در این مقاله به آموزش تئوری انتخاب می پردازیم.
تعریف تئوری انتخاب – آموزش تئوری انتخاب
در این بخش از دوره ی شخصیت شناسی می خواهیم به بررسی و تعریف تئوری انتخاب که توسط دکتر ویلیام گلاسر ارائه شده است بپردازیم. تئوری انتخاب لنز های جدید و دقیقی به ما خواهد داد که می توانیم با آن ها زندگی، شخصیت، نیازها و رفتارهای خودمان و دیگران را بهتر درک کنیم.
تئوری انتخاب بر ده اصل بنیادی استوار است. در این درس و درس های آینده به تدریج این اصل ها را بیان می کنیم و توضیحات و اطلاعات تکمیلی در رابطه با هرکدام را ارائه می کنیم.
پیش از شروع مطالعه شاید لازم باشد 6 سوالی که در درس اول مطرح شد را مرور کنید تا در هنگام مطالعه ی مفاهیم تئوری انتخاب، با نگاهی منتقدانه به آنها بنگرید و دیدگاه ویلیام گلاسر را به انسان بهتر بشناسید
10 اصل تئوری انتخاب
اصل اول در تعریف تئوری انتخاب
ما تنها می توانیم رفتار خودمان را در زندگی کنترل کنیم و هیچ کنترلی روی انتخاب ها و رفتار دیگران نداریم.
اصل دوم در تعریف تئوری انتخاب
تنها چیزی که می توانیم به دیگران بدهیم اطلاعات است.
دو اصل بالا را به خاطر نزدیکی و همپوشانیشان با هم توضیح میدهیم.
مثال زیر را که در کتاب تئوری انتخاب بیان شده در نظر بگیرید :
وقتی تلفن منزلتان زنگ می خورد این صدا به شما اطلاع م یدهد که شخصی می خواهد با شما صحبت کند. اما آیا این بدین معنی است که شما حتما مجبور می شوید تلفن را جواب دهید؟ شاید حوصله نداشته باشید و انتخاب کنید که آن را نادیده بگیرید.
در واقع گلاسر معتقد است محرک های بیرونی (external stimuli) نمی توانند ما را مجبور به انجام کاری کنند وتنها اطلاعاتی را به ما می دهند. شاید مثال بالا خیلی ساده بود. بگذارید مثال دیگری را در نظر بگیریم.
یک شخص نظامی را در نظر بگیرید که در جنگ اسیر می شود. او را در اتاق شکنجه میبرند و از او اطلاعات می خواهند. اما در مقابل آن همه درد و رنج و فشار ، زندانی کلامی به لب نمی آورد. حتی وقتی تفنگ را هم روی شقیقه ی کسی بگیرید نمی توانید او را مجبور به انجام کاری کنید که نمی خواهد. حتی اگر شخص نهایتا تسلیم شود، او واقعا مجبور نشده، بلکه انتخاب کرده برای رهایی از این درد و رنج کاری که میخواهید انجام دهد.
درس پیشنهادی : تفاوت هوش هیجانی eq و بهره هوشی iq در چیست ؟
گلسر آموزش کتاب تئوری انتخاب را اینگونه شروع می کند
” فرض کنید بتوانید از تمام مردم جهان که گرسنه، فقیر و مریض نیستند پاسخی صاقانه به این سوال بخواهید “حالتان چطور است؟ میلیون ها نفر خواهند گفت: من بدبختم.
اگر بپرسید چرا؟ تقریبا همه شان شخص دیگری را مسبب بدبتیشان میدانند – همسرشان، همسر سابقشان، فرزندانشان، معلم هایشان، دانش آموزانشان، همکارانشان، دولت، … “
واضح است که این تفکر غالب در جهان کاملا مورد قبول گرفته که دیگران می توانند انتخاب های ما را کنترل کنند. البته منظور این نیست که محرک های بیرونی هیچ تاثیری بر زندگی ما ندارند. مسئله انتخاب ها و رفتار های ما هستند که کسی نمی تواند آن ها را کنترل کند.
