رابطه واکنش و هوش هیجانی چیست؟ + انواع واکنش های هیجانی

همان طور که قبل تر اشاره شد، احساسات هسته اصلی زندگی ما را تشکیل می ‌دهند و نوع زندگی و تجربیات ما را تعیین می ‌کنند. با این حال گاهی عکس آن صورت می گیرد و همیشه به نفع ما عمل نمی کنند، در نتیجه درک عواطف و احساسات ما و چگونگی تأثیر آن بر روابط ما اهمیت بسیاری دارد.

میزان هوش هیجانی ما تعیین می کند که در مواجهه با موقعیتی پر از چالش، چه واکنشی از خود نشان دهیم و در شرایط به ‌وجود آمده چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنیم. افراد به واسطه نوع رفتار خود می توانند با همکاران و دوستان خود رابطه ‌ای قوی یا معمولی ایجاد کنند. درک و مدیریت احساسات سبب می شود تا امکان کنترل چگونگی پردازش اطلاعات و رفتار خود را مد نظر قرار دهیم. حالا به ‌نظر شما تا چه میزان می ‌توان در محیط کار احساسات خود را مدیریت کنیم و رفتاری مؤثر از خود نشان دهیم؟

[aparat id=”y87cg”]

فرض کنیم در جلسه ‌ای حضور داریم که دو تن از همکاران ما به ‌نام استیون و جیمز با یکدیگر بحث کرده و مشاجره تندی می ‌کنند. کمتر از یک دقیقه، مشاجره آن ‌ها به ‌سر حد خود می ‌رسد و شدت می ‌گیرد. مشاجره‌ ای که منشاء آن اختلاف نظری معمولی بوده است و با درخواست استیون از جیمز برای انجام چند کار اضافه، باعث ناراحتی جیمز می ‌شود و مشاجره بین آن دو شدت می ‌گیرد.

گاهی اوقات افراد زمانی که تحت استرس یا احساسات شدید قرار می‌گیرند با گفتن یک جمله یا یک واکنش اشتباه، اعتبار خود را از دست می دهند و به‌نوعی پل‌های پشت سر خود را خراب می‌کنند، اما افرادی که از هوش هیجانی بالا برخوردار هستند، واکنشی مناسب در چنین شرایطی از خود نشان دهند.

چگونه با واکنش های هیجانی برخورد کنیم؟

واکنش های احساسی بسیار سریع هستند به ‌طوری که در کمتر از یک ‌صدم ثانیه رخ می دهند. آگاه ‌شدن از این واکنش ها مستلزم تمرین ذهنی بسیاری است. در مرحله اول باید بدانیم که نحوه کارکرد واکنش احساسی ما به چه صورت است، زمانی که در این مقوله به مهارت کافی رسیدیم، بعد از آن یعنی مرحله دوم، روند پیش‌ آمده را باید بررسی کنیم تا بتوانیم نوع واکنش خود به موضوع را کنترل کنیم.

در کتاب تفکر سریع و آهسته اثر دنیل کانمن، روش ‌های فکر کردن آورده شده است. اولین روش، وابسته به احساسات و عواطف است که خیلی سریع است. دومین روش، حساب‌ شده و منطقی است که آهسته و کند است. لازم به ذکر است که تفکر سریع می تواند بسیار مفید و راهگشا باشد. به ‌طوری که هر روز به ما کمک می کند تا تصمیماتی سریع بگیریم و وظایف خود را با آرامش انجام دهیم، با وجود این، برخی مواقع، همین تفکر ما را وارد گودال ذهنی می کند و باعث می ‌شود، به‌ جای پردازش بهتر اطلاعات، به تصمیمات متعصبانه دست بزنیم. لحظاتی وجود دارند که باید این چرخه تفکر خودکار و اتوماتیک را قطع کنیم و از سرعت آن بکاهیم تا بتوانیم بهترین تصمیم و تفسیر و واکنش ممکن را اتخاذ کنیم. در نهایت، ممکن است به بهترین نتیجه از آن موقعیت برسیم.
دوباره به مشاجره استیون و جیمز توجه کنیم. جیمز فکر می کند که استیون مشغله بسیار او و حجم زیاد پرونده هایی که دارد را درک نمی ‌کند و همیشه دوست دارد تا به او امر و نهی کند، همچنین جیمز گمان می‌کند که استیون قصد تخریب ‌کردن او را دارد، او فکر می‌کند که استیون، به جای متفاوت انجام‌دادن کارها، حتی زمانی که راهکاری برای آن وجود دارد به ‌دلیل خود خواهی، کار خودش را می کند و از راهکار های احتمالی سر باز می زند.

حال بیایید این‌گونه تصور کنیم که اگر استیون و جیمز به جای در نظر گرفتن رفتار یکدیگر، سرعت واکنش احساسی خود را کاهش دهند، در این‌ صورت احتمال این که این دو از این موقعیت به عنوان فرصتی برای پیشرفت و بهبود رابطه خود استفاده کنند، بیش تر است.

