کسی خلاق به دنیا نمی آید. اگر کسی را خلاق تر می پنداریم حتما او در پرورش آن و توسعه خود تلاش کرده است. لذا خلاقیت یک مهارت اکتسابی است. خلاقیت می تواند بصورت فردی و تیمی صورت پذیرد که در ادامه به بررسی ارتباط میان آن ها پرداخته می شود.
عوامل موثر در خلاقیت فردی و تیمی
نمی توان کتمان کرد که موارد بسیاری در خلاقیت و بروز آن یا عدم بروز آن موثر است مانند منابع مالی کافی، عدم وقت کافی، نحوه رهبری مدیریت خود، انگیزه، جنسیت فرد، تجربه و تحصیلات و حتی تا حدی موارد ارثی هم می تواند تاثیر گذار باشد.
مد نظر داشته باشیم که خلاقیت باعث استقلال فکری و بالا رفتن سطح اعتماد به نفس ما می‌شود.
روش های دیگر جز تغییر عادت هم برای پرورش خلاقیت وجود دارد. نظیر موارد ذیل:
نوشتن ایده در طول روز
هر ایده نو که به ذهن شما می‌آید را بنویسید با این کار به خود اجازه می دهیم که ذهن را برای آنچه می‌خواهد به پرواز در آوریم. مهم نیست ایده‌های نوی شما اجرایی می‌شود یا نه، اهمیت ندهید که آیا برای ایده شما راهی هست یا نه.
رسم کنید
آنچه به ذهن شما می‌رسد را رسم کنید. از نشانه ها برای کشیدن نقشه استفاده کنید. همانند نقشه مسیر ایده و شکل گیری آن را بکشید.
به روز باشیم
برخی از ما فکر می کنیم باید در اتاق در بسته بنشینم و منتظر معجزه باشیم. اما در روبروی خود چالش هایی را پیش رو خواهیم داشت.
دور از دیجیتال باشیم
تکنولوژی توجه شما را به اطراف کاهش می‌دهد. البته که اگر درست استفاده شود موضوع عکس بوده و باعث گرفتن ایده از شبکه ها می‌شود.
ورزش را در زندگی خود جای دهیم
ورزش هایی نظیر پیاده روی و یوگا باعث استراحت ذهنی شده و به ایده پردازی کمک میکنند همچنین شطرنج و ورزش های فکری نیز بسیار تحلیل گری و پردازش مغز را بالا می‌برند.
باور اشتباه مردم درباره خلاقیت فردی و تیمی
برخی افراد خلاقیت را همان هوش می دانند در صورتی که چنین نیست. چرا که طی تحقیقات به عمل آمده رابطه ای بین هوش و خلاقیت در افراد دیده نشده است. لذا طبق بررسی های انجام شده برای خلاقیت حداقل داشتن هوش کافی است. برخی از مردم فکر میکنند افراد خلاق انسان های متفاوت یا خارق العاده هستند در صورتی که خلاقیت منحصر به دانشمندان و مخترعان نیست.
افراد خلاق را می توان در همه بخش ها از تولید تا حسابداری از مدیریت تا فروش در هر سازمانی میتوان بهره و سود برد. چرا که وقتی خلاق ها و نوآور ها در هر بخشی باشند ارتقاء و پیشرفت چشمگیر می‌شود.
اگر بخواهیم به عنوان یک فرد خلاق در سازمان یا یک تیم کار کنیم باید بدانیم چه زمان، به چه روش نظرات و ایده ها را مطرح کنیم که باز خورد مناسبی داشته باشد. تا اگر ایده ها خوب بود مورد حمایت قرار گیرد. ایده ها را تنها با افرادی که به آن مربوط هستند مطرح کنیم.
تکنیک های فردی برای داشتن خلاقیت فردی و تیمی
با چند تکنیک جهت بالا بردن سطح خلاقیت خود آشنا شویم
تکنیک SCAMPER در خلاقیت فردی و تیمی
این تکنیک به نوعی ایده یابی فردی است که در گروه ها و تیم ها اثر بخشی بسیار عالی توسط اعضایی که آن را به کار می‌گیرند دارد. این روش قدرت تصور از جهات متفاوت دیدن مسائل از زوایای مختلف است. برای این کار سوالات مختلف مطرح می‌شود که باعث افزایش ایده ها می‌شود. واژه SCAMPER مخفف کلمات زیر است:
S: Substitutian جانشین سازی
C: cambine ترکیب کردن
A: adapt رفاه و تعدیل
M: magnify بزرگسازی
P: put to other uses سایر موارد
E: Ellimination حذف کردن
R: Reverse معکوس سازی
تکنیک Delphi در خلاقیت قردی و تیمی
این روش را میتوان هم به صورت فردی و هم در تیم ها استفاده کرد همان اتاق فکر در تیم هاست اما رویارویی بین افراد رخ نمی‌دهد. لذا میتوان برای هر مسئله ای فرد هر چه را که به ذهن می‌رسد یادداشت کرده و سپس تک تک آنها را بررسی کند. این روش بسیار در پرورش خلاقیت فردی و تیمی موثر است.
تکنیک سینکتیکس
معنی آن فشار دادن دو چیز است و این یک واژه یونانی است. پیدا کردن رابطه بین دو یا چند چیز باعث برانگیختن انگیزه افراد می‌شود. که ابتدا باید شناخت کافی از چیزهایی که میخواهیم بین آنها ارتباط برقرار کنیم باید داشته باشیم. سپس با متصور شدن وضعیت متفاوت بین آن ها ارتباط برقرار کنیم.
تکنیک استخوان ماهی
این تکنیک به نمودار ایشیکاوا نیز معروف است که هدف آن جمع آوری و شناسایی همه خلل احتمالی برای مشکل است.
تکنیک شکستن فرض ها
یکی از موانع مهم برای بروز خلاقیت فردی و تیمی ذهنیت و فرض هایی است که در گذشته در ضمیر ناخود آگاه ما جای گرفته اند. باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از فرض های ما دیگر یا اعتبار ندارند یا در واقعیت جای ندارند. نباید نسبت به تصورات قبل خود نگاه متعصبانه داشته باشیم. بپذیریم که گاهی آنچه در سابق درست می پنداشتیم اکنون باید کنار گذارده و از نو فکر کنیم.
تکنیک P.M.I
در این تکنیک ما باید برخلاف آنچه تاکنون فکر کردیم فکر کنیم و چیزی را به ذهن خود اضافه کنیم. چیزی را از ذهن خود حذف کنیم و به یافته ای در خور توجه دست یابیم همان طور که 3 حرف PMI مخفف افزودن، کاستن و جالب است.
در این روش لیستی از نکات مثبت و منفی تهیه می‌کنیم، محدودیت ها و نقاط مثبت را مشخص می‌کنیم. این تکنیک باعث شکوفا شدن خلاقیت می‌شود.
برای افراد خلاق هم دشوار است که خودشان را بشناسند زیرا شخصیت خلاق از غیر خلاق بسیار پیچیده تر است. در شخصیت خلاق بیشتر تناقضات شخصیتی به چشم می‌آید و همچنین افراد خیال پرداز معمولا افکار پریشان تری دارند.
اسکات بری کافمن می‌گوید
خلاقیت و نوآوری در خلاقیت فردی و تیمی
خیلی از ما فکر می‌کنیم خلاقیت همان نوآوری است یا برعکس و به راحتی این کلمات را جای یکدیگر استفاده می‌کنیم. اما بهتر است بدانیم خلاقیت، یک فرآیند فکری است که به تولید و عمل ختم می‌شود. در واقع دارای سه قسمت کشف، اختراع و خلق است.
کشف یعنی با آگاهی چیزی را بیابد و بخش سوم خلق کردن یعنی انجام کاری که کسی جز همان فرد توانایی انجام آن را ندارد. پس برای موفقیت در تیم، سازمان، شرکت یا هر کاری که میخواهیم انجام دهیم بهتر است برای کسب نتایج بهتر از حضور افراد ایده پرداز که همواره در تلاش هستند تا امتحان کنند، ریسک کنند و خطر کنند را داشته باشیم. چرا که عملکرد آن ها باعث خلاقیت هایی در روند کار و نتایج حاصله خواهد داشت.
نوآوری یعنی اجرایی کردن تفکر خلاق. نوآوری مایه حیات و بقا در سازمان ها می باشد. در نوآوری با بالا بردن کارایی و تقویت ثبات در کسب و کار و رشد یک سازمان و ایده ها و اهداف آن را حفظ می‌کنیم. کسانی که همواره ایده های مطرح شده از سوی افراد خلاق را اصلاح می کنند و ریسک و محدودیت های هر ایده را بررسی میکنند افراد نوآور محسوب می‌شوند. باید بدانیم که در نوآوری ایده ها ارزشمند می‌شوند.
اما راهی بس دشوار و طولانی است چرا که در نوآوری اندیشه ای اصلاح و به اجرا در می‌آید.
نوآوری و خلاقیت در کنار هم در کسب کار ما باعث سبقت گرفتن از سایر رقبا می شود در واقع ما در تیم یا سازمان خود به این دو نقش در کنار هم نیاز داریم چرا که این دو مکمل یکدیگر هستند.
نکته مهم را در نظر داشته باشیم که اکثر مدیران با نوآوری و خلاقیت به دلیل هزینه ها و همچنین مقاومت در برابر خروج از وضعیت کنونی واکنش مثبتی ندارند. لذا باید پشتکار و تلاش را سرلوحه قرار دهیم.
