نظریه ی فروید در مورد ذهن چیست؟

زیگموند فروید عصب شناس اتریشی معروف به پدر علم روانشناسی ارائه دهنده ی یکی از معروف ترین نظریه های روان شناختی درباره ی عملکرد ذهن می باشد، بر اساس مدل توپوگرافی که فروید ارائه داد، ذهن ما به سه سطح یا سه قسمت تقسیم می شود.
فروید معتقد است که ذهن انسان همانند یک کوه یخ می باشد، کوه یخی که از سه قسمت تشکیل شده است و تنها بخش کوچکی از این کوه یخ از آب بیرون زده و قابل رویت می باشد و دو بخش بزرگتر در زیر آب قرار دارند.

بخش هوشیار یا خود آگاه ذهن

بر اساس نظریه ی فروید در مورد ذهن بخش کوچکی که از آب بیرون زده است سطح هوشیار یا بخش خود آگاه ذهن ما می باشد. ذهن هوشیار یا خود آگاه که ضمیر خود آگاه هم نامید می شود، شامل تمام فعالیت هایی می شود که ما آگاهانه انجام می دهیم. به عنوان مثال، همین الان که ما در حال خواندن این مطلب هستیم، بخش خود آگاه ذهن ما فعال است و ممکن است صدا های زیادی از اطراف ما به گوش برسد، همانند صدای اعضای خانواده، صدای برنامه های تلویزیونی و صدا های مختلف دیگر، اما ما توجهی به این صدا ها نداریم و آگاهانه و هوشیارانه مشغول خواندن این مطلب هستیم، اما همین که این مطلب را خواندیم و از این موضوع آگاه شدیم، حواس ما به این صدا ها جلب می شود، این بخش از ذهن منطق مدار است و با تجزیه تحلیل و استدلال کار می  کند. ذهن خودآگاه قادر به دریافت اطلاعات غیر منطقی نیست و این که ما انسان ها و مکان ها را می شناسیم مسئولش ذهن خود آگاه ما است.
ذهن هوشیار یا خود آگاه از طریق 5 حس گر اطلاعات را از محیط دریافت و پردازش می کند، در نتیجه بسیار محدود بوده و از قدرت چندانی برخوردار نیست، این قسمت از ذهن قادر نیست اطلاعات فراوانی را از محیط دریافت کند، در حالی که در هر لحظه ورودی های بی شماری به ذهن وارد می شوند که به بمباران اطلاعاتی شباهت دارند، اما این قسمت از ذهن تنها قادر است حجم کوچکی از اطلاعات در حدود 7 الی 9 قطعه از اطلاعات را پردازش کند.

بخش نیمه هوشیار یا ذهن پیش آگاه

فروید در مورد ذهن می گوید، بخش دوم ذهن که در قسمت میانی این کوه یخی قرار گرفته و کمی از بخش خود آگاه بزرگ تر است، ذهن نیمه هوشیار ما نام دارد. اگر اندکی تمرکز و توجه خود را بالاتر ببریم به اطلاعات موجود در این بخش، دسترسی پیدا می کنیم و قادر خواهیم بود این اطلاعات را وارد ذهن هوشیار خود کنیم.
فرض کنیم ما روز گذشته شماره تلفنی را به حافظه سپردیم و امروز قصد استفاده از این شماره تلفن را داریم، ممکن است در لحظه شماره به خاطره ما نیاید، اما اندکی فکر می کنیم حدود یک الی دو دقیقه و شماره ی مورد نظر را به خاطر می آوریم. در واقع اطلاعات مربوط به گذشته ی نزدیک در این بخش از ذهن ذخیره می شوند و با کمی زمان و تمرکز قابل بازیابی هستند.

بخش ناهوشیار یا ناخود آگاه ذهن

بر اساس نظریه ی فروید در مورد ذهن بخش عمده ی این کوه یخی که به طور کامل زیر آب قرار گرفته است، بخش ناخود آگاه یا ناهوشیار ذهن ما می باشد. دسترسی به اطلاعات موجود در این بخش از ذهن با روش های معمولی و با تفکرات عادی امکان پذیر نیست و همین سطح از ذهن ما است که شخصیت، رفتار و عادات ما از جمله عادات غذایی ما را شکل می دهد. برنامه ریزهای موجود در این بخش از ذهن تاثیر بسیار زیادی در زندگی ما دارندف زیرا ذهن ناخود آگاه بسیار وسیع است و به همین دلیل انسان اشرف مخلوقات نام گرفته است، چون انسان همانند حیوان تنها بر اساس غرایز عمل نمی کند. انسان قادر به مهندسی سرنوشت خود می باشد. ذخیره سازی اطلاعات در این بخش از ذهن از دوران ابتدایی زندگی یعنی از دوران جنینی و از زمانی که 5 حس ما شروع به کار کردن می کنند تا انتهای زندگی و تا از کار افتادن حواسمان ادامه دارد.
تمام این اطلاعات، هر گونه خاطره و تجربه ای که در زندگی ما به وقوع بپیوندد همه و همه چه خوشایند و چه ناخوشایند در ذهن ناخود آگاه ما ذخیره می شوند. این ذخیره سازی خاطره ها، اطلاعات و تجارب، موجب شکل گیری رفتار های خوب و بد ما می شوند. جایگاه احساسات و شهود در این قسمت از ذهن است. ذهن ناخود آگاه به دلیل وسعت و قدرتی که دارد عادات خوب و بد ما در زندگی را شکل می دهد.
بر اساس نظریه ی فروید در مورد ذهن، عادات ما به برنامه ریزی های موجود در ذهن ناخود آگاه ما بر می گردد. برنامه هایی که به هیچ عنوان در سطح آگاهی ما نیستند. این که 20 سال قبل چه اتفاقاتی در زندگی ما رخ داده به هیچ عنوان در سطح هوشیاری ما نیست، اما در ناخود آگاه موجود است، همانند اتاق بایگانی اداره ای که از پوشه های مختلف پر شده باشد.
فعالیت ذهن ناخود آگاه دائمی و در تمام طول عمر ما انسان ها ادامه پیدا می کند، زمانی که ما می خوابیم ذهن خود آگاه ما خاموش می شود، اما ناخود آگاه همچنان بیدار و مراقب ما است و همه ی اتفاقات موجود در اطراف ما در آن ضبط و ذخیره می شوند و مانند یک نگهبان مواظب ما است. ذهن ناخود آگاه مسئول عملکرد های خودکار بدن همانند تنفس و ضربان قلب نیز می باشد.

ویژگی های ذهن ناخود آگاه

ناخود آگاه ویژگی های خاص خود را دارد. یکی از این ویژگی ها این است که زمانی که ذهن ناخود آگاه بر روی یک موضوع و اطلاعات دریافتی آن موضوع متمرکز می شود به موضوعات دیگر توجه نداشته و آن ها را حذف می نماید. درست است که این قسمت از ذهن یک مدیر اجرایی بسیار قدرتمند است، اما توانایی تشخیص خوب از بد، واقعی و غیر واقعی را ندارد، یعنی برای ناخود آگاه فرقی ندارد که ما چگونه و با چه برنامه هایی ذهن را برنامه ریزی می کنیم.
برنامه ی شادی یا غم، فقر یا ثروت، آرامش یا استرس، برنامه ی چاقی و اضافه وزن یا برنامه ی لاغری و تناسب اندام.
بر اساس نظریه ی فروید در مورد ذهن، ما همان گونه که ذهن را برنامه ریزی کنیم ذهن در آن بزرگ نمایی نموده و همان برنامه ها را در زندگی ما خلق می کند، در واقع  ذهن ناخود آگاه همانند یک ربات خواسته های ما را عملی و اجرا می کند و خبر خوب این است که این قسمت از ذهن قابل برنامه ریزی مجدد می باشد.
ان ال پی ذهن انسان را به یک سوپر کامپیوتر تشبیه کرده که همانند هر کامپیوتری قابلیت ویروسی شدن دارد. ممکن است ذهن ما با برنامه ی مخرب همانند برنامه ی اضافه وزن ویروسی شده باشد. ان ال پی ابزار های فوق العاده قدرتمندی را در اختیار ما قرار می دهد که ما را قادر می سازد تا ذهن را از ویروس ها پاک سازی و مجددا برنامه های سالم بر روی آن نصب کنیم.