با نوجوان بی نظم و شلخته خود چه کنم

نظم و ترتیب یکی از مهمترین قوانین طبیعت و هستی است و رعایت آن علاوه بر صرفه جویی در وقت و هزینه، کیفیت انجام کارها را نیز به مراتب بالا می برد.یکی از چالش هایی که والدین با آن مواجه هستند بی نظمی ها و شلختگی های فرزندان در خانه است که والدین به شدت گله مند هستند و سعی می کنند جهت حل آن به مشاورین متخصص مراجعه کنند.اما نظم و انضباط در نوجوان مسئله دیگری است. نوجوانی به دلایل شرایط خاص و حساس خود، رفتار متفاوتی را می طلبد.

ویژگی های دوران نوجوانی

نوجوانی دوره ای است که طی آن بی نظمی های شدیدی در ابعاد مختلف وجودی فرد همچون احساس، عاطفه، جنسی، جسمانی و … مشاهده می شود که متعاقب آن نوجوان احساس آشفتگی درونی شدیدی می کند.

دوران نوجوانی دوران بسیار پیچیده و مشکلی است (نوجوان اعتراض می کند، ادعاهایی دارد، رجز خوانی می کند) زیرا که نوجوان دوران کودکی را پشت سر گذاشته و وارد مرحله نوجوانی شده است.

او می خواهد از حالت تابع بودن به حالت استقلال برسد.

معمولاً نوجوانان به دنبال کسب و کشف هویت هستند یا به دنبال داشتن سبک مشخصی از زندگی هستند که شاید این بی نظمی آن ها نتیجه همان کنجکاوی آنان باشد.

بی نظمی و اصطلاحاً شلختگی او در این دوران را می توان اعتراضی مستقیم به نفوذ و سلطه والدینش قلمداد کرد.

او با مرتب نکردن اقامتش و در هم ریختگی آن قصد دارد که حریم و قلمرویی را برای خود مشخص نماید و از آن طریق سعی بر شناخت خود دارد و خودش را پیدا می کند.

از نظر او مرتب نکردن اتاقش روشی است که به وسیله آن می تواند به والدینش اجازه ورود یا داخل نشدن به اتاق خود را بدهد.

بسیاری از نوجوانان از این مرحله به سادگی و راحتی می گذرند. ولی بعضی از مواقع ممکن است حالت هیجان، برخورد و سرکشی به وجود آید که بدون شک این مرحله از زندگی نوجوانی برای خود او و همچنین برای پدر و مادر بسیار مشکل، ناگوار و دشوار خواهد بود.

کلاً نوجوانی دوران تخیلات، هیجانات و عواطف حساب نشده و ناموزون است که بعضی آن را به نام «مستی سباب» تعبیر کرده اند.

حضرت علی (ع) می فرماید:

جهلُ الشباب مَعذورُ و عِلمُهُ محصور  عذر نادانی نوجوان، پذیرفته و علم او در این دوران محدود است.

آیا باید نوجوان خود دائم سر و کله بزنیم

 

سر و کله زدن با بعضی از نوجوانان بسیار مشکل است و بعضی از پدر و مادرها به خاطر داشتن فرزند نوجوان عزا و ماتم می گیرند.

پدر و مادر باید به این نکته توجه کنند که هر مشکلی که برای نوجوان بوجود می آید،

او علت را از جانب پدر و مادر خود می داند، اگر او تنهاست، اگر در محیط مدرسه مشکلی برای او بوجود می آید، اگر از زندگی لذت نمی برد و …

بنابراین شما به عنوان پدر و مادر باید تحمل کنید و نباید آن را به دل بگیرید و مسئولیت خود را رها کنید و بگویید دیگر با او کاری ندارم.

پدر و مادر باید به فرزند نوجوانشان اجازه دهند که برحسب شرایط محیط، خود مستقلاً فکر کند، عمل کند، رشد کند، به تکامل برسد و وضع خود را درک کند ولی باید از طرف پدر و مادر راهنمایی شود.

فرزند نوجوان شما ممکن است بعضی از راهنمایی ها و توصیه های شما را قبول کند و بعضی از آنها را رد کند.

اگر در موردی شما مخالف نظر او هستید سعی کنید به حرف او گوش کنید و اصول علمی، اخلاقی و فرهنگی را که مورد قبول شما و جامعه شماست به او گوشزد نمایید.

فرزند نوجوان شما باید فکر کند و مطمئن گردد که شما او را از جان و دل دوست دارید و باید مطمئن گردد که اگر با عملی که انجام داده است موافق نیستید و آن را دوست ندارید ولی خود او را به عنوان یک انسان و فرزند خود دوست دارید.

اگر نسبت به موضوعی از او آزرده شدید از انتقادهای مکرر بپرهیزید و خیلی ساده به او بگویید که شما مخالف نظر من هستید، ولی حق فرزند شماست که اظهار نظر کند.

پدر و مادر هیچ گاه نباید خود را با فرزندان خود مقایسه کنند مثلاً نباید بگویند موقعی که من به سن تو بودم چه می کردم، زیرا پدر و مادر باید بدانند که فرزندشان در زمان دیگری زندگی می کند و مثل آنها نیست.

پدر و مادر باید بدانند تغییر خلق و خوی نوجوانان کاملاً طبیعی است. این تغییر خلق و خوی نه فقط در نتیجه هورمون هایی است که در دوران بلوغ ترشح می شود بلکه مربوط به عوامل مختلف و هیجاناتی است که در این سنین وجود دارد.

در این سن نوجوان اشتباه می کند و خوشبختانه به اشتباه خود پی می برد و تجربه می آموزد.

دوران نوجوانی سیر خود را طی خواهد کرد و به آخر خواهد رسید و سرانجام فرزند نوجوان شما تمایل بیشتری پیدا می کند که با شما بیشتر باشد، صحبت کند، گفتگو کند و به حرف های شما گوش کند و عمل کند البته اگر رفتار شما با او مناسب باشد و با محبت، علاقه و آرامش با او رفتار کنید.

آیا فقط نوجوان من شلخته است ؟

 

خیر، بسیاری از نوجوانان در این سن بی نظم و شلخته هستند و بعضی ها هم بسیار وسواسی و حساسیت در نظم دارند. بعضی ها هم علائم دیگری دارند.

بعضی از نوجوانان دچار پرخوابی یا کم خوابی هستند و احتمالاً بعضی ها هم دچار پرخوری یا بی اشتهایی می شوند.

بعضی از نوجوانان ممکن است پر حرف یا کم حرف، تنبل و یا گوشه گیر هم بشوند.

خیلی ها حوصله بیرون رفتن با خانواده را ندارند و خصوصاً نسبت به درس سهل انگار و بی تفاوت می شوند ولی بعضی از آنها هم بشدت درس خوان و جدی هستند.

ممکن است خیلی برای شما عجیب هم باشد که فرزند شما با هم سالانش بسیار خوش اخلاق و خوش برخورد است ولی با شما رفتاری مستبدانه توام با سرکشی دارد.

می خواهم اشاره کنم که همه این تناقضات امری طبیعی است ولی می تواند شما والدین را دچار سردرگمی کند.

عادات مخرب روابط والدین و نوجوان

 

عادات یا روش هایی وجود دارد که بسیار در ارتباطات تخریب گر هستند از جمله:

1 – غر غر کردن

2 – مقایسه کردن

3 – انتقاد کردن

4 – سرزنش کردن

5 – تنبیه کردن

6 – گله و شکایت

7 – رشوه و باج دادن

8 – تهدید و تحقیر

باید دقت کنید که چقدر از این واژه های تخریب گر ارتباطی در طول روز در مورد فرزندتان استفاده می کنید؟

پس لطفاً آن ها را شناسایی کنید و سعی کنید آنها را متوقف کنید و فعالیت های مثبت یا عادت های خوب دیگر را جایگزین کنید.

عادات تحکیم روابط والدین و نوجوان

 

1 – شما باید اظهار کنید که در اختیار او هستید و او نیز این حس را داشته باشد که می تواند هر موقع بخواهد نزد شما بیاید و با شما رابطه برقرار کند و مورد حمایت شما قرار بگیرد.

2 – در جلوی او بنشیند و تلویزیون یا تلفن را قطع کنید.

به صحبت های او و آنچه در نظر و فکر اوست را با جان و دل بشنوید.

3 – سوال خود را به طور ساده و دقیق بیان کنید زیرا ممکن است فرزند شما سوال را خوب متوجه نشود و عکس العمل نامناسب از خود نشان دهد.

4 – موقعی که صحبت می کنید به عنوان یک فرد مصمم و با عقیده با او صحبت کنید و حالت تمکین و فروتنی نگیرید.

5 – همیشه به او احترام بگذارید.

6 – اگر جایی اشتباه کردید با شهامت تمام عذرخواهی کنید.

7 – اگر موفقیت بدست آورد یا مسئولیتی را هر چند کوچک پذیرفت حتماً او را تشویق کنید.