انواع واکنش های هیجانی چیست؟

هیجان در واقع یک واکنش کلی است که به صورت یک موقعیت غیر منتظره و با یک حالت عاطفی خوشایند یا نا خوشایند بروز می کند. به عنوان مثال، خشم یکی از عواملی است که افراد را از کنترل خارج می کند. در ادامه به انواع واکنش های هیجانی اشاره خواهیم کرد.

واکنش های درونی

 این واکنش ها تمامی دستگاه های بدن را در اختیار دارند، به گونه ای که واکنش های غیر ارادی دستگاه عضله ای را جزء واکنش های درونی می دانند. به عنوان مثال: گردش خون، تند یا کند شدن حرکات قلب،دستگاه هاضمه، توقف انقباض های حرکات دودی مری، معده و روده، عدم ترشح غدد بزاقی(خشکی دهان).

واکنش های نگرشی و حرکتی

هیجان، علاوه بر واکنش های درونی، دارای واکنش های نگرشی می باشند که نشان دهنده جلوه ی هیجان است. جلوه های مربوط به هیجان به خوبی شناخته شده هستند، به عنوان مثال، برای بیان مطلب به موضوع هیجان ترس می پردازیم، زیرا یکی از نمونه های واکنش حرکتی، ترس است که باعث دگرگونی عضلات خاصی از بدن می شود.

البته هیجان ترس یک واکنش غیر ارادی است و علاوه بر واکنش های نگرشی و حرکتی غیر ارادی، نگرش ها و حرکات ارادی وجود دارند که به محیط، تعلیم و تربیت وابسته است. این حرکت های ارادی در هیجان هایی دیده می شود که تجلی آن ها نقش مهمی در روابط اجتماعی دارد.

ابزار های کنترل هوش هیجانی چه هستند؟

برای افزایش هوش هیجانی و کنترل عواطف به دو ابزار نیاز داریم:

1. پذیرش موضوع پیش‌ آمده
2. توانایی کم کردن سرعت واکنش خود

پذیرش نقش بسیار مهمی در زندگی افراد ایفا می کند. ما توانایی تغییر گذشته خود را نداریم، ولی می توانیم از تجارب خود، چیز های بسیاری بیاموزیم تا آینده را بهتر مدیریت کنیم. برای مثال، اگر قصد داریم واکنش احساسی خود را به وضعیتی تغییر دهیم یا در صدد ایجاد روابطی قوی ‌تر هستیم، باید از پذیرفتن رفتار‌ های گذشته شروع کنیم و آن ‌ها را بپذیریم تا نوع رفتار مدنظر و دلخواه خود در آینده را تعیین کنیم. به این روند، منحنی یادگیری می ‌گویند.

در لحظات سخت، کم ‌کردن سرعت فکر و احساس، کاری سخت به ‌نظر می‌رسد. در این لحظات، ذهن به هزار راه می‌رود تا علت موضوع پیش ‌آمده را جست ‌و جو کند و گاهی از یافتن پاسخ آن عاجز می ‌ماند. با وجود این، با تمرین می ‌توانیم سرعت فکر را کم کنیم، به این‌ صورت که با منطق، افکار پیش رو را در مرحله احساس بررسی کرده و افکار و احساسات خود را رصد کنیم. لازم به ذکر است که این امر، مستلزم تمرین روانی بسیاری است.

کنترل هیجانات برعهده چه کسی است؟

باید به ‌خاطر داشته باشیم که کنترل واکنش احساسات ما در دستان ما است. اگر بتوانیم در این شرایط، لحظه ‌ای درنگ و مکث کرده تا شرایط را حلاجی کنیم، امکان واکنش مثبت در این لحظات بیش تر می ‌شود و رفتار کارآمد تری خواهیم داشت. لازم به ذکر است که برخی افکار، به سرعت نور خواهند ماند و همین به نفع ما است. برای مثال، استفاده از اپ مد نظر برای حمل و نقل یا تهیه فهرست معایب و مزایا برای هر محصول کاری زمان ‌بر است، اما افکار خودکار در این لحظه به کمک ما می ‌آید تا از خستگی ما جلوگیری کند، در این صورت در کوتاه ‌ترین زمان ممکن انتخاب بهتری خواهیم داشت. نکته جالب توجه این است که وقتی تفکرات و واکنش های احساسی به ‌نفع ما کار نمی کند، می ‌توانیم آن ها را شناسایی کنیم و به ارزیابی آن ها بپردازیم و در موقعیت های مختلف آن ها را حذف کنیم تا بتوانیم واکنش های جدیدی را به ‌وجود بیاوریم.

مقالات مرتبط با این نوشتار :