تاثیرات عزت نفس – بخش اول

تا به اینجا با مفهوم عزت نفس آشنا شدیم و منابع چهارگانه ی عزت نفس را بررسی کردیم. 

کریستوفر مراک عزت نفس را به استخری تشبیه می کند که منابع عزت نفس مانند لوله هایی به آن وصل هستند که هم می توانند آب به استخر اضافه کنند و هم ممکن است به عنوان لوله ی تخلیه باشند. کم شدن آب این استخر میتواند نتایج منفی بسیار زیادی داشته باشد. همانطور که در مقدمه ی دوره ی عزت نفس گفتیم، براندن در کتاب معروف خود “شش ستون عزت نفس” میگوید :

به غیر از اختلالاتی که ریشه ی بیولوژیک دارند، نمی توانم حتی یک مشکل روانی را پیدا کنم که نتوان آن را به کمبود عزت نفس ربط داد، از اضطراب و افسردگی گرفته تا مشکلات تحصیلی و شغلی، عدم وجود روابط صمیمانه، شادی و موفقیت، اعتیاد و رفتارهای خشونت آمیز و اختلالات جنسی. در همه ی این ها ردپایی از کمبود عزت نفس به چشم میخورد.  

در این درس، به چند نمونه از تاثیرات عزت نفس بالا و پایین در شخصیت و رفتار و به طور کل در نحوه ی زندگی افراد می پردازیم. این مطلب خلاصه ای از مطالب بخش ” تاثیرات عزت نفس ” از کتاب ” شش ستون عزت نفس ” ، نوشته ی ناتانیل براندن می باشد.

 تاثیرات عزت نفس بالا و پایین 

میزان عزت نفس در افراد تاثیرات شگرفی در زندگی آنها دارد. زندگی شخصی، زندگی زنا شویی، زندگی کاری و هر کار دیگری که انجام می دهیم به نوعی تحت تاثیر میزان عزت نفسمان است. میزان پیشرفتمان، موفقیتمان در زندگی، خوشنودی و احساس رضایتمان از زندگی، ارتباط مان با همسر ، فرزندان، دوستان و همه ی افراد دیگر، تا حد زیادی با عزت نفس در ارتباط است.

 

همانطور که به یاد دارید، عزت نفس از دو مولفه ی توانمندی و ارزشمندی تشکیل می شود. یعنی فردِ با عزت نفس بالا، به ذهن خود اعتماد دارد و خود را در مواجهه با چالش های زندگی و حل آنها توانمند می بیند و همچنین خود را برای موفق بودن، شاد بودن، مورد عشق ورزی قرار گرفتن و به طور کلی برای یک زندگی رضایت مند، خود را لایق و شایسته می داند. با در نظر داشتن این مسئله تاثیرات و نتایج عزت نفس بالا و پایین را بهتر می توان درک کرد.

 

عزت نفس بالا باعث می شود فرد به دنبال چالش های جدید و اهداف بزرگتر باشد، چرا که خود را توان مند می داند. این نگرش ، به علاوه ی نگاه مثبت به خود، عموما منجر به موفقیت و پیشرفت میشود. همانطور که در درس منابع عزت نفس خواندیم، دستاورد ها باعث افزایش عزت نفس میشوند. بنابراین یک چرخه ی مثبت به وجود می آید که عزت نفس و موفقیت یکدیگر را تقویت می کنند.

از آن سو،  عزت نفس پایین باعث می شود افراد از موقعیت های جدید و از چالش ها دور بمانند، چرا که خود را برای چنین موقعیت هایی توانمند نمی دانند. در نتیجه احتمالا موفقیت های زیادی نصیبشان نمی شود و عدم موفقیت ، و این احساس ناتوانمندی و تاثیرگذار نبودن، از عزت نفس آنها می کاهد. در اینجا یک چرخه ی معیوب بوجود می آید که عزت نفس پایین و نداشتن دستاورد و تاثیر گذار نبودن، بکدیگر را تقویت می کنند.

البته این طور نیست که افراد با عزت نفس بالا همیشه افراد موفق و ثروتمندی هستند که در هیچ کاری شکست نمی خورند. یا افراد با عزت نفس پایین در هر کاری که میکنند شکست میخورند و به هیچ موفقیتی دست پیدا نمیکنند. اما این شکست ها و موفقیت ها نقطه ی پایان برای این افراد نیست. (دردرس اضطراب خوشبختی و ترس از موفقیت، این مسئله را به دقت بررسی میکنیم.)

مسئله این است که در مواجهه با چالش ها و شکست ها، عزت نفس بالا باعث می شود افراد دوباره بلند شوند و تمام تلاششان را به کار گیرند، چون خود را لایق موفقیت می دانند و شکست را به دلیل ناتوانی خود نمی بینند. همه ما افراد بسیار موفقی را می شناسیم که در زندگی چندین بار شکست های بزرگی را متحمل شدند و یا کاملا ورشکسته شدند. اما یکی از عواملی که این افراد را دوباره روی ریل موفقیت و پیشرفت می آورد، عزت نفس بالا است.

 

تاثیرات عزت نفس بر ارتباطات

عزت نفس بالا باعث می شود افراد عقایدشان را بسیار راحت تر بیان کنند و ترسی از قضاوت شدن نداشته باشند.

از آنجایی که، آنها افکار و عقاید خود را ارزشمند می دانند و نیازی نمی بینند که آن را برای همه ثابت کنند، افکارشان را صریح تر و واضح تر بیان میکنند. در حالی که عزت نفس پایین باعث می شود فرد حتی به افکار و اعتقادات خود اعتماد و اطمینان نداشته باشد و از بیان کردن آنها ترس داشته باشد. از این رو نوع ارتباطش با دیگران خیلی واضح و شفاف نیست.

 

و نکته ی آخری که در این مطلب به آن می پردازیم این است که سطح عزت نفس افراد تعیین می  کند که آنها با چه کسانی ارتباط نزدیک تری برقرار میکنند. 

براندن معتقد است ، گرچه در بعضی زمینه ها ویژگی های متفاوت و متضاد باعث جذب شدن افراد به هم می شود، اما در زمینه ی عزت نفس این طور نیست. افرادی با هم ارتباط نزدیک و راحت برقرار می کنند که از سطح عزت نفس مشابهی برخوردار باشند.

افراد با عزت نفس بالا و پایین نمی توانند در کنار هم احساس راحتی کنند. براندن اشاره می کند که افراد با عزت نفس پایین نمی توانند عاشق فردی با عزت نفس بالا شوند و در کنار هم احساس راحتی داشته باشند.

در درس بعد بیشتر به نقش عزت نفس در روابط عاطفی صحبت خواهیم کرد.