هوش کلامی کودکان را چگونه ارتقا دهیم؟

هوش کلامی کودکان از موضوعات بسیار مهم در هر خانواده ای خواهد بود، پس این تفکر که هوش کلامی مختص بزرگسالان بوده و کودکان هیچ نیازی به آن نداشته و توانایی یادگیری آن را ندارند، بسیار اشتباه است، زیرا پایه های اساسی تقویت هوش کلامی هر فردی از بدو تولدش در حال شکل گیری است و  تقویت این نوع هوش در سال های اولیه رشد کودکان، نقش به سزایی در توانمندی او در زمینه هوش کلامی در دوران بزرگسالی بر عهده دارد.

حس شنوایی در سال اول تولد کودکان، بنای هوش زبانی و هوش کلامی کودکان است، از طرفی دیگر کودکان با شنیدن صداهای مختلف، با دنیای پیرامون خود ارتباط برقرار کرده و به تقویت رشد شناختی و هوش کلامی خود می پردازند. پس اگر می خواهیم فرزندان ما در آینده، مشکلی برای برقراری ارتباط موثر با دیگران نداشته و بتوانند به راحتی منظور و نیت خود را به مخاطب انتقال دهند، می بایست لزوم تقویت هوش کلامی را از بدو تولد آن ها جدی گرفته و در ایجاد و تقویت آن بکوشیم.
با رشد کودک و افزایش محرک های شنیداری او به کمک صدای والدین و اطرافیان، تلویزیون و سایر رسانه ها، به مرور زمان دایره واژگان کودک تقویت شده و رشد فکری و تقویت هوش کلامی کودکان را در پی خواهد داشت.
قبل از این که کودکان به مدرسه بروند، مبنای آموزش کودک بیشتر مبتنی بر مهارت های غیر کلامی مثل نقاشی، بازی های حرکتی خواهد بود و به مرور زمان و با افزایش سن کودک می توانیم از طریق آموزش مهارت های کلامی و نوشتاری مثل، شعر خواندن، داستان نویسی و تشویق به شرکت در مباحثات و جلسات گفت و گو، هوش کلامی را به میزان قابل ملاحظه ای در آن ها تقویت کنیم.

مهم ترین راه کار ها برای افزایش هوش کلامی کودکان کدامند؟

برای افزایش هوش کلامی کودکان راه های زیادی وجود دارد که در ادامه هر یک از این روش ها را توضیح خواهیم داد.

[aparat id=”kblsC”]

از بدو تولد کودک با او صحبت کنیم

همان طور که می دانیم، کودکان در سال اول تولد خود تنها از طریق اصوات و شنیدن صداها، با دنیای پیرامون خود ارتباط برقرار می کنند و این در حالی است که خودشان هنوز توانایی سخن گفتن را به دست نیاورده اند. به این ترتیب هنگامی که کودک توانایی سخن گفتن را پیدا می کند، انبوهی از کلمات را که در ذهن خود ذخیره کرده بازگو می کند و از همان سال های اولیه، توانایی خود در هوش کلامی را به نمایش می گذارد.

[aparat id=”gcJ5y”]

برای کودک خود کتاب بخوانیم 

سنین بین 2 تا 7 سالگی کودک زمان بسیار مناسبی است که ما برای کودکان خود کتاب بخوانیم. البته کتاب هایی که برای کودکان انتخاب می کنیم باید مناسب سن آن ها بوده و جذابیت لازم را برای آن ها داشته باشد. کتاب های مصور می توانند بهترین گزینه برای کودکان ما در این بازه سنی باشند، زیرا کودک به راحتی جذب تصاویر کتاب شده و با خواندن مطالب آن، علاوه بر تقویت دایره واژگان کودک، می توانیم گام هایی اساسی در پرورش و تربیت اخلاقی او برداریم.

