولید پول را در نظر بگیریم. این جا هم مقدار اضافی حاصل از روند تولید وقتی فروخته می شود در وهله ی اول؛ اولین دارنده ي آن یعنی تولید کننده اش را منتفع می سازد. او می تواند مقدار کالا و خدمات بیشتری  را نسبت به چیزی که در غیر این صورت می خرید؛ خریداری کند. هزینه ای که او روی این کالاها و خدمات انجام می دهد؛ سطح درآمد فروشندگان این کالاها را نیز افزایش خواهد داد. این روند اما عده ای را هم متضرر خواهد کرد؛ کسانی از حاضرین در بازار که درآمد پولی شان در ابتدا افزایش نیافته؛ اما با افزایش مقدار پول و شیوع اثرات آن به تمام نقاط اقتصاد باید قیمت های بیشتری را بپردازند. 

 

همچنین بخوانید: چند نمونه تبلیغات کاغذی شرکت های بزرگ دنیا

 

بنابراین تولید پول « درآمد حقیقی را از دارندگان بعدی به سمت دارندگان قبلی آن بازتوزیع می کند.» همان طور که اشاره کردیم این باز توزیع نمی تواند از طریق امتظارات خنثی شود. حتی کسانی که از این موضوع آگاهی دارند نمی توانند جلوی اتفاق افتادن آن را بگیرند. آن ها صرفا می توانند سعی کنند تا جایگاه نسبی شان را در این روند بهبود ببخشند؛ یعنی سعی کنند کالاهای خود را به اولین دارندگان پول جدید و ترجیحا خود تولید کننده ی پول عرضه کنند. این اثر توزیعی کلید درک اقتصادهای پولی است. این موضوع تقریبا دلیل اصلی تمام کشمکش های موجود در اطراف تولید پول است. 

 

برای شفاف سازی بیشتر تاکید می کنیم که اثرات توزیعی برآمده از تولید؛ فی نفسه نامطلوب نیستند. بلکه در مقابل این اثرات عناصری اساسی در روند بازار هستند که باعث ایجاد تولید مداوم برای خدمت رسانی به مصرف کننده می شوند.