موانع توانمند سازی بانوان چیست؟ اگر به بحث های اقتصادی و توسعه پایدار علاقمند باشیم، حتما در مورد راه کارهایی برای توانمندی بانوان به عنوان نیمی از نیروی کار هم شنیده اید. طبیعی است که در شرایط یکسان با مردان، میزان مشارکت بانوان در طرح های اقنصادی و توسعه یکسان خواهد بود. در واقع منظور و هدف از توانمند سازی بانوان، همین افزایش توان و قابلیت های بانوان می باشد.
در تعریف توانمند سازی بانوان می توانیم بگوییم که توانمند سازی یعنی، بانوان به عزت نفس و اعتماد بنفس لازم در گفتار و کردارشان برسند و بتوانند به طور کامل خود را ارزیابی و استعداد ها و قابلیت های خود را بشناسند. آن ها باید قدرت و جسارت روبرو شدن با مشکلات را داشته باشند و با شناخت هدف هایشان، مهارت ها و توانایی های لازم را کسب و حرکت به سمت هدف هایشان را آغار کنند. در این مسیر همچنان با افزایش توانمندی هایشان به هدف هایشان برسند. توانمند سازی بانوان باید منجر به کاهش فقر و بیکاری بانوان و کاهش نابرابری ها علیه آن ها شود.
توانمند سازی زنان به منظور افزایش شناخت و خود آگاهی، افزایش اعتماد به نفس و آزادی در انتخاب جزئی از اهداف توسعه انسانی شناخته شده است. توانمند سازی بانوان به معنای تسلط بیشتر بر منابع و کسب منافع برای زنان است.
اما اگر زمینه های لازم تامین نشود، این امر محقق نشده و بانوان نمی توانند نقشی در توسعه کشور بردارند. در واقع در این مسیر همواره موانع و چالش هایی وجود دارد.
اهمیت توانمند سازی بانوان چیست؟
دلایل عمده اهمیت توانمند سازی بانوان در اکثر گزارش ها به شرح زیر است:
۱- نقش عمده زن در خانواده در جایگاه همسر و مادر و تربیت نسل آینده
۲- ایجاد عزت نفس در بانوان و آگاهی به حقوق فردی و اجتماعی خودشان (آگاهی به برابری های جنسیتی)
۳-توسعه و شکوفایی فعالیت های اقتصادی (دسترسی به عوامل تولید مثل زمین، سرمایه، کار)
۴- پشت سر گذاشتن فقر و تنگ دستی (رسیدن به رفاه نسبی در درآمد و تغذیه)
۵- افزایش سطح بهداشت
۶- امکان دستیابی آموزش و دسترسی به منابع (آگاهی و مهارت ها) و کنترل (بر زندگی خود و توانایی مدیریت شرایط درون و بیرون از خانه)
۷- بکارگیری زنان در تصمیم گیری ها
چالش ها و موانع توانمند سازی بانوان
چالش ها و موانعی که بر سر راه توانمند سازی بانوان وجود دارد را در سه سطح می توان بررسی کرد:
در سطح جامعه، سازمان ها و در سطح فردی.
موانع و چالش ها در سطح جامعه
شاید بیشترین و مهمترین مانع در این سطح باورهای سنتی و فرهنگی در جامعه است و بعد از آن سیاست های کلی دولت ها و هنجارها و ارزش های اجتماعی و چهارچوب های سیاسی که در رابطه با بانوان در جامعه وجود دارد. فرهنگ سیاسی ناسالم و کمبود چهارچوب های فمنیستی که نقش ها را وابسته به جنسیت ندانند و در مشاغل و موقعیت های شغلی برابری را اجرا نمایند، هم در این سطح قرار می گیرد. مثلا خانواده های از بانوان توقع بر عهده گرفتن نقش های اقتصادی و مدیریتی را ندارند، بلکه از آنان فقط توقع ماندن در خانه و بر عهده گرفتن نقش همسر و مادر را دارند.
موانع و چالش ها در سطح سازمان ها
شناخت سازمان ها و نهادهایی که در رابطه با توانمند سازی بانوان فعال هستند از ساختار اجتماعی، فرهنگی و مذهبی جامعه. در واقع این سازمان ها مانند شمشیر دو لبه عمل می کنند و اگر آگاهانه عمل نکنند به جای سازنده بودن موجب تخریب می شوند. این که سازمان ها بدانند تا چه حد مجازند در تغییر باورها مداخله کنند. در صورتی که طرح های آن ها پایین تر از حد انتظار ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی باشد موجب دل سردی و در صورت فراتر بودن، موجب شکست طرح می شود.
موانع و چالش ها در سطح فردی
در سطح فردی، نوع نگاه بانوان به وضعیت و شرایط خودشان یکی از بزرگترین و مهمترین چالش ها می باشد. نداشتن آگاهی و شناخت بانوان از توانایی ها و قدرت هایی که دارند. همه ی این ها موجب کاهش عزت نفس و اعتماد بنفس بانوان شده و یکی از مهمترین و موثرترین موانع توانمند سازی بانوان است. باور یک زن متاهل به اینکه همسرش باید کنترل زندگی او را در دست بگیرد، یکی از باورهای ناکارآمد در بانوان است. آگاه نبودن به حقوق انسانی خود نیز از موانع دیگر می باشد. داشتن باور ضعیف و ناتوان بودن و دیگر باورهای ناکارآمدی که در طول تاریخ از سمت جامعه و فرهنگ و مردان به ما زنان القاء شده، موجب شده پذیرش توانایی ها و قدرت هایمان برای ما سخت و دور از ذهن باشد.
راه حل های عملی مقابله با چالش ها و موانع توانمند سازی بانوان
در این جا هم به ارائه راه حل ها و روش های مقابله با چالش ها در همان سه سطحی که برای موانع مطرح کردیم، می پردازیم.
راه حل موانع توانمند سازی بانوان در سطح جامعه
در این سطح باید تصمیمات در سطح کلان کارآمد شود. به بانوان فرصت های برابر برای مشارکت در مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی داده شود. در واقع نیاز هست قوانین جدیدی برای تسهیل و گسترش فعالیت های بانوان تصویب شود و دولت نقش حامی برای توانمندسازی بانوان را بر عهده بگیرد و به آن اهمیت فراوان دهد. در این رابطه تصویب قوانین مدنی که در سطح خانواده و جامعه از حقوق بانوان حمایت کند، لازم و ضروری است. همچنین تسهیل شرایط کسب و کار، به عنوان یکی دیگر از مهمترین عوامل توانمند سازی بانوان، دارای اهمیت است.
همچنین در کنار همه ی حمایت ها و آموزش ها و قوانینی که در رابطه با بانوان انجام می شود، باید به مردان نیز در سطح جامعه آموزش های لازم را داد تا معتقد به برابری بانوان بوده و آن ها نیز به عنوان همراه در این مسیر در کنار بانوان قرار گیرند نه این که خودشان تبدیل به اصلی ترین موانع توانمند سازی بانوان در بخش های مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و حتی خانواده عمل کنند. متاسفانه بانوان کشور ما، ایران در این سطح با مشکلات زیادی روبرو هستند و رفع این موانع که ریشه های سنتی و مذهبی را به همراه دارند بسیار سخت و طاقت فرسا است و شاید نیاز به سال ها شکیبایی و فرهنگ سازی و مبارزه دارد.
راه حل موانع توانمند سازی بانوان درسطح سازمانی
در این سطح می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- تسهیل و تقویت قوانینی در رابطه با بکارگیری بانوان در سازمان ها و ادارات
۲- گسترش و ایجاد شبکه برای توسعه اقتصادی بانوان
۳- ایجاد سازمان ها و نهادهایی که تمرکز بر توانمند سازی بانوان دارند
۴- پرورش فعالان اجتماعی و برنامه ریزان برای توسعه توانمندی های بانوان در تعاریف و مفاهیم
در واقع باید توانمند سازی بانوان یکی از اولویت های سازمان ها باشد و نه فقط قشر ضعیف از لحاظ اقتصادی بلکه تمام اقشار بانوان و سطوح اجتماعی مد نظر قرار گیرند. هر چند تغییرات فردی اهمیت به سزایی در موفقیت و توانمندی بانوان دارد اما تغییراتی که در رویکردهای جامعه و به دنبال آن در سازمان ها ایجاد می شود تاثیر چشم گیر و غیرفابل انکاری بر فرد خواهد داشت.
راه حل موانع توانمند سازی بانوان سطح فردی
جدا از تمام تصمیماتی که در سطح جامعه و سازمان ها گرفته می شود یا نمی شود، توانمند سازی خود فرد اهمیت زیادی در این بحث دارد. آگاه سازی فرد نسبت به حقوق فردی و اجتماعی خود و دادن آموزش های لازم به بانوان در سطح مدارس تا دانشگاه ها و در کنار آن آموزش های همزمان به آقایان در تمام رده های سنی و سطوح اجتماعی در جهت آگاهی و پذیرش برابری جنسیتی و حمایت از بانوان به عنوان هم نوع خود از مهمترین راه کارهای عملی در رفع موانع در سطح فردی است. در واقع جامعه نقش زیادی در فراهم کردن زمینه های پرورش و توانمندی فردی دارد.
در عین حال هر فرد به طور مجزا موظف است به آموزش و آگاهی خود اهمیت داده و در جهت توسعه فردی خود کوشا باشد. همچنین بانوان باید گروه های حمایتی در کنار هم تشکیل دهند. آن ها می توانند در کنار هم به دنبال حل مشکلات و راه حل های لازم جهت کارآفرینی و یا دیگر زمینه های توانمند شدن باشند. در این سطح هر فردی موظف است به دنبال کشف توانایی و استعداد و قدرت های خود بوده و به دنبال آن برای خود هدف گذاری نماید. سپس با شناسایی هدف ها، جسارت و اعتماد لازم به خود را در حرکت به سمت آن هدف ها کسب کرده و با ایجاد مهارت های لازم، اقدامات لازم برای رسیدن به آن ها را شروع نماید.