خوب گوش کردن را به کودکان خود بیاموزیم

از طریق بازی و سرگرمی های مختلف سعی کنیم، مهارت گوش کردن فعال را در کودکان خود تقویت کنیم. مثلأ، از آن ها بخواهیم سکوت کنند و به صداهای پیرامون خود، با دقت تمام گوش فرا دهند و سپس از آن ها بخواهیم تا آن چه را که شنیده اند برای ما بازگو کنند. با افزایش سن کودک می توانیم جملاتی طولانی و بلند را به او یاد داده و از او بخواهیم این جمله ها را با تمرکز فراوان گوش داده و برای ما بازگو نماید.
با این روش ها کودکان به اهمیت یادگیری این مهارت ها پی خواهند برد و سعی می کنند سخنان دیگران را با دقت گوش دهند و از این طریق به افزایش دایره لغات خود، کمک قابل توجهی کنند. البته مهارت گوش دادن فعال، علاوه بر این مزیت، زمینه ساز اتفاقات مطلوب فراوان دیگری در برقراری ارتباط کودک با مخاطبان خود شده و تأثیر قابل توجهی در موفقیت های اجتماعی او در آینده خواهد داشت.

داستان سازی 

می توانیم تصاویر مختلفی را به کودکان نشان دهیم و از آن ها بخواهیم درباره ی آن تصاویر داستانی خلق کنند و آن را برای ما تعریف کنند. بدیهی است که کودک در سنین پایین به طور کامل قادر نخواهد بود که این عمل را به نحو احسن انجام دهد. پس برای ساختن داستان به او کمک کنیم و قدم به قدم با او پیش رویم. البته برای توانمند سازی کودکان خود در این زمینه، باید به شدت صبور باشیم و میدان را به سرعت خالی نکنیم. تلاش کودکان برای داستان سازی، تأثیری شگفت انگیز در افزایش هوش کلامی کودکان بر جای می گذارد.

کودکان را به بیشتر صحبت کردن تشویق کنیم

از کودک خردسال خود بخواهیم تا کارتون هایی که می بیند یا کتاب هایی را که دیگران برای او خوانده اند را برای ما تعریف کند. با این راه کار، انبوهی از کلمات و واژه ها که در گوشه ذهن کودک پنهان شده است و مدت ها از آن ها استفاده نشده، در نظر کودک زنده شده و آن ها را به زبان می آورد، با انجام این کار هوش کلامی کودکان تقویت می شود.

با افزایش سن کودک او را در گفت و گوهای خانوادگی شرکت دهیم و از او بخواهیم تا نظر خود را در مورد مسائل مختلف، بیان کند. با این کار علاوه بر تقویت هوش کلامی کودک، مهارت های ارتباط موثر را در او بارور نموده و کمک بزرگی به شکوفایی توانمندی های اجتماعی وی در آینده خواهیم نمود.

از کودک خود سوالات باز بپرسیم

یکی از عواملی که هوش کلامی کودکان را تضعیف می کند، پرسیدن سوالات بسته از آن ها است، یعنی سوالاتی که پاسخ یک یا چند کلمه دارند. مثلا، اگر از کودک خود بپرسیم، امروز مدرسه چطور بود؟ او نیز جواب خواهد داد: خوب بود، بد نبود، مثل همیشه. در این صورت کودک به دادن پاسخ های اصطلاحأ تلگرافی عادت نموده و به مرور علاقه خود را  برای استفاده از کلمات و عبارات متنوع از دست خواهد داد، پس بهتر است سوال قبلی را این گونه مطرح کنیم، امروز در مدرسه چه کارهایی انجام دادی؟ با طرح این سوال کودک ابتدا کمی فکر می کند، اتفاقات مدرسه را مرور می کند و سعی می کند اتفاقات و گفت و گوهای جالب را برای ما تعریف کند. این اقدام علاوه بر تقویت هوش کلامی کودک، این باور را در وی به وجود می آورد که ما برای او ارزش قائلیم و برایش وقت می گذاریم و از مصاحبت با او لذت می بریم. این موضوع به برقراری یک رابطه بسیار خوب و پایدار بین ما و فرزندمان منجر خواهد شد.