8 – به او اعتماد کنید.

9 – او را همان گونه که هست بپذیرید.

10 – درباره تفاوت ها و اختلاف ها صحبت کنید.

او فرزند شماست. سر و صورت او را نوازش کنید. اگر اجازه می دهد او را در آغوش بگیرید و سعی کنید بیشتر و بیشتر با او ارتباط صمیمانه داشته باشید.

 

در برابر شلختگی نوجوان خود چه باید بکنیم

 

بعضی از پدر و مادرها در مقابل نامرتب بودن اتاق و شلخته بودن فرزندشان بسیار حساس اند و موقعی که با او صحبت می کنند. فرزندشان شدیداً از خود دفاع می کند حال ما والدین چه باید بکنیم؟

1 – حد و مرز و قانون برای او تعیین کنید و در اجرای قانون جدی و قاطع باشید.

چون یک اتاق برای نوجوان دنیای خصوصی و شخصی اوست اگر واقعاً تحملش برای شما سخت است این حق و مسئولیت شماست که به فرزند خود علت مخالفت خود را با دلیل بیان کنید.

اما بیش از حد برای او قانون تعیین نکنید یعنی حاکمیت مطلق نباشید.

2 – پدر و مادر هیچ گاه نباید به نوجوان خود بگویند که ما پدر و مادر تو هستیم و باید از ما اطاعت کنی چون این نوع گفتارها نوعی تحکم و دستور است و رابطه فرزند و والدین را از بین می برد و یک نوع نزاع بین والدین و فرزند بوجود می آورد اما باید به او هشدار داد.

3 – هیچ وقت به جای او اتاقش را مرتب نکنید خصوصاً زمانی که در منزل نیست چون باعث از بین رفتن امنیت نوجوان شما می شود و وقتی نوجوان در اتاق یا دنیای شخصی خود احساس امنیت نکند به دنبال یافتن هویت وارد دنیای خارج می شود. در ضمن مرتب کردن و جمع کردن وسایل اتاقش وظیفه شما نیست و مسئولیت خود اوست.

4 – قبل از وارد شدن به اتاقش حتماً در بزنید و منتظر پاسخ او باشید نوجوانان معمولاً دوست دارند تنها باشند، با کسی در ارتباط نباشند. آنها معمولاً موزیک گوش می کنند و در اتاقشان را می بندند.

وقتی که شما در نزنید نوجوان احساس می کند که مورد حمله و هجوم شما قرار گرفته و قرار بود که شما او را غافلگیر کنید به همین خاطر گارد بیشتری گرفته و بیشتر تلاش می کند با بی هم ریختگی های بیشتر از خودش در برابر حملات غافلگیرانه شما محافظت کند.

5 – روی این موضوع (شلختگی های او) بیش از حد پا فشاری نکنید، حساس نباشید، عصبانی نشوید چرا که در نگاه نوجوان قدرت شما زیر سوال می رود.

6 – با او بحث و مجادله نکنید. چرا که موضوع آنقدر اهمیت ندارد. گمان نکنید که چون نوجوان شما از شما سرپیچی می کند سپس حتماً شما را دوست ندارد.

او تنها می خواهد مقاومت شما را امتحان کند.

پس کاری به کارش نداشته باشید.

و نکته آخر اینکه هیچ وقت او را تنبیه بدنی نکنید حتی برای هر موضوع مهمی که اتفاق افتاده است و یا حتی قانونی را زیر پا گذاشته است؛ زیرا تنبیه بدنی باعث می شود نوجوان احساس حقارت و آشفتگی کند و نه تنها ارتباط حال حاضر او با والدین از بین می رود بلکه در آینده نیز سست و ناپایدار خواهد شد.

در هر حال پدر و مادر باید آرام، صبور، با حوصله و با متانت باشند و در حالی که محبت و علاقه خود را نسبت به فرزند نوجوانشان ابراز می دارند در اختیار او باشند.

پدر و مادر باید بدانند که این تغییرات خلق و خوی و رفتاری کاملاً طبیعی است.

بنابراین پدر و مادر در حالی که به نوجوان خود استقلال و شخصیت می دهند نباید بدون چون و چرا تسلیم خواسته های او شوند بلکه باید رفتاری هوشمندانه و به آرامی با او برخورد کنند و قاطعیت در رفتارشان داشته باشند و او را از جهات مختلف راهنمایی کنند تا فرزند نوجوان آنها خود درک کند که والدینشان در جهت صلاح و حمایت او چنین رفتاری می کنند.

مقالات مرتبط :