اما متاسفانه تمام جهان درگیر کنترل بیرونی است. یعنی به جای آنکه سعی کنیم برای بهبود شرایط رفتار خودمان را بهتر کنیم سعی می کنیم دیگران را کنترل کنیم. والدین، معلم ها، کارفرمایان، همسران، همه و همه سعی دارند با ابزارهای تنبیه و پاداش رفتار فرزندان ، دانش آموزان، کارمندان و همسرانشان را کنترل کنند.
گلاسر ریشه ی این تلاش برای کنترل رفتار دیگران را این سنت دیرینه می داند که “من میدانم چه چیزی برای تو خوب است” و این تفکر مالکانه را ریشه بسیاری از مشکلات بشر می داند.
درس پیشنهادی : تشخیص دروغ و تقلب از روی زبان بدن
اصل سوم در تئوری انتخاب
تمام مشکلات روانشناختی ریشه در مشکلات رابطه ای دارند.
گلاسر معتقد است انسان موجودی اجتماعی است و بعد از نیاز های فیزیولوژیک مهم ترین نیاز انسان، نیاز به روابط سالم و مستحکم با اطرافیانش است.
در طی چندین دهه مشاوره، گلاسر به این نتیجه رسید که وقتی روابط مراجعانش بهبود پیدا میکند یا حداقل در جهت بهبود پیش می رود وضعیت روحی و جسمی مراجعان بهتر می شود. دکتر گلاسر معتقد است برای درمان عمده ی مشکلات روانشناختی نیازی به درمان دارویی وجود ندارد، مگر در شرایطی ویژه که بافت هایی از مغز آسیب دیده اند مانند آلزایمر. گلاسر همواره تلاش می کرد با پیدا کردن روابط مخرب و ناکارمد مراجعانش، آنها را در جهت بهبود این روابط راهنمایی کند.
اصل چهارم در تئوری انتخاب
مشکلات رابطه ای همیشه بخشی از زندگی کنونی ما هستند.
برخلاف رویکرد فروید و پیروانش که گذشته ی فرد را برای پیدا کردن مشکلش می کاوند، گلاسر بر این باور است که مشکلات انسان ها همواره در زمان حال وجود دارد. البته این به معنی انکار تاثیر گذشته نیست. قطعا آنچه در زندگی برما گذشته تاثیر بسیار زیادی در شخصیت و شرایط کنونی ما دارد (این مسئله را گلاسر در اصل پنجم از ده اصل خود بیان می کند). اما برای حل کردن مشکلات، گلاسر با گذشته ی فرد کاری ندارد و همواره به دنبال مشکلی در زمان حال می گردد.
برای واضح تر شدن این مسئله گلاسر یکی از مراجعانش را مثال می زند .خانمی که در کودکی توسط پدرش مورد تجاوز جنسی قرار گرفته و پس از آن نسبت به مرد ها و روابط جنسی با ترس مواجه می شود. این خانم در روابط با مرد ها دچار مشکل می شود و نمی تواند رابطه ی بلند مدت با کسی حفظ کند. پدر این خانم هم فوت کرده است. در این مورد گلاسر بیان می کند هرچند مشکل کنونی این فرد تحت تاثیر گذشته اش می باشد اما برای حل این مشکل باید تمرکز روی زندگی حال فرد باشد.
تا اینجا چهار اصل از ده اصل تئوری انتخاب را بررسی کردیم. در درس بعدی اصل پنجم و مفهوم نیاز های اساسی را بررسی خواهیم کرد.
تمرین:
- نمونه هایی از تفکر مالکانه که در آن شما قربانی بودید یا خود با چنین تفکری رفتار کردید را ذکر کنید.
- به جای آن رفتار ها چه کارهای دیگری به ذهنتان می رسد که دیگرران یا شما می توانستید انجام دهید؟
در این مقاله به آموزش تئوری انتخاب پرداختیم و موارد مهمی را در این زمینه متذکر شدیم.