[aparat id=”d1TZL”]

از آموزش زبان جدید و موسیقی به کودکان غافل نشویم

طبق تحقیقات به عمل آمده آموختن زبانی غیر از زبان مادری و همچنین موسیقی، تاثیر قابل توجهی در افزایش هوش کلامی کودکان دارد. با آموزش زبان جدید، کودک پی می برد واژه ها و عبارات تنها مختص به زبان محاوره ای ما نخواهد بود و اصطلاحات، لغات و کلمات در جغرافیایی به پهنای جهان گسترده اند. همین موضوع محدودیت ها را از ذهن او برداشته و او را به سمت آموختن اطلاعات بیشتر ترغیب می سازد. موسیقی نیز در درجه اول، مهارت گوش کردن را در کودک تقویت می کند و سپس در قالب نت، اطلاعات جدید و فراوانی را به هنر جو منتقل می نماید.

از کودک خود بخواهیم تا بیشتر بخواند و بنویسد

از زمانی که کودک توانایی خواندن و نوشتن را به دست می آورد از او بخواهیم تا بیشتر از این دو مهارت استفاده کند. مهم ترین عوامل برای افزایش دایره واژگان و همچنین هوش زبانی- کلامی مطالعه کردن و نوشتن می باشد. هنگامی که کودک به مطالعه کردن عادت می کند، به طور پیوسته با کلمات و عبارات جدید آشنا می شود و با نوشتن کلمات و اصطلاحاتی که تا کنون آموخته، آن ها را در ذهن خود نهادینه می سازد.
درسال های ابتدایی از کودک خود بخواهیم تا نظر و احساس خود را درباره مسائل و افراد مختلف بنویسد و در سال های پایانی دبستان، کم کم او را به سمت نوشتن های هدفمند مثل، داستان نویسی سوق دهیم، یعنی از فرزند خود بخواهیم تا برای ما یا دیگران، نامه بنویسد، این اقدام هم هوش کلامی او را تقویت می کند و هم باعث شکل گیری ارتباطات موثر و پایداری بین فرزندان ما با سایرین خواهد شد.

علاقه به تئاتر و هنرهای نمایشی را در کودکان به وجود بیاوریم

شرکت در این فعالیت های اجتماعی، استعدادهای کلامی کودکان ما را به شدت شکوفا کرده و این توانمندی را به شدت در آن ها تقویت خواهد کرد. حتی در منزل نیز می توانیم از کودک خود بخواهیم که در نقش شخصیت های مختلفی مثل، معلم، سیاستمدار، مجری، پدر و مادر، شهردار و… ظاهر شده و بر اساس خصوصیات هر یک از آن ها سخنرانی کند. با این کار اعتماد به نفس او نیز به طرز خارق العاده ای افزایش یافته و در برقراری ارتباط با دیگران به تبحر زیادی دست پیدا خواهد کرد.

برای بازی های مرتبط با هوش کلامی، بیشتر وقت بگذاریم

برخی بازی ها نقش پررنگی در افزایش هوش کلامی کودکان ما ایفا می کنند، همانند، جدول کلمات، بیست سوالی، پانتومیم، مشاعره، بازی با کلمات، مسابقه گزارشگری، ساختن پازل و نمایش های بداهه.
در جمع های خانوادگی و یا در جمع اعضای خانواده این بازی ها را پیشنهاد داده و با حوصله و صبر، برای آن ها وقت بگذاریم. هیچ ابزاری مثل بازی کردن در آموزش پذیری کودکان، نتیجه بخش نخواهد بود. اگر پرورش هوش کلامی-زبانی را در فرزندان خود جدی نگیریم، کودک در بیان نظر، خواسته و احساس خود، احساس ناتوانی کرده و همین موضوع زمینه ساز ناراحتی، خشم و افسردگی در کودک شده و عواقب جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت. اگر می خواهیم فرزندی موفق و شاد داشته باشید، تقویت هوش کلامی در آن را جدی بگیریم.

با تقویت هوش کلامی در کودکان قدرت صحبت کردن در جامعه و دفاع از خود در مقابل دیگران را، در آن ها افزایش خواهیم داد